لسان مبین

مقاله پژوهشی

1. خوانشی جدید از رمان «اللاز» با تأکید بر الگوی گفتمان‌کاویِ انتقادی ون‌دایک

محمد نبی احمدی؛ ناصر مرادی

دوره 13، شماره 45 ، پاییز 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15008.3199

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی یکی از رویکردهای مطالعات زبان‌شناختی نوین است. گفتمان‌کاویِ انتقادی مبتنی بر سازه‌گرایى اجتماعى است و به تجزیه و تحلیل ساختارها و معناهایی می‌پردازد که بار ایدئولوژیکی دارند. ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

2. نقش‌های زبانی و کارکرد پیام در نامه‌های نهج‌البلاغه بر اساس الگوی ارتباطی رومن یاکوبسن

نرگس انصاری

دوره 13، شماره 45 ، پاییز 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14188.3113

چکیده

نظریه ارتباطی، یکی از مباحث کاربردشناسی زبان است که زبان و شیوه کاربست آن در فرایند ارتباط بررسی می‌شود. در این فرایند عناصر شش‌گانه‌ای حضور دارند که دو رکن گفته پرداز یا گوینده و نیز دریافت کننده از ... بیشتر نظریه ارتباطی، یکی از مباحث کاربردشناسی زبان است که زبان و شیوه کاربست آن در فرایند ارتباط بررسی می‌شود. در این فرایند عناصر شش‌گانه‌ای حضور دارند که دو رکن گفته پرداز یا گوینده و نیز دریافت کننده از عناصر کلیدی بوده که بدون آنها ارتباط بی‌معناست. گوینده با استفاده از رمزگان مشترک بین خود و گیرنده، پیامی را در خصوص امری فراتر از متن و از مجرای ارتباطی خاص به گیرنده انتقال می‌دهد. پیامی که کارکرد آن در متن باتوجه به مقصود کاربر زبان یعنی گوینده سنجیده‌ می‌شود. در دیدگاه یاکوبسن، پیام به عنوان نقطه ثقل، متوجه هریک از عناصر دخیل در فرایند ارتباط شود، نقش و کارکرد زبان متفاوت خواهد شد. پژوهش حاضر تلاش دارد با انطباق این الگو بر نامه‌های نهج البلاغه افزون بر تعیین نقشهای زبانی در متنهای مختلف، تاثیر مقصود گوینده و نوع دریافت کننده پیام را در کارکرد زبان بررسی کند. بدین منظور 4 نامه که در موقعیتهای مختلف بافتی و خطاب به گیرندگان متفاوت ارسال شده بود، انتخاب و با روش توصیفی- تحلیلی و آماری نقشهای زبانی آنها مقایسه گردید. حاصل این مقایسه نشان می‌دهد.بر اساس نتایج این پژوهش هرچند مشخص کردن کارکردهای زبانی در متن، مقصود فرستنده پیام را روشن می‌کند، اما تحلیل کاملی از متن ارائه نمی دهد. موید این امر وجود تفاوتهای زبانی در متنهایی بود که با هدف و انگیزه یکسان تولید شده بودند. شباهت نامه ها در کارکرد ترغیبی ودر عین حال تفاوت شیوه بیان موجب می‌شود تا تحلیل متن بر اساس تفاوت مخاطب را ضروری دانست.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

3. مقایسه و بررسی آراء بلاغی عبدالقاهر جرجانی و فخر رازی در مبحث تقدیم و تأخیر (با تأکید بر نفی شمول و شمول نفی)

الهام بابلی؛ عباس اقبالی؛ علی نجفی ایوکی

دوره 13، شماره 45 ، پاییز 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.13597.3060

چکیده

تفاوت نگاه اندیشمندان مسلمان در حوزه دانش بلاغت سبب شد تا نظریه‌پردازان با رویکردهای مختلف خود به تعریف مقوله‌های بلاغت بپردازند. تا جایی‌که بلاغت‌دانان از یک مقوله بلاغی تعریفی متفاوت ارائه داده‌اند. ... بیشتر تفاوت نگاه اندیشمندان مسلمان در حوزه دانش بلاغت سبب شد تا نظریه‌پردازان با رویکردهای مختلف خود به تعریف مقوله‌های بلاغت بپردازند. تا جایی‌که بلاغت‌دانان از یک مقوله بلاغی تعریفی متفاوت ارائه داده‌اند. زمینه‌ها و پیامدهای بعضی از این رویکردها در بلاغت عربی با جدایی بلاغت از ذوق ادبی و اتخاد رویکرد عقل‌گرایانه انکار ناپذیر است. در پرتو اهمیت مسأله که اختلاف در شیوه تحقیق دانشمندان حوزه بلاغت است، مقاله حاضر می‌کوشد به روش توصیفی – تحلیلی به مقایسه و نقد دیدگاه عبدالقاهر جرجانی (471 هـ) و فخر رازی (606 هـ) با تکیه بر رویکرد کلامی – فلسفی رازی در مبحث تقدیم و تأخیر با تأکید بر باب سلب عموم و عموم سلب بپردازد. نتایج بررسی حاکی از این است که دو بلاغت‌دان در تعریف عموم سلب هم عقیده و در سلب عموم تعریف یکسانی ارائه نداده‌اند؛ به گونه‌ای در نگاه کلی می‌توان گفت که پیامد رویکرد کلامی – فلسفی رازی در ضعیف بودن استنباط او از کلام جرجانی نمایان است و علت آن، تناقض‌گویی‌هایی است که وی در تعریف دلالت التزامی دارد و اینکه در نفی عموم ملزم به پذیرش ذوق می‌شود که شالوده اصلی مبانی نظری جرجانی است، این روش او باعث شد از سلب عموم تعریف‌های چندگانه و متناقضی داشته باشد. از سویی دیگر، آیاتی در قرآن وجود دارند که با نظر جرجانی در نفی شمول سازگاری ندارند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

4. بررسی آمیختگی معنامند داستان و ناداستان با کاربست شیوۀ روایت تودرتودر رمان طَیْفُ اَلْحَلّاج از مقبول العلوی

علی قهرمانی؛ امیر فرهنگ دوست

دوره 13، شماره 45 ، پاییز 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15101.3212

چکیده

تاریخ به مثابة صفحه‌ای الهامبخش، همواره نقش شگرفی را در بازپروری خیال نویسندگان ایفا نموده است. در این میان، گاه گذشته نه فقط برگی به جای مانده از تاریخ و نقش اقتباس‌‌گونة آن، بلکه دوباره جان گرفته ... بیشتر تاریخ به مثابة صفحه‌ای الهامبخش، همواره نقش شگرفی را در بازپروری خیال نویسندگان ایفا نموده است. در این میان، گاه گذشته نه فقط برگی به جای مانده از تاریخ و نقش اقتباس‌‌گونة آن، بلکه دوباره جان گرفته و چنان در حال ‌می‌تند که تفکیک مرز‌های آن دشوار می‌نماید. نویسندگان امروز نیک دریافته‌اند که رویدادهای کنونی انعکاسی از وقایع گذشته‌اند که فارغ از کنشگران آن، باید به دیدة جریانی بدان نگریست که پیوسته سریان مییابد.حلاج و روایت عالم‌گیر او از جمله وقایعی است که مقبول العلوی، نویسنده معاصر سعودی را برآن داشته تا فارغ از یک رویداد، از دریچة یک جریان و اندیشة در حال تکرار بدان بنگرد. بدین ترتیب، در "طَیفُ الحلاج" بر مرکب ناداستان سوار و ماجرای حلاج را واقعنگاری کرده و با شیوة روایت تودرتو آن را با روایتی از معاصر درمیآمیزد. وی درصدد است تا با این شیوه از روایت، حلاج را از قالب یک شخصیت تاریخی رهانده و در قامت جریانی پیوسته تعمیم دهد. جستار حاضر برآن است تا بر اساس این مدل از روایتپردازی، میزان موفقیت نویسنده در جریانسازی از این واقعه تاریخی را به شیوة توصیفی تحلیلی بررسی نماید.نتیجة پژوهش نشان می‌دهد، گشودن خط ناداستان و مستندنگاریهای آن از شخصیتهای روایت حلاج، در کنار تکنیکهایی چون استفاده از زوایایِ دید جهتمند، تناظرهای مستقیم و غیرمستقیم شخصیتها، استفاده از روایت غیرخطی و نیز معناگشاییهای مستقیم نویسنده، دو روایت را درهم تنانده و اهداف العلوی را در معرفی حلاج و شخصیتهای رویدادش به عنوان جریانی فراتاریخی به صورت موفقی برآورده ساخته است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

