نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شرافت کریمی ¹
• جمیل جعفری ²
• فیان عبدالرحمن أحمد الشوزی ³

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کردستان، سننندچ، ایران

² گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کردستان، سنندج - ایران

³ گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کردستان، سنندج- ایران

چکیده

النص الروائی فضاء دلالی مفتوح یتیح تعدد التأویلات من خلال مداخل سیمیائیة ولغویة وتأویلیة متنوعة. تُعد روایة سیدی وحدانه نموذجا للنصوص السردیة التی تتجاوز الوظیفة الحکائیة التقلیدیة لتشکّل بنیة رمزیة مرکبة تنفتح على إمکانات تأویلیة متعددة. یهدف هذا البحث إلى تحلیل الروایة من خلال دراسة مکوّنات الصیاغة الدلالیة الناتجة عن توظیف الکاتبة للتراث الدینی مع الترکیز على آلیات هذا التوظیف وطبیعة المعنى المنتج داخل النص بالإضافة إلى حدود التأویل الممکنة فی ضوء تفاعل القارئ مع المرجعیات الثقافیة. تُدرس الروایة بوصفها نصا مفتوحا بالمعنى الذی حدّده أمبرتو إیکو من خلال منهج وصفی تحلیلی. وتنطلق القراءة من مفاهیم نظریة مرکزیة، أبرزها: التراث الدینی بوصفه مخزونا رمزیا وتأویلیا وآلیة سیمیائیة فاعلة داخل النص؛ والتراث الدینی کصیاغة دلالیة ورؤیة منتجة للمعنى. وقد أظهرت نتائج البحث أن المعنى فی الروایة لا یقتصر على البنیة اللفظیة أو الدلالات الظاهرة بل یدخل القارئ فی شبکة من الرموز والمعانی التی تتطلب مشارکة تأویلیة واعیة. کما تکشف الروایة فی ضوء نظریة إیکو، عن بنیة سردیة مرنة تعید توظیف التراث الدینی ضمن منظومة دلالیة حیة منفتحة على التعدد والتفاعل مع التأویلات المختلفة. وتستثمر الکاتبة رموزا دینیة مستمدة من القرآن، والسیرة النبویة، والأسطورة الشعبیة ضمن شبکة سیمیائیة تعبّر عن تحولات الهویة وتمنح النص بُعدا میتافیزیقیا یتجاوز أنماط السرد التقلیدی. یُبرز التداخل بین المقدس والحسی، والطقسی والأسطوری، البُعد الشعائری للنص؛ خاصة فی تصویر مکة التی لا تظهر کمجرد مکان مقدّس بل کفضاء رمزی تتداخل فیه التجربة الذاتیة بالهویة الجماعیة. ومن خلال هذه البنیة تُقدّم الروایة تأویلا للدین باعتباره مجالا دینامیکیا لإنتاج المعنى وإعادة تشکیل العلاقة بین الذات والمقدس فی أفق وجودی.

کلیدواژه‌ها

• سیدی وحدانة
• التراث الدینی
• التأویل
• الدلالة
• تحلیل النص
• أمبرتو. إکو

موضوعات

• نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی

عنوان مقاله [English]

A Semantic and Interpretive Reading of Religious Heritage in Raja Alam’s Novel Sidi Wahdaneh

نویسندگان [English]

• sharafat karimi ¹
• jamil jafari ²
• fiyan Abdol rahman Ahmad Alshozi ³

¹ Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Kurdistan

² Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj- Iran

³ Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj- Iran

چکیده [English]

The novel functions as an open semantic space, allowing for multiple interpretations through diverse semiotic, linguistic, and hermeneutic approaches. Sidi Wahdaneh exemplifies narrative texts that transcend traditional storytelling to construct a complex symbolic structure, open to a range of interpretive possibilities. This study analyzes the novel by examining the components of semantic construction arising from the author’s use of religious heritage, with particular attention to the mechanisms of its deployment, the nature of meaning generated within the text, and the limits of possible interpretation in relation to the reader’s engagement with cultural references. The novel is approached as an open text, in the sense defined by Umberto Eco, employing a descriptive-analytical method. The analysis is guided by key theoretical concepts, particularly the understanding of religious heritage as a symbolic and interpretive repository, an active semiotic mechanism within the text, and a semantic construct that generates meaning. The study’s findings indicate that meaning in the novel extends beyond verbal structures or surface-level semantics, engaging the reader in a complex network of symbols and meanings that requires active interpretive participation. Drawing on Eco’s theory, the novel demonstrates a flexible narrative structure that reappropriates religious heritage within a dynamic semantic system, open to multiple interpretations and interactive engagement. The author weaves religious symbols drawn from the Qur’an, the Prophetic biography (sīra), and popular mythology into a semiotic network that reflects transformations of identity and imparts a metaphysical dimension to the text, transcending conventional narrative forms. The interplay between the sacred and the sensory, as well as between the ritualistic and the mythical, underscores the text’s ceremonial dimension—particularly in the depiction of Mecca, which is represented not merely as a sacred site but as a symbolic space where individual experience intersects with collective identity. Through this structure, the novel presents religion as a dynamic domain for generating meaning and reconfiguring the relationship between the self and the sacred within an existential framework.

Keywords: Sidi Wahdaneh, religious heritage, interpretation, semantics, novel, Umberto Eco

کلیدواژه‌ها [English]

• Sidi Wahdaneh
• religious heritage
• interpretation
• semantics
• novel
• Umberto Eco