5. مکان و بازنمود شخصیت زن در رمان‌های میرال الطحاوی(مطالعه موردی: بروکلین‌هایتس، ‏الباذنجانة الزرقاء و الخباء)‏

الهام مریمی؛ احمدرضا حیدریان شهری؛ بهار صدیقی

دوره 13، شماره 45 ، پاییز 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15110.3214

چکیده

مکان، خاستگاهی اجتماعی و بستری برای سازۀ فرهنگ و کنش متقابل افراد قلمداد می‌شود و مطابق ‏با نگرش و ایدئولوژی حاکم بر جامعه، ویژگی‌های فرهنگی و کارکردهای متعددی در کالبد آن تجلی ‏می‌یابد. در سال‌های ... بیشتر مکان، خاستگاهی اجتماعی و بستری برای سازۀ فرهنگ و کنش متقابل افراد قلمداد می‌شود و مطابق ‏با نگرش و ایدئولوژی حاکم بر جامعه، ویژگی‌های فرهنگی و کارکردهای متعددی در کالبد آن تجلی ‏می‌یابد. در سال‌های اخیر، تکاپوی زنان عرب برای احراز هویت مستقل در جامعه سنتی، موضوع ‏اصلی رمان‌های نویسندگان زن در این جوامع را به‌خود اختصاص داده است. مکان در این آثار، در ‏گسترۀ گفتمانی شخصیت‌های زن، کارکردی هویتی و احساسی پیدا می‌کند. میرال الطحاوی رمان‌نویس ‏فمینیست مصری یکی از نویسندگانی است که در آثارش توجه ویژه‌ای به مکان در راستای بازنمایی ‏هویت زن عرب و اوضاع نامناسب او در سایۀ گفتمان سلطه دارد. این پژوهش برآن است که به روش ‏توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر سه رمان بروکلین‌هایتس، الباذنجانة الزرقاء و الخباء به بررسی مقولۀ ‏مکان به‌عنوان بستری برای شکل‌گیری شخصیت زن، بپردازد. تلاش قهرمان زن برای عبور از حصارها ‏و تجربه مکان‌های مختلف، کراهتش از زندان تن و تن معیوب در سه رمان مذکور نشان می‌دهد که ‏نویسنده از مکان برای بازنمایی رنج و اندوه زن عرب استفاده کرده است. در این آثار، مکان‌های ‏محدود و بسته، بیش از هر چیز بر محدودسازی زن عرب اشاره دارند و این محدودیت آن‌چنان ‏نهادینه گشته که شخصیت زن حتی در مکان‌های باز نیز خود را در زندان دیگری به نام زندان تن ‏تصور می‌کند؛ از آن روی که اندام جسمی خود را نمی‌پسندد و ذات و تن دو مقوله رویاروی هم قرار ‏می‌گیرد.‏

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

6. بررسی پیکره بنیاد هم معنایی افعال در زبان عربی و نقش باهم آیی در تعیین معنا

یوسف نظری

دوره 13، شماره 45 ، پاییز 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15081.3208

چکیده

رویکردهای جدید زبانشناسی، ابزارهای نوینی برای بررسی زبان در اختیار قرار داده است. یکی از این رویکردها، زبانشناسی پیکره‌ای است که با کمک حجم وسیعی از داده‌های زبانی، به مطالعه زبان می پردازد. بررسی باهم ... بیشتر رویکردهای جدید زبانشناسی، ابزارهای نوینی برای بررسی زبان در اختیار قرار داده است. یکی از این رویکردها، زبانشناسی پیکره‌ای است که با کمک حجم وسیعی از داده‌های زبانی، به مطالعه زبان می پردازد. بررسی باهم آیی واژگان در یک پیکره بزرگ از داده‌های زبان طبیعی، افق گسترده‌تری برای بررسی هم‌معنایی ترسیم می‌کند. در پژوهش حاضر پنج دسته از واژگان هم‌معنا انتخاب شده است که عبارتند از (طرد، نبذ، دحر)، (ترک، غادر)، (أعطی، منح)، (کتم، ستر) و (ارتشف، شرب). رویکرد پژوهش بررسی همزمانی است. با استفاده از ابزار Sketch Engine ‌واژه‌های هم‌معنا در پیکره arTenTen2012 جستجو شد. همنشینهای پربسامد هر کدام استخراج شد. از آنجاکه تمام افعال از نوع متعدّی انتخاب شده‌اند، با تمرکز بر همنشین‌هایی که مفعول فعل -یا شبه فعل- محسوب می‌شوند، سطوح مشترک و متمایز هر کدام در قالب یک جدول آماری ارائه گردید. نتایج نشان داد (طرد) با اشخاص، (نبذ) با صفات نکوهیده و (دحر) با سرکوب فتنه‌ها و بیماری‌ها، بیشترین همنشینی را دارند. فعل‌های (ترک و غادر) صرفا در مورد اماکن اشتراک معنایی دارند. (غادر) با اماکنی بیشترین بسامد را دارد که برگشت فرد به آن مکان، به طور معمول زیاد اتفاق نمی-افتد. (ترک) به صورت انحصاری در مورد تکالیف دینی و برجای گذاشتن اثر و نشانه، به کار رفته است. حال آنکه (غادر) در این موارد هیچ بسامدی ندارد. فعل (أعطی) با مواردی سر و کار دارد که اعطای آنها به صورت فیزیکی اتفاق نمی‌افتد. اما مفعول‌های همنشین با (منح) از نوع فیزیکی و یا مواردی هستند که به صورت مدرک و مجوز ارائه شده‌اند.

مشاهده مقاله

1. کارکرد نمادین شخصیت پیامبر اسلام (ص) در شعر معاصرعربی (با تکیه بر بررسی دواوین 7 شاعر نام آور عرب)

سیده اکرم رخشنده نیا؛ کبری روشنفکر؛ خلیل پروینی؛ فردوس آقاگلزاده

دوره 2، شماره 3 ، بهار 1390، ، صفحه 150-171

چکیده

داستان انبیا(ع) دستمایه بسیاری ازهنرهای جدید و قدیم گردیده است و ادبیات در دو شاخه‌ی نظم و نثر، فیلم، مجسمه سازی، تئاتر، نقاشی، ادیان،عرفان، جامعه شناسی و روانشناسی ازجمله‌ی هنرها و علومی است که از ... بیشتر

2. درآمدی تحلیلی بر شعر عصر انحطاط در پرتو جامعه شناختی ادبی

تورج زینی وند؛ پروانه ستایش نیا

دوره 3، شماره 6 ، زمستان 1390، ، صفحه 74-105

چکیده

سرزمین های عربی در دورهی انحطاط، زیر سلطهی حاکمان تاتاری و ترک بوده و ویژگی بارز این حکومتها در ستم و بیداد،آزار و اذیت، دسیسه و آشوب خلاصه می شده است. جامعه درچنین اوضاعی، پیوستگی ... بیشتر سرزمین های عربی در دورهی انحطاط، زیر سلطهی حاکمان تاتاری و ترک بوده و ویژگی بارز این حکومتها در ستم و بیداد،آزار و اذیت، دسیسه و آشوب خلاصه می شده است. جامعه درچنین اوضاعی، پیوستگی و استواری خود را از دست داده بود و هر لحظه رو به فروپاشی پیش می رفته است. افزون بر این، عصبیّت های قومی و رقابت های سیاسی - دینی بار دیگر اوج گرفته بود و نوشتههای ادیبان، رو به سستی نهاده و سروده های شاعران سست و بی مایه شده بود. این ناتوانی ادبی و نابسامانی اجتماعی و اقتصادی، نتیجه ی اوضاع سیاسی- اجتماعی آن روزگار بوده است که مغولان، ترکان و مملوکیان برای سرزمین های عربی بهارمغان آورده بودند. یافته و فرضیهی اساسی این جستار که در چارچوب های نقد جامعه شناختی ادبی نگاشته شده است، چنین است که شعر دوره ی انحطاط، یکی از منابع راستین شناخت اوضاع اجتماعی آن دوره به شمار می آید. در این پژوهش، براساس معیارهای جامعه شناختی ادبی، بهبررسی، تحلیل و بازتاب موضوعهای اجتماعی همچون: رخدادهایاجتماعی، وضعیّت طبقات اجتماعی، نقد و شکایت از اوضاع جامعه،گرایش تودههای مردم به ادبیات، فقر و اوضاع نامناسب اقتصادی، اخلاق اجتماعی، مالیاتهای سنگین، حسرت و اندوه بر اوضاعگذشته، بادهنوشی و بادهسرایی، گرایش به زهد و تصوّف و توسّل به پیامبر(ص) در شعر شاعران برجستهای همچون: بوصیری، الشاب الظریف، بهاءالدین الزهیر، ابن نباته، صفی الدین حلّی و ......... پرداخته شده است. محورهای اساسی این پژوهش عبارتند از: الف)پیشگفتاری درباره ی جامعه شناختی ادبی و اوضاع اجتماعی عصر انحطاط. ب)پردازش و تحلیل موضوع های اجتماعی در شعر این دوره بر اساس معیارهای جامعه شناختی ادبی.

3. بررسی تطبیقی رمانتیسم در اشعار نادر نادرپور و ابوالقاسم شابّی

عبدالعلی آل بویه ی لنگرودی؛ فریبا مدبری

دوره 2، شماره 3 ، بهار 1390، ، صفحه 1-27

چکیده

در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، نوعی نیاز معنوی ، فردی و اجتماعی دست به دست هم دادند و مکتب رمانتیسم را به وجود آوردند. اساس این نهضت ادبی، بر تخیّل فردی و خلاقیّت براساس تخیّل بود و در واقع عکس العملی ... بیشتر در اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم، نوعی نیاز معنوی ، فردی و اجتماعی دست به دست هم دادند و مکتب رمانتیسم را به وجود آوردند. اساس این نهضت ادبی، بر تخیّل فردی و خلاقیّت براساس تخیّل بود و در واقع عکس العملی بود در برابر مکتب کلاسیسم که با زبانی کلیشه‌ای می‌خواست اخلاقی محدود را تعلیم دهد. گرچه پیدایش مکتب رمانتیسم در ادبیات فارسی و عربی زمینه های مشترک زیادی ندارد. ولی همگونی های زیادی میان پیروان این مکتب ادبی در فارسی و عربی به چشم می خورد. از میان ویژگی هایی که برای شعر رمانتیک برشمرده اند، گمنامی و تنهایی، پناه بردن به خاطرات گذشته ، سفر اندیشه های عصیانگرانه علیه معشوق و اعتراض به ناهنجاریهای جامعه و طبیعت و تداعی در شعر نادرپور وضوح بیشتری دارد؛ و در شعر شابّی ، شور و نشاط و عشق به زندگی ، مشارکت با وجدان جمعی ، نگرانی از سرنوشت مردم، امید به آینده روشن و خوش بینی، بیشتر جلوه گری می کند. در این جستار، با روش کتابخانه‌ای و سندکاوی، ضمن نگاهی کوتاه به مکتب رمانتیسم در ادب عربی و فارسی، سعی شده تا که اشعار رمانتیک دو شاعر معاصر عرب و ایرانی، ابوالقاسم شابی(1909-1934م) و نادر نادرپور، (1307-1374ش )که هر یک به نوعی نماینده‌ی مکتب رمانتیسم در دوره‌ی خود بوده اند، بررسی شود.

4. بررسی پویایی و حیات صور خیال در شعر متنبی (با تکیه بر تصاویر شنیداری)

سیدمهدی مسبوق؛ مرتضی قائمی

دوره 2، شماره 4 ، تابستان 1390، ، صفحه 219-232

چکیده

دیوان متنبی به عنوان یک اثر ادبی برجسته، سرشار از انواع تصویر پردازی هاست؛ تصویرهایی که از صور شنیداری، دیداری، بویایی، بساوایی و چشایی نشأت می گیرد. در این میان، تصاویر شنیداری در بیشتر موضوعات شعری ... بیشتر

5. آلیـّات التفکیر اللغویة عند أبی تمّام (عربی)

حمیدرضا میرحاجی؛ جلال مرامی؛ مالک عبدی

دوره 3، شماره 5 ، پاییز 1390، ، صفحه 194-216

چکیده

حدیثنافی هذه المقالة عن أبی تمام ومدی اضطلاعه بأمرالدلالة للمفردات والجمل، واهتمامه بأنماط الاستخدام الوظیفی للکلمات، بحیث یصبح للکلمة من خلاله أدق مایمکن أن یکون لها من تأثیر و دلالات لم تکن لتفیدها ... بیشتر حدیثنافی هذه المقالة عن أبی تمام ومدی اضطلاعه بأمرالدلالة للمفردات والجمل، واهتمامه بأنماط الاستخدام الوظیفی للکلمات، بحیث یصبح للکلمة من خلاله أدق مایمکن أن یکون لها من تأثیر و دلالات لم تکن لتفیدها إن کانت مسوقة علی نحوٍآخرَمن أسالیب الأداء و أنظمة التألیف. وهذا مافعله الطـائی فی مواطنَ کثیرة من شعره، ممّا جعلنا نستعرض فی هذه الدراسة مجموعةمن أبیاته ونتناولها بالدرس الوظیفی-الآلیـّاتی، إلاأنّنا لسنا – فی دراستنا هذه– بصددالحدیث عن خصائص شعره عامّة، کماهوالمعتاد فی مثل هذه الدراسات. ولکنّ حدیثنا سیکون عن خصائص شعره اللسانیّة والآلیّات اللغویّة التی استخدمها للدلالة علی مبادئه الفکریّة والعقلیّة وتصویرها تصویرًا دلالًّیّامُمتعاً؛ اذإنّ لکّل شاعرٍأسلوباًخاصّاًیتمیّز به وسماتٍ تفکیریّة وتعبیریّةیتّسم بها، ولیست هذه الأسالیب والسّمات إلّاأفکاراًوتأمّلاتٍ یسکبها الشاعرفی قالب الصّور الشعریّة التی یولّدها. إذن سیکون محور بحثناو ترکیزنا فی هذه الدراسةعلی هذه الناحیةمن شعرأبی تمام وإلقاء نظرةٍدلالّیة –آلیّاتیة علی مقاطع من شعره فی إطارأربعة مستویاتٍ لهذا الأمروهی المستوی الصوتی، المستوی الصّرفی ، المستوی النحوی أوالترکیب، ومستوی المفردات أوالمستوی المعجمی ، أو لعلنانتمکّن بذلک من الحصول علی مفاتِحَ وتلمیحاتٍ من نحو أدائه الآلیّاتی ونتمکّن من تبیین زوایا من جمالیّات شعره فی حوزة الدراسات اللغویّة هذه.

مقاله پژوهشی

1. ملامح الدیستوبیا وتمظهراتها فی شعر عبدالرزاق الربیعی

صادق آلبوغبیش؛ علی خضری؛ رسول بلاوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 اردیبهشت 1399

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2020.12130.2927

چکیده

الأدب الدیستوبی یحکی عن مجتمعٍ فاسدٍ، ومخیف، وغیر مرغوبٍ فیه، ویروی أحداث المکان الخبیث والواقع المریر بعد ما أصبحت المدینة الفاضلة فی مُخیّلة الأدباء ولم یحصلوا عن مدینةٍ لائقةٍ للعیشِ. لذا أصبحت ... بیشتر الأدب الدیستوبی یحکی عن مجتمعٍ فاسدٍ، ومخیف، وغیر مرغوبٍ فیه، ویروی أحداث المکان الخبیث والواقع المریر بعد ما أصبحت المدینة الفاضلة فی مُخیّلة الأدباء ولم یحصلوا عن مدینةٍ لائقةٍ للعیشِ. لذا أصبحت المجتمعات المدنیة محور الأحداث الإنسانیّة فی المدینتین الفاضلة والفاسدة؛ فالیوتوبیا أصبحت أملاً للبشریّة والدیستوبیا عالماً یتصارع فیه النوع البشری؛ فهاتان مدینتان متنافستان علی الإصلاح والفساد. إنّ الشعر نشاطٌ إنسانی إهتمّ بالمتغیّرات الإجتماعیّة، واختار مواده من تلک الأحداث المکوّنة فی المدینة إمّا الفاسدة وإمّا الفاضلة. جسّد عبدالرزاق الربیعی المدینة الفاسدة بتبعیضها الطائفی وفقرها وحرمانها بعد ما عاش حیاةً ملیئةً بالتبعیض الطائفی وشهد الفوضی ونهب التراث ودمار البیئة أثناء الغزو الأمریکی وسلطته علی العراق. هذا البحث وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی یقوم بدراسة ظواهر الدیستوبیا کالفوضی والمعاناة الیومیة للسکان، والفقر والحرمان، ودمار البیئة والتراث الإنسانی، والموت، وسلطة الأجانب علی الوطن، وتجلیات هذه القضایا فی شعر الربیعی. ومن أجل أهمیّة الموضوع یحاول هذا المقال فی ضوء عناصر الدیستوبیا، تسلیط الضوء علی نصوص الربیعی، للحصول علی معلوماتٍ عن العوامل الإنسانیة والإجتماعیة التی تنمّی موجة الدیستوبیا فی المجتمع وکیفیة ظهور هذه العناصر فی البنیة الشعریة لدی الشاعر. وقد بیّنت الدراسة رصد الشاعر للأوضاع الإجتماعیة السائدة فی العراق، وقد کشفت عن أمور مسکوت عنها کالمقابر الجماعیة کما أنّها أبانت عن جرأة الشاعر فی طرح قضایا من الصعب تداولها علناً.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

2. نقد و بررسی فرایند "تکثر روایت" در رمان "المصائر" اثر ربعی المدهون

شهرام دلشاد تنیانی؛ الهه ستّاری؛ ملکه موسوی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 اردیبهشت 1399

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2020.12548.2966

چکیده

با گذار رمان از شکل کلاسیک به شکل نو و ضد رمان، تغییراتی چندی در رمان انجام گرفت و نویسندگان به ایجاد تغییرات و خلق فرمها و شیوه‌های جدید رغبت نشان دادند که از جمله آنها تکثر روایت بود که در مقابل روایتی ... بیشتر با گذار رمان از شکل کلاسیک به شکل نو و ضد رمان، تغییراتی چندی در رمان انجام گرفت و نویسندگان به ایجاد تغییرات و خلق فرمها و شیوه‌های جدید رغبت نشان دادند که از جمله آنها تکثر روایت بود که در مقابل روایتی واحد و یک جانبه، و برای نشان دادن از هم گسیختگی و چندگانگی مفاهیم جهان امروزی به کار گرفته شد. در این عصر، رمان نویس به جای اینکه از یک پنجره و یک زاویه دید به شرح مبسوط روایتی با ساختار کلاسیک ـ یعنی مقدمه و میانه و پایان ـ بپردازد به نگارش اثری دست می یازد که چندین روایت را با هم دنبال کند. اما برای اینکه اثرش به مجموعه داستان کوتاه تبدیل نشود آنها را در یک فصل جمع بندی می‌کند. مجموعه‌ای از عوامل در ایجاد چنین شگردی دخیل هستند و این شگرد در صورت به‌کارگیری توسط نویسنده زیباشناسی خاصی هم دارد. این مقاله با بررسی رمان "المصائر" به تحلیل فرایند تکثر روایت وکارکردهای موجود در آن می پردازد. همچنین عواملی که موجب انتخاب این شیوه توسط راوی شده در این مقاله لحاظ گردیده است. نتیجه پژوهش حاضر نشان می‌دهد که تکثر روایت در رمان المصائر بدلیل ساختار موسیقایی داستان، تعدد عناصر بنیادین و تم تاریخی و سیاسی انتخاب شده است و موجب تنوع و سرگرمی، جامع‌نگری و شمولیت و عدم توازن و انسجام گشته است. روش به کار رفته در پژوهش حاضر توصیفی ـ تحلیلی است.

مشاهده مقاله

طرح پژوهشی

3. تقنیة الحلم وتحفیزها اللغوی فی روایة "وحدها شجرة الرمّان" لسنان أنطون

احمد عادل ساکی؛ محمد جواد پورعابد؛ رسول بلاوی؛ علی خضری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 اردیبهشت 1399

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2020.11566.2872

چکیده

تقنیة الحُلم غالباً ما تُوظّف فی روایات تیّار الوعی باعتبارها طاقة شعوریّة تکشف جوانب مهمّة من حیاة الشخصیّات الذهنیّة والنفسیّة، وتحفیزاً لغویاً هامّاً یسهم فی سیر مفهوم الحُلم (اللاوعی) فی الروایة. ... بیشتر تقنیة الحُلم غالباً ما تُوظّف فی روایات تیّار الوعی باعتبارها طاقة شعوریّة تکشف جوانب مهمّة من حیاة الشخصیّات الذهنیّة والنفسیّة، وتحفیزاً لغویاً هامّاً یسهم فی سیر مفهوم الحُلم (اللاوعی) فی الروایة. إنَّ دراسة المحفّزات اللغویّة فی الروایات الحُلمیّة تلعب دوراً بارزاً فی تحفیز سیاق الحکی وإثراء دلالة النصّ وفهمه. نظراً لطبیعة التحفیز اللغویّ القائمة على الکشف عن الحوافز المدرجة فی السرد الحُلمی، تسعی هذه الدراسة عبر منهجها الوصفی- التحلیلی إلی ولوج عالم السرد فی روایة "وحدها شجرة الرمّان" للروائی العراقی سنان أنطون لتتحسّس مطبّات اللاوعی فیه، عبر دراسة التحفیز اللغویّ لأحلام الروای الموظّفة فی الروایة والتی تعکس خوائه النفسی أو شعوره بالقلق والخوف فی وطنه الجریح، وذلک لغرض التمکّن من فهم المسارات الدلالیّة المتمثّلة فی الروایة من منظار رؤی رمزیّة؛ وقد توصّلت هذه الدراسة لنتائج منها أنَّ هذه الأحلام ظهرت علی مستویین: أحلام منامیة وأحلام یقظة خاضعة للتدخّل، ترتقی إلی مستوی الکوابیس، مرتبطة بالتمظهرات السیاسیّة الاجتماعیّة الألیمة الناتجة عن الاحتلال والاحتقان الطائفی، کما استنتجت أنَّ المقاطع الحُلمیة التی أوردها الکاتب تخدم حبکة الروایة، فهی لم تکن لتجسید رغبات مکبوتة بل مهرباً نفسیاً ومعادلاً موضوعیاً فی حیاة البطل ومأساته، بالإضافة إلی أنَّ الکاتب قد وظّف أقسام التحفیز اللغویّ المتمثّلة فی التفتیت والاغتراب اللغویّین وأنواعهما فی تقنیة الحُلم وذلک لدوره الفاعل فی بناء نسیج المقاطع الحُلمیّة.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

4. تحلیل رمان "وطن من زجاج" اثر یاسمینه صالح بر اساس گفتمان قدرت میشل فوکو

سولماز پرشور؛ مهین حاجی زاده؛ عبدالاحد غیبی؛ حمید ولی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 شهریور 1399

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2020.13157.3013

چکیده

تحلیل گفتمان مجموعه‌ای از رویکردهای میان‌رشته‌ای است که در قلمروهای مختلف ادبی و غیر ادبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. میشل فوکو پسامدرن فرانسوی نقش بنیادی در تکوین تحلیل گفتمان به‌عهده دارد. نگرش ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

5. واکاوی مؤلفه‌های هوش معنوی در اشعار فاروق شویخ براساس دیدگاه رابرت ایمونز

هدیه قاسمی فرد؛ ناصر زارع

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 آبان 1399

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2020.13698.3068

چکیده

هوش معنوی شکلی از هوش است که مفاهیم معنویت و هوش را درون سازة جدید، ترکیب کرده و کاربرد منطقی مهارت‌های معنوی را جهت جست‌و‌جوی مسائل معنادار و ارزشی در اختیار بشریت قرار داده است. این هوش که اساس ارزش‌ها، ... بیشتر هوش معنوی شکلی از هوش است که مفاهیم معنویت و هوش را درون سازة جدید، ترکیب کرده و کاربرد منطقی مهارت‌های معنوی را جهت جست‌و‌جوی مسائل معنادار و ارزشی در اختیار بشریت قرار داده است. این هوش که اساس ارزش‌ها، باورها و اعمال انسان است، او را قادر می‌سازد تا با تمرکز بر مسائل هستی‌شناسانه رشد و تعالی را در لابه‌لای واقعیت‌های زندگی بجوید. رابرت ایمونز2 (1958) استاد روانشناسی دانشگاه کالیفرنیا که پیوند مؤلفه‌های این هوش با مسائل دینی و اخلاقی در اندیشه‌اش بارز است، از اندیشمندان این نظریة جدید است. از آن‌جا که اشعار فاروق شویخ (1976) شاعر معاصر لبنانی سراسرْ عرفان و بازتابی از حقایق اسلامی و انسانی است، کارکردها و اهداف به کارگیری مؤلفه‌های این هوش در اشعار این شاعر در چارچوب اندیشه‌های ایمونز موضوع این پژوهش قرار گرفت. از دستاوردهای این پژوهش که بر روش توصیفی- تحلیلی استوار است، می‌توان به این موارد اشاره کرد که گرچه شویخ از هوش معنوی در اشعارش نامی نبرده اما از آن جهت که اشعارش از لحاظ بُعد عقیدتی و شناختی، بُعد عاطفی و احساسی و بُعد ارادی بسیار منعطف است؛ لذا این فرضیه را که شویخ ناخودآگاه در اشعارش از جلوه‌های این هوش بهره برده قوت می‌بخشد. با واکاوی اشعار شاعر که منطبق با آموزه‌های اسلام و قرآن بوده و نگاهی جستجوگر به منظور حل مسائل انسان‌شناسانه دارد، می‌توان چنین استنباط کرد که شویخ ناخودآگاه از سازوکارهای هوش معنوی در اشعارش به جهت تعالی خویش و حل مسائل هستی‌شناسانه و کیفیت ارتباط با خدا و انسان بهره برده ‌است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

6. جریان سیال ذهن در رمان «الخائفون» اثر «دیمة ونّوس»

بهنام فارسی؛ ساجد زارع؛ فاطمه شاهرخی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 اسفند 1399

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.13433.3044

چکیده

«جریان سیال ذهن» شیوۀ روایی است که نویسنده احساسات و افکار شخصیّت‌ها را درست در همان لحظه‌ای ثبت می‌کند که در ذهن آنان به‌وقوع می‌پیوندند و با نمایش آن‌ها، خواننده را در تجربیات ذهنی شخصیّت‌ها ... بیشتر «جریان سیال ذهن» شیوۀ روایی است که نویسنده احساسات و افکار شخصیّت‌ها را درست در همان لحظه‌ای ثبت می‌کند که در ذهن آنان به‌وقوع می‌پیوندند و با نمایش آن‌ها، خواننده را در تجربیات ذهنی شخصیّت‌ها سهیم می‌کند. «دیمة ونّوس»، رمان‌نویس سوری از جمله نویسندگانی است که در رمان خود «الخائفون» برای پردازش حوادث داستان از شیوة جریان سیال ذهن استفاده‌کرده‌است. این جستار بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تأثیر مؤلفه‌های این شیوة روایی در روایت رمان «الخائفون» پرداخته و ارتباط میان کاربست این شیوۀ روایت با پدیدۀ ترس در سوریه را تبیین نماید. دستاورد پژوهش مبین این است که به کارگیری شیوۀ جریان سیال ذهن در روایت این رمان، پیامدهایی داشته که بر پیش‌برد روایت رمان تأثیرگذار بوده‌است و برخی از مؤلفه‌های آن، به افزایش زمان خوانش متن و در نتیجه، کاهش شتاب روایت می‌انجامند. نویسنده در راستای این‌که ترس و آشفتگی مستولی شده بر جان و روح شخصیت‌های را نشان دهد، چاره‌ای جز مراجعه به ذهن قهرمانان داستانش ندارد و تنها با تکیه بر لایۀ پیش از گفتار ذهن است که می‌توانست این ترس را به گونه‌ای مؤثر به تصویر بکشد و به همین دلیل از شیوۀ روایی جریان سیال ذهن استفاده نموده‌است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

7. زبان و نوشتار زنانه در رمان «حجر الضحک» اثر هدی برکات (بررسی لایه واژگانی و نحوی)

علیرضا شیخی؛ نرگس انصاری؛ مونس شاملی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 اردیبهشت 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14732.3167

چکیده

ادبیات زنانه از مهمترین موضوعات در نقد ادبی معاصر است. به دنبال جنبش زنان برای دستیابی به حقوق برابر با مردان نوشتار زنانه در اواسط قرن بیستم شکل گرفت. به عقیده طرفداران جنبش زنان، اصولا مردان قادر به ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

8. بازتاب طرحواره‌هایِ تصوری مفهوم‌سازِ مرگ و بیماری در رمان "لا طریق إلى الجنة" اثر حسن داوود

طیبه فتحی ایرانشاهی؛ سید محمود میرزایی الحسینی؛ شیرین پورابراهیم

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14676.3162

چکیده

مرگ برای تمام جانداران و نیز انسان پدیده‌ای محتوم است و در ذهن بشر تصوری مبهم دارد. انسان به‌واسطۀ تفکر و خیال، نگرش و برداشت خاصی نسبت به این مفهوم دارد. مفهوم بیماری نیز در تعاملی تنگاتنگ با مفهوم مرگ ... بیشتر مرگ برای تمام جانداران و نیز انسان پدیده‌ای محتوم است و در ذهن بشر تصوری مبهم دارد. انسان به‌واسطۀ تفکر و خیال، نگرش و برداشت خاصی نسبت به این مفهوم دارد. مفهوم بیماری نیز در تعاملی تنگاتنگ با مفهوم مرگ و دارای رابطه‌ای علّی - معلولی با آن است. در زبان‌شناسی شناختی این عقیده وجود دارد که زبان و از جمله زبان ادبی، نمود و تجلیگاه ساختارهای مفهومی نظیر استعاره، مجاز و طرحواره‌های تصوری موجود در ذهن بشر است. در نوشتار حاضر تلاش بر آن است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و در چارچوب نظریه معنی‌شناسی شناختی به بررسی مفهوم‌سازی مرگ و بیماری، با استفاده از کارکرد طرحواره‌های تصوری در رمان "لا طریق إلی الجنة" (برنده جایزه نجیب محفوظ در سال 2015م) اثر حسن داوود، نویسنده لبنانی پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نویسنده از سه طرحوارۀ حجمی، حرکتی و نیرو برای مرگ و بیماری و همچنین طرحواره مقدار برای بیماری و طرحواره نزدیکی برای مرگ بهره برده است. همچنین طرحواره‌های حوزۀ مرگ و بیماری، اساس استعاره‌های مفهومی مشترکی چون «مرگ و بیماری گیاه هستند»، «مرگ و بیماری جاندار هستند»، «مرگ و بیماری مکان هستند» و... را بنا می‌نهند. نگرش منفی نویسنده به دو حوزة مرگ و بیماری در این رمان، از طریق این طرحواره‌ها و استعاره‌ها قابل دسترسی است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

9. تحلیل رمان «غدا یوم جدید» اثر عبدالحمیدبن‌هدوقه از منظر فمینیسم پسااستعمار

مجتبی قنبری؛ فاطمه قادری؛ بهنام فارسی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 خرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14600.3155

چکیده

فمینیسم پسااستعماری نوع جدیدی از رویکرد فمینیستی است و در پی آن است تا تأثیرات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی استعمار بر زنان نژادهای غیر غربی کشورهای در حال توسعه و خصوصا جوامع استعمارزده را مورد بررسی قرار ... بیشتر فمینیسم پسااستعماری نوع جدیدی از رویکرد فمینیستی است و در پی آن است تا تأثیرات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی استعمار بر زنان نژادهای غیر غربی کشورهای در حال توسعه و خصوصا جوامع استعمارزده را مورد بررسی قرار دهد. این رویکرد، با دست‌گذاردن بر مسائل و تجربۀ زنان جوامع حاشیه، قصد دارد ادعای جهان شمول بودن نظریه فمینیسم غربی را زیر سؤال برده و تأکید کند که زنان سایر جوامع در این نظریه به‌ درستی بازنمایی نشده‌اند. رمان «غدا یوم جدید» اثر «عبدالحمید بن‌هدوقه» جایگاه زنان در دورۀ استعمار را روایت کرده و تبعیض‌های تحمیل شده بر آنان را در قالبی واقع‌گرایانه به‌تصویر کشیده است. پژوهش پیش‌رو کوشیده است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی جایگاه زنان را در رمان «غدا یوم جدید» مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و به این سؤال پاسخ دهد که زنان در این رمان از حیث عاملیت به چند دسته تقسیم می‌شوند و واکنش بن‌هدوقه نسبت به فرودستی آنها چیست؟ زنان این رمان به دو دسته اروپایی و بومی تقسیم می‌شوند که اروپاییان تابع سیاست‌های استعماری هستند و در برخورد با هم‌جنس‌های خود رویکرد برتری‌جویانه دارند، اما زنان بومی متأهل وضعیتی انفعالی به خود می‌گیرند و بر خلاف زنان مجرد کاملا سلطه‌پذیر هستند، هرچند زنان در نهادینه شدن فرودستی خود مشارکت دارند و به تثبیت آن کمک می‌کنند. بن‌هدوقه نیز با نشان دادن همدستی جامعه مرد محور با استعمار در سرکوب مضاعف زنان، خواستار اعطای حقوق آنهاست و با تغییر موقعیت از دگر بودگی به مرکز به آنان هویت میبخشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

10. تحلیل الخطاب النقدی للمعلقات السبع وفقا لنظریة فان دایک الاجتماعیة المعرفیة (معلقتا عمرو بن کلثوم والحارث بن حلزة أنموذجا)

محمدحسن امرائی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 خرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15332.3231

چکیده

إنّ تحلیل الخطاب النقدی هو مقاربة جدیدة فی تحلیل الخطاب تم استخدامه فی العقود الأخیرة فی مجموعة واسعة من الأبحاث فی مجالات الأدب وعلم النفس. کما یعد من الاتجاهات الجدیدة فی علم اللغة، والذی یکشف عن وجهات ... بیشتر إنّ تحلیل الخطاب النقدی هو مقاربة جدیدة فی تحلیل الخطاب تم استخدامه فی العقود الأخیرة فی مجموعة واسعة من الأبحاث فی مجالات الأدب وعلم النفس. کما یعد من الاتجاهات الجدیدة فی علم اللغة، والذی یکشف عن وجهات النظر الأیدیولوجیة للمؤلف عن طریق التسلل إلى الطبقات التحتیة والفوقیة للنصوص على جمیع مستویاتها الجزئیة والکلیّة ویفسر العلاقة بین اللغة والسلطة والأیدیولوجیا. على الرغم من أن منهج تحلیل الخطاب النقدی یعطی الأولویة للعلاقة بین اللغة والسلطة والأیدیولوجیا والخطاب، یمکن أیضًا تحلیل أدب الأمم وتفسیره فی سیاق الخطاب النقدی والنقد اللغوی. فی المجال ذاته، تعد المعلقات السبع من الأعمال التی تمکن دراستها فی سیاق تحلیل الخطاب النقدی؛ حیث یسمح للمحلل بالکشف عن العلاقة بین السلطة والأیدیولوجیا والخطاب فی هذا العمل. إنّ نظریة فان دایک هی نموذج اجتماعی معرفی یقوم بتحلیل النصوص بشکل نقدی وتستخدم فیه أسالیب مختلفة لدراسة استراتیجیات النص والکلام وعلاقتها بالمجالات الاجتماعیة والسیاسیة. فی السیاق ذاته، إنّ الغرض من هذا المقال هو التحلیل الاجتماعی المعرفی لمعلقتی عمرو والحارث من خلال الاعتماد على المربع الأیدیولوجی لفان دایک فی تحلیل الخطاب الذی یفحص موضوع المعلقتین من منظور التأکید على الأنا (الذات) وتهمیش الآخر (الرقیب)؛ حیث سعى کل من الشاعرین لتأکید شرفه الجماعی وإثبات هیمنته القبلیّة على الرقیب. ویظهر الاستنتاج النهائی أن إبراز النقاط الإیجابیة للأنا فی کلتا المعلقتین له تردد عالٍ بالمقارنة مع إبراز النقاط السلبیة للآخر. وتمکن کل من عمرو والحارث من خلال مرافقتهما لبعض الوحدات اللغویة من إعطاء تماسک دلالی ولفظی مقبول لنظام الخطاب. لذلک، من خلال التأکید على معنى هذه الوحدات، أوجدوا وحدة موضوعیة ولغویة خاصة.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

11. دراسة أنواع التبئیر و ثنائیة الشخصیات فی روایة «مصائر، کونشرتو الهولوکوست و النکبة» لربعی المدهون

هادی عزیزی؛ محمدهادی مرادی؛ رضا ناظمیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15080.3207

چکیده

إن التبئیر هو تقلیص حقل الراوی وحصر معلوماته أی انتقاء نوع من القناة الناقلة للخبر من الراوی إلی قارئه فی الروایة. روایة «مصائر» تصف حیاة الفلسطینیین بعد النکبة. إذا کان الهولوکوست(مذبحة الیهود ... بیشتر إن التبئیر هو تقلیص حقل الراوی وحصر معلوماته أی انتقاء نوع من القناة الناقلة للخبر من الراوی إلی قارئه فی الروایة. روایة «مصائر» تصف حیاة الفلسطینیین بعد النکبة. إذا کان الهولوکوست(مذبحة الیهود ولاشک أن هذه الحادثة وهمیة)، الذی ورد فی العنوان الفرعی للروایة، حدثا جرى الاتجار به إعلامیًا، فالهولوکوست الحقیقی فی «المصائر»، هو ما یعیشه الفلسطینی تحت الاحتلال منذ ما یزید على 70 عامًا. حاول ربعی المدهون أن یصف أوضاع الفلسطینیین من المهجرین ومن بقوا فی فلسطین المحتلة على شکل أربع حرکات تتمحور حول زوج واحد فی کل حرکة وتبیین موقفهما من هذه القضیة. هذا ما یحول التبئیر فی هذه الروایة إلى نقطة بوصلة ویخیم على العناصر الأخرى للروایة (کالشخصیة، الحبکة،و...) وتدور هذه العناصر حولها، وتمّت هذه الدراسة وفقا للمنهج الوصفی-التحلیلی. یبدأ المؤلف الروایة بالتبئیر الخارجی لتشجیع القارئ على القراءة من خلال خلق تساؤلات وغموض فی باطنه. ثم ، باستخدام التبئیر الصفر و إعطاء مزید من المعلومات، یؤنس القارئ مع شخصیات الروایة و بینما یقترب من اللحظات الأکثر عاطفیة فی الروایة، یستخدم التبئیر الداخلی لإشتراک مشاعر الشخصیات مع القارئ وتقریبه منها. ومن خلال ثنائیات الشخصیات یکشف المؤلف للقارئ وجهات النظر المتفاوتة التی یمثلها کل شخصیة من الزوجات فی الروایة حول مسألة فلسطین والفلسطینیین عن البقاء وقبول الشروط المهینة أو التشرید فی أنحاء العالم.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

12. ترامتنیت در "عذابات المتنبی فی صحبة کمال أبودیب" براساس نظریة ژرار ژنت

فاطمه پیری؛ علی اکبر احمدی چناری؛ عبدالباسط عرب یوسف آبادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14726.3168

چکیده

امروزه ارتباط عمیق متن ادبی با دیگر متون، زمینۀ مناسبی را برای پیگیری مطالعات میان‌متنی فراهم کرده‌است. ژرار ژنت با ارائة نظریة ترامتنیت بر این باور است که برخی از متون، با بهره‌گیری آگاهانه از مضمون ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

13. التحلیل النفسانی فی روایة حبّی الاوّل لسحر خلیفة - علی أساس الثنائیات المتضادة والمتنازعة عند لیفی شتراوس

عیسی زارع درنیانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14719.3165

چکیده

تشکل الروایة جوانب مهمّة من النشاطات النفسیة ،لاسیما روایة«حبّی الاوّل»لسحر خلیفة، الثریة بنتاجاتها الفنیة، التی تزخر بالإبداعات التی تجسد وتبرز الحالات النفسیة المتشعبة لشخصیة المبدع والمتلقی. ... بیشتر تشکل الروایة جوانب مهمّة من النشاطات النفسیة ،لاسیما روایة«حبّی الاوّل»لسحر خلیفة، الثریة بنتاجاتها الفنیة، التی تزخر بالإبداعات التی تجسد وتبرز الحالات النفسیة المتشعبة لشخصیة المبدع والمتلقی. یحاول التحلیل البنیانی أن یجد فی الروایات التی لاحصر لها بعض الاتجاهات الأساسیة و بعض البنی الرئیسیة فیلجأ إلی علم النفس البنیانی حیث یجد ضالته المنشودة. من خلال هذه الإتجاهات، نری الإتجاه البنیانی النفسانی عند لیفی شتراوس بطریقة معاکسة وإستخدام التضاد والنزاع، والنظام التقابلی، یکشف عن بعض ما یجول بخاطر، ویلهم بقلب، ویدور بین العقل والعاطفة فی الروایة. ومن هذا المنطلق، هذه الدراسة تشیر إلی الإتجاه البنیانی النفسانی المنبثق من نظریة الثنائیات المتضادة والمتنازعة عند لیفی شتراوس فی روایة «حبی الأوّل» ضمن المنهج البنیوی الوصفی التحلیلی من خلال دراسة من نماذج الروایة. وقد بینت الدراسة، أن مظاهر الحیاة کلّها فی روایة حبّی الأوّل نتیجة التجاذب بین قطبی هذه الثنائیة التی تصدر عن الوعی المطلق، والنهائی وإلیقینی. والمفاهیم الثنائیة تشکل جزءا من طبیعة الشخصیات فی الروایة، ونمط معیشة مجتمع فلسطینی آنذاک وما تؤثر فی حیاتهم إلیومیة وتمتد إلی جمیع مواقفهم النفسیة وتنظیمهم الاجتماعی، والثنائیات المتضادة (امرأة إلیوم وامرأة الأمس، والمقاتلون و السیاسیون، وخونة وموالون، وشرق وغرب، والفلسطین والاسرائیل) والثنائیات المتنازعة ( الحب والثورة، والذات والمتخیل، واالموت والحیاة) تنقل أحداثاً کبرى فی تاریخ الشعب الفلسطینی، وتملأ بعض الحظات الروایة ، وفی حین أنّ هدف هذه الثنائیات هو التکامل بینهما.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

14. تحلیل گفتمان انتقادی جایگاه زن در چشم انداز 2030 عربستان با تکیه بر روزنامه « الوطن

رقیه رستم پور ملکی؛ مینا پیغامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14773.3172

چکیده

گفتمان، حاصل‌ تعامل کنش‌های ‌زبانی‌ و ‌غیرزبانی، اندیشگانی، فرهنگی و تبلور تعامل یا تقابل ایدئولوژی‌هاست. در تحلیل گفتمان انتقادی، ایدئولوژی سهم بسزایی در نوع ساختارهای گفتمان مدار دارد ومعمولا ... بیشتر گفتمان، حاصل‌ تعامل کنش‌های ‌زبانی‌ و ‌غیرزبانی، اندیشگانی، فرهنگی و تبلور تعامل یا تقابل ایدئولوژی‌هاست. در تحلیل گفتمان انتقادی، ایدئولوژی سهم بسزایی در نوع ساختارهای گفتمان مدار دارد ومعمولا سعی می‌کند لایه‌های درونی متن را شناسایی کرده و ارتباط میان آن‌ها را تحلیل نماید. از آنجا که ایدئولوژی روزنامه نگاران در بازتاب وضعیت آحاد جامعه از جمله زنان تاثیر قابل توجهی دارد ، لذا در این مقاله سعی شده‌است تاثیر ایدئولوژی نویسندگان دو مقالۀ منتخب از روزنامۀ الوطن، در زمینۀ جایگاه زنان در چشم‌انداز 2030 عربستان، به‌عنوان برنامۀ جامع توسعۀ ‌پایدار، موردتحلیل قرار گیرد. چهارچوب زبان‌شناسی این تحلیل، براساس نظریۀ ون‌دایک است و با روش توصیفی – تحلیلی، به تاثیر بافت -اجتماعی و نیز باور نویسنده بر متن اشاره دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نویسندۀ هر یک از مقالات، با توجه به ایدئولوژی موردنظر خود، از تکنیک‌های ون‌دایک در جهت انتقال این باور و ایدئولوژی به مخاطب بهره‌ برده‌است و هدفی که هریک از نویسندگان در متن دنبال می‌کنند، همان باوری است که متناسب با آن متن را نگاشته‌اند. در مقالۀ اول، نویسنده برای رسیدن به هدف خود از استراتژی‌هایی که بار مثبت دارند، استفاده کرده است ؛ اما در مقالۀ‌ دوم، استراتژی‌های به‌کاررفته، با اثبات وضعیت ‌نامطلوب زنان در عربستان هم‌خوانی دارند که این نشان‌دهندۀ تاثیر مستقیم ایدئولوژی نویسنده بر متن است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

15. تحلیل گفتمان رمان «الجازیة و الدراویش» عبد الحمید بن‌هدوقة از منظر عنصر انسجامی تکرار (براساس نظریه‌ی هالیدی و حسن)

فاطمه قادری؛ حمیده مروتی؛ رضا افخمی عقدا؛ وصال میمندی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14406.3129

چکیده

انسجام، پیوندی ارگانیک میان اجزای یک متن است که آن را به صورت یک گفتمان در می‌آورد. این نظریه را نخستین‌بار هالیدی و حسن در سال 1976م مطرح کردند. از دیدگاه این دو زبان‌شناس، ارجاع، حذف، جایگزینی، ادات ... بیشتر انسجام، پیوندی ارگانیک میان اجزای یک متن است که آن را به صورت یک گفتمان در می‌آورد. این نظریه را نخستین‌بار هالیدی و حسن در سال 1976م مطرح کردند. از دیدگاه این دو زبان‌شناس، ارجاع، حذف، جایگزینی، ادات پیوندی و انسجام‌واژگانی، عوامل ایجاد‌کننده انسجام هستند. انسجام‌واژگانی شامل دو گونة تکرار و هم‌آیی است. تکرار یک‌واژه به صورت‌های لفظی و معنایی علاوه بر ایجاد پیوستگی میان جمله‌های متن، سبب برجستگی آن واژه در متن می‌شود. این نوشتار به روش توصیفی-‌تحلیلی و با هدف بررسی کارکرد عامل انسجامی تکرار در ایجاد پیوند در متن رمان الجازیة و الدراویش و برجسته‌سازی موضوع آن، انجام‌شده و پس از تحلیل داده‌ها دریافته که نویسنده با کاربرد عنصر تکرار- 2.505 گره انسجامی- ضمن ایجاد پیوندی محکم میان الفاظ و معانی، ایدئولوژی مدنظرش را ابراز نموده‌است. بسامد بالای تکرار مستقیمِ واژگان محوریِ مجموعة رمان و هر قسمت از آن، موضوع اصلی الجزایر و اسلام و موضوع‌های فرعی نه به شرق و غرب و کناره‌گیری مهاجران بازگشته به وطن را برای رمان محوریت بخشیده‌ و تکرار جزئی، ترادف و شبه‌ترادف در مرتبة بعدی علاوه بر ترسیم قدرت نویسنده در استفاده از واژگان متعدد، موضوعات جانبی ولی مؤثّر در فهم گفتمان رمان را برجسته‌نموده‌است. واژگان شامل در بروز گفتمان رمان نقش زیادی ندارد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

16. واکاوی جلوه‌های «فرودست» گایاتری اسپیواک در رمان "ریح الجنوب" با مطالعه موردی زنان

جهانگیر امیری؛ ربیع امیری؛ ناهید خدادادیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.14931.3187

چکیده

تأثیر استعمار بر جهان سوم یکی از موضوعاتی است که بازتاب آن همواره در آثار نویسندگان و شاعران جهان‌دیده می‌شود. نقد پسا استعماری از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای نوین است و مطالعات فرودستان از شاخه‌های نظری ... بیشتر تأثیر استعمار بر جهان سوم یکی از موضوعاتی است که بازتاب آن همواره در آثار نویسندگان و شاعران جهان‌دیده می‌شود. نقد پسا استعماری از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای نوین است و مطالعات فرودستان از شاخه‌های نظری آن به شمار می‌آید. چنین مطالعاتی در پی آن است تا از طریق بازاندیشی در اجتماع و متون مختلف، به قشرهای فرودست فاعلیت ببخشد. یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان مطالعات فرودست، گایاتری اسپیواک می‌باشد. اسپیواک همزمان رویکردی فمینیستی – پسا استعماری دارد و تمرکز اصلی وی بر فرودست مؤنث یا زنان است. در حقیقت هدف مطالعات فرودستان و به‌ویژه اسپیواک، بازنمایی صدا و ذهنیت فرودستان بخصوص زنان می‌باشد. رمان "ریح الجنوب" رمانی الجزایری است که به زبان عربی و توسط عبدالحمید بن هدوقه به رشته تحریر درآمده و نویسنده با بهره‌گیری از توصیف، واقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر الجزایر پس از انقلاب را نشان داده است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی، رمان "ریح الجنوب" را با نقد پسااستعماری و به‌ویژه نظریات اسپیواک در رابطه با فرودست مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. در حقیقت هدوقه، نظام فئودالی حاکم بر روستاهای الجزایر و حکم‌فرمایی استعمار روانی و عقیده‌ای را توصیف کرده و سعی بر آن دارد تا جایگاه فرودست زنان و تبعیض جنسیتی آنان را در مسائلی چون ازدواج اجباری، دیدگاه سنتی درباره زنان و تحکم روحیه مرد سالارانه در جامعه را در قالب رمان برای خوانندگان به تصویر کشد؛ ازاین رو صدا، عاملیت و ذهنیت زنان فرودست در قالب اقدامات سنت شکنانه و پویایی شخصیت‌های زنان داستان تجلی می-یابد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

17. تمظهرات الالتزام وبواعثه فی شعر ثورات الربیع العربی من منظور الرؤیة والتشکیل (قصیدة "الأرض قد عادت لنا" لفاروق جویدة نموذجا)

جمال طالبی قره قشلاقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15363.3236

چکیده

الالتزام فی الأدب یعنی أن یوظّف الأدیب أو الشاعر مقدرته الفکریة والفنیة فی خدمة مجتمعه، ویصوّر متطلبات شعبه، آلامه وأحلامه بلغة صادقة دون تحیّز إلى أغراض ذاتیة. وتشکّل هذه الفکرة جوهر الأدب الملتزم. ... بیشتر الالتزام فی الأدب یعنی أن یوظّف الأدیب أو الشاعر مقدرته الفکریة والفنیة فی خدمة مجتمعه، ویصوّر متطلبات شعبه، آلامه وأحلامه بلغة صادقة دون تحیّز إلى أغراض ذاتیة. وتشکّل هذه الفکرة جوهر الأدب الملتزم. جاءت قصیدة "الأرض قد عادت لنا" لفاروق جویدة الشاعر المصری المعاصر کنموذج رائع للأدب الملتزم، وهی بمنزلة ملخص للواقع السیاسی الألیم الذی عاشه الشعب المصری من الاستبداد، والفساد، والسجن، والفقر والجوع ومصادرة الحریات العامة. والقصیدة تتمیّز بخطاب ثوری ظلّ فاروق فیه رافضاً لکلّ تلک الظواهر، کما تکشف عن علاقة الشاعر الوثیقة بقضایا شعبه وإحساسه الشدید بالانتماء والوطنیة والثوریة. هذا البحث حاول بمنهجه الوصفی ـ التحلیلی دراسة تلک القصیدة وتسلیط الضوء على رؤیة الشاعر الملتزمة فیها. أثبتت الدراسة أنّ التزام فاروق جویدة کان واعیاً دون تحیّز إلى أغراض ذاتیة، فأصبحت قصیدة "الأرض عادت لنا" منشورة رائعة تجسّد فیها موقفه الملتزم من الواقع السیاسی. کما کشفت أنّ الظروف المأساویة التی تعیشها الشعب المصری من استبداد السلطة وغیاب الحریة إضافة إلى طرح قضیة توریث الحکومة کانت أهمّ بواعث دعت فاروق إلى الشعور بمسؤولیته الملتزمة. ظهرت من خلال دراسة القصیدة أنّ فاروق جویدة کان على وعی وإدراک کامل بأحداث ثورة الربیع العربی بمصر ومتغیّراتها، کما کان على وعی بالحالة الاجتماعیة التی وصلت إلیها مصر قبل الثورة، فقد هیمنت السلطة على المجتمع بفعل الفساد والظلم، ولم یبق فیه إلا طبقة الحاکم وأعوانه من المسؤولین الفاسدین ورجال الأعمال المنتفعین. وکانت الطبقة الفقیرة هی غالبیة الشعب الذین یعانون الاستبداد والتضییق فی کلّ مجالات الحیاة.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

18. معطیات الثاناتوس فی أشعار قاسم محمد مجید الساعدی دیوان "یومیات رجل منقرض" أنموذجاً

محمد جواد پورعابد(حصاوی)؛ هدیه قاسمی فرد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.30479/lm.2021.15273.3227

چکیده

یُعدّ الثاناتوس أحد طرفی بنیة الصراع النفسی عند فروید، وهو صراع بین نزعتین لدى الإنسان. حسب هذه النظریة إن هذا الصراع النفسی یستند بین نوعین من الغرائز؛ غریزة الموت (الثاناتوس) وهی الغریزة التی تدفع ... بیشتر

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	12
تعداد شماره‌ها	43
تعداد مقالات	358
تعداد نویسندگان	557
تعداد مشاهده مقاله	474,751
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	312,321
نسبت مشاهده بر مقاله	1326.12
نسبت دریافت فایل بر مقاله	872.41
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	2,196
تعداد مقالات رد شده	1,815
درصد عدم پذیرش	83
تعداد مقالات پذیرفته شده	228
درصد پذیرش	10
زمان پذیرش (روز)	478
تعداد پایگاه های نمایه شده	16
تعداد داوران	312

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 2 (1389)

مقاله طبق قالب آماده تدوین گردد در غیر این صورت بررسی نخواهد شد.لطفا بر روی عنوان«قالب آماده» کلیک نمایید .

1. خوانشی جدید از رمان «اللاز» با تأکید بر الگوی گفتمان‌کاویِ انتقادی ون‌دایک

چکیده

2. نقش‌های زبانی و کارکرد پیام در نامه‌های نهج‌البلاغه بر اساس الگوی ارتباطی رومن یاکوبسن

چکیده

3. مقایسه و بررسی آراء بلاغی عبدالقاهر جرجانی و فخر رازی در مبحث تقدیم و تأخیر (با تأکید بر نفی شمول و شمول نفی)

چکیده

4. بررسی آمیختگی معنامند داستان و ناداستان با کاربست شیوۀ روایت تودرتودر رمان طَیْفُ اَلْحَلّاج از مقبول العلوی

چکیده

5. مکان و بازنمود شخصیت زن در رمان‌های میرال الطحاوی(مطالعه موردی: بروکلین‌هایتس، ‏الباذنجانة الزرقاء و الخباء)‏

چکیده

6. بررسی پیکره بنیاد هم معنایی افعال در زبان عربی و نقش باهم آیی در تعیین معنا

چکیده

1. کارکرد نمادین شخصیت پیامبر اسلام (ص) در شعر معاصرعربی (با تکیه بر بررسی دواوین 7 شاعر نام آور عرب)

چکیده

2. درآمدی تحلیلی بر شعر عصر انحطاط در پرتو جامعه شناختی ادبی

چکیده

3. بررسی تطبیقی رمانتیسم در اشعار نادر نادرپور و ابوالقاسم شابّی

چکیده

4. بررسی پویایی و حیات صور خیال در شعر متنبی (با تکیه بر تصاویر شنیداری)

چکیده

5. آلیـّات التفکیر اللغویة عند أبی تمّام (عربی)

چکیده

1. ملامح الدیستوبیا وتمظهراتها فی شعر عبدالرزاق الربیعی

چکیده

2. نقد و بررسی فرایند "تکثر روایت" در رمان "المصائر" اثر ربعی المدهون

چکیده

3. تقنیة الحلم وتحفیزها اللغوی فی روایة "وحدها شجرة الرمّان" لسنان أنطون

چکیده

4. تحلیل رمان "وطن من زجاج" اثر یاسمینه صالح بر اساس گفتمان قدرت میشل فوکو

چکیده

5. واکاوی مؤلفه‌های هوش معنوی در اشعار فاروق شویخ براساس دیدگاه رابرت ایمونز

چکیده

6. جریان سیال ذهن در رمان «الخائفون» اثر «دیمة ونّوس»

چکیده

7. زبان و نوشتار زنانه در رمان «حجر الضحک» اثر هدی برکات (بررسی لایه واژگانی و نحوی)

چکیده

8. بازتاب طرحواره‌هایِ تصوری مفهوم‌سازِ مرگ و بیماری در رمان "لا طریق إلى الجنة" اثر حسن داوود

چکیده

9. تحلیل رمان «غدا یوم جدید» اثر عبدالحمیدبن‌هدوقه از منظر فمینیسم پسااستعمار

چکیده

10. تحلیل الخطاب النقدی للمعلقات السبع وفقا لنظریة فان دایک الاجتماعیة المعرفیة (معلقتا عمرو بن کلثوم والحارث بن حلزة أنموذجا)

چکیده

11. دراسة أنواع التبئیر و ثنائیة الشخصیات فی روایة «مصائر، کونشرتو الهولوکوست و النکبة» لربعی المدهون

چکیده

12. ترامتنیت در "عذابات المتنبی فی صحبة کمال أبودیب" براساس نظریة ژرار ژنت

چکیده

13. التحلیل النفسانی فی روایة حبّی الاوّل لسحر خلیفة - علی أساس الثنائیات المتضادة والمتنازعة عند لیفی شتراوس

چکیده

14. تحلیل گفتمان انتقادی جایگاه زن در چشم انداز 2030 عربستان با تکیه بر روزنامه « الوطن

چکیده

15. تحلیل گفتمان رمان «الجازیة و الدراویش» عبد الحمید بن‌هدوقة از منظر عنصر انسجامی تکرار (براساس نظریه‌ی هالیدی و حسن)

چکیده

16. واکاوی جلوه‌های «فرودست» گایاتری اسپیواک در رمان "ریح الجنوب" با مطالعه موردی زنان

چکیده

17. تمظهرات الالتزام وبواعثه فی شعر ثورات الربیع العربی من منظور الرؤیة والتشکیل (قصیدة "الأرض قد عادت لنا" لفاروق جویدة نموذجا)

چکیده

18. معطیات الثاناتوس فی أشعار قاسم محمد مجید الساعدی دیوان "یومیات رجل منقرض" أنموذجاً

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان