مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
علی صیادانی؛ یزدان حیدرپور مرند
چکیده
ساختارهای گفتمان مدار با یک تعبیر کلی متشکل از عناصر و نشانه‌های معنایی است. این نشانه‌های معنایی با مجموعۀ تلفیقی از کنش‌های رفتاری و وجوه تعاملی مفهوم خود را بازمی‌یابند. چنین بستری مفهوم ترکیب‌بندی چندوجهی را در جریان‌های گفتمانی نشان می‌دهد که به‌صورت ابتکاری توسط گونترکرس مطرح گردید. کرس واکاوی دقیق جریان‌های گفتمانی ...
بیشتر
ساختارهای گفتمان مدار با یک تعبیر کلی متشکل از عناصر و نشانه‌های معنایی است. این نشانه‌های معنایی با مجموعۀ تلفیقی از کنش‌های رفتاری و وجوه تعاملی مفهوم خود را بازمی‌یابند. چنین بستری مفهوم ترکیب‌بندی چندوجهی را در جریان‌های گفتمانی نشان می‌دهد که به‌صورت ابتکاری توسط گونترکرس مطرح گردید. کرس واکاوی دقیق جریان‌های گفتمانی را منوط به بررسی ویژۀ سه عنصر فرانقشی (بازنمودی، تعاملی و ترکیبی) می‌داند. به باور او در فرانقش بازنمودی گفته پرداز عناصر روایی از الگوهای مادی، ذهنی و رفتاری را مدنظر قرار می‌دهد. وجوه تعاملی از قالب‌های کارکردی سخن سویۀ دیگری از تحلیل جریان ارتباطی را نمایان می‌کند. نمود ترکیبی، حالت تلفیقی عناصر روایی را با وجوه تعاملی فراهم می‌کند. در پژوهش حاضر پژوهشگران با مدنظر قرار دادن رویکرد توصیفی- تحلیلی درصدد تلفیق تطبیقی عناصر فرانقشی در فضای گفتمانی میان عاملان کنش و متأثر از وجوه قدرت در ایدئولوژی آن عاملان در رمان حُجرة از أمل ناصر الفاران (2021) دارد. رمان حاضر به جهت شاکلۀ ارتباطی و فضای اجتماعی میان عاملان زبانی قابلیت تطبیق و بررسی بر اساس عناصر فرانقشی بازنمودی، تعاملی و ترکیبی کرس را دارد. با ارزیابی عناصر مزبور از محتوای گفتمانی رمان حُجرة چنین برداشت می‌شود که تعاملات فردی در چارچوب روایی گفتمان مطابق با فرایندهای رفتاری و احساسی در قالب گروه‌های کارکردی سخن نمایان می‌شود و ارائه اطلاعات نشانگر حاکمیت وجوه تعاملی از انواع مختلف (پرسشی، قضاوتی، پیشنهادی و ...) در مجموعۀ رفتارهای عاملان زبان است.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
زینه عرفت پور
چکیده
یوسف السباعی (1917-1978) یکی از داستان نویسان معاصر مصری است. او در داستان‌ها و رمان‌های خود، معضلات جامعۀ مصر را ترسیم‌کرده‌است. از آن‌جا که السباعی در رمان أرض النفاق معضلات و مفاسد اخلاقی- اجتماعی جامعۀ خود را در ژانر فانتزی از‌رهگذر یک قهرمان پروبلماتیک به‌خوبی به‌تصویر‌کشیده‌است؛ لذا بر آن شدیم که با روش توصیفی- تحلیلی، این ...
بیشتر
یوسف السباعی (1917-1978) یکی از داستان نویسان معاصر مصری است. او در داستان‌ها و رمان‌های خود، معضلات جامعۀ مصر را ترسیم‌کرده‌است. از آن‌جا که السباعی در رمان أرض النفاق معضلات و مفاسد اخلاقی- اجتماعی جامعۀ خود را در ژانر فانتزی از‌رهگذر یک قهرمان پروبلماتیک به‌خوبی به‌تصویر‌کشیده‌است؛ لذا بر آن شدیم که با روش توصیفی- تحلیلی، این قهرمان را براساس رویکرد جامعه‌شناختی لوسین گلدمن مورد واکاوی قرار‌دهیم. نتیجۀ این پژوهش بیانگر این‌است که نویسنده خود به‌عنوان یک شخصیت مسئله‌مندی که در جامعۀ تباه خود برای احیای ارزش‌ها و فضایل اخلاقی راهی نمی‌یابد، از میان قشر متوسط جامعه، در بستری مشابه بستر جامعۀ خود، قهرمانی مثبت می‌آفریند که دچار نارضایتی درونی و اشتیاقِ عاطفی به-دستیابیِ مستقیم به‌ارزش‌های کیفی فرافردی است؛ لذا مشکلات اجتماعی و راذیل اخلاقی به‌ویژه نفاق و ریاکاری را در طبقات مختلف جامعۀ ارزش‌باختۀ خود رصدمی‌نماید و به‌شکل تنزل‌یافته‌ای یعنی با مصرف اکسیرهای اخلاق با مسائل حل-نشدنی جامعه مقابله می‌کند، ولی با تمام تلاش‌هایش در جهت اصلاح این جامعۀ دچار شئ‌وارگی، با شکست مواجه می‌شود و از جامعه طرد‌می‌شود؛ از این‌رو ناچار-می‌شود به‌شکل تنزل‌یافته‌ای، راهی غیر معمول برای این معضل بیابد و اکسیر اخلاق را در رود نیل می‌ریزد تا آحاد افراد جامعه از آن بنوشند و از هرگونه نفاق و تزویر و دروغ و فریب‌کاری رهایی‌یابند و مردم آسوده و راحت زندگی‌کنند.
مقاله پژوهشی
پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی
الهام بابلی بهمه
چکیده
آشنایی با روش‌های معنی‌شناسی جدید و امکان‌سنجی کاربست آنها بر متون دینی، خواننده را به شناخت عمیق‌تری از لایه‌های معنایی متن که ریشه در قصد متکلم دارد، رهنمون می‌کند؛ البته تمام روش‌های نوین معنی‌شناسی قابلیت تطبیق بر متون دینی را ندارند. مقوله‌بندی یکی از مباحث زبانشناسی شناختی است که بسط معنایی واژگان را تحت عنوان ...
بیشتر
آشنایی با روش‌های معنی‌شناسی جدید و امکان‌سنجی کاربست آنها بر متون دینی، خواننده را به شناخت عمیق‌تری از لایه‌های معنایی متن که ریشه در قصد متکلم دارد، رهنمون می‌کند؛ البته تمام روش‌های نوین معنی‌شناسی قابلیت تطبیق بر متون دینی را ندارند. مقوله‌بندی یکی از مباحث زبانشناسی شناختی است که بسط معنایی واژگان را تحت عنوان نظریه شبکه شعاعیِ در بافت کلام بررسی می‌کند و به‌نوعی با واکاوی و آنالیز لایه‌های مختلف متن، بر «معنی‌شناسی متن» متمرکز است. شبکه شعاعی پیرامون یک معنای هسته شکل گرفته که از آن، به پیش‌نمونه یاد می‌شود. پژوهش پیش‌رو می‌کوشد با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد معنی‌شناسی همزمانی به بافت زبانی، مفهوم انتزاعی تدبر را در دستگاه معنایی نهج‌البلاغه در قالب نظریه مقوله‌بندی با تکیه بر معنی‌شناسی رابطه‌ای نقد و تحلیل کند. از آنجاکه تدبر در زمره افعال شناختی انسان محسوب می‌شود، شناخت شبکه معنایی مرتبط با این مفهوم، حائز اهمیت است. نتایج پژوهش نشان داد در متن نهج‌البلاغه، مفهوم‌شناسی تدبر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم قابل بررسی است وتحلیل مؤلفه‌ای تدبر با تکیه بر شروط لازم، برحسب مصادیقش، متغیر است. آینده‌نگری و فرجام‌اندیشی، معنای کانونی تدبر و تدبیر است. این دو واژه، علاوه‌بر مفهوم انتزاعی در بافت زبانی، ماهیت ارجاعی گرفته و این امر، در «تدبیر شهداء» و «تدبیر خواجگان» به اوج می‌رسد. انعطاف‌پذیری مفهوم تدبر دال بر سیالیت معنا دارد. از طرفی، بسط واژگانی تدبیر نسبت به تدبر بیشتر است. شبکه معنایی این مفهوم انتزاعی، در دوخوشه معنایی توافقی و تقابلی، و توسیع شمولی ومجازی نسبت به معنای مرکزی قرار دارد.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
صدیقه زودرنج؛ آتوسا کرمی
چکیده
نشانه‌شناسی اجتماعی یکی از زیرشاخه‌های علم نشانه‌شناسی است که هدف آن کشف معانی پنهان در متن است. پی‌یر گیرو از نظریه‌پردازان علم نشانه‌شناسی است که نشانه‌های اجتماعی را به دو گروه نشانه‌های هویت و آداب معاشرت تقسیم کرده‌است. از آن‌جا که رمان‌های اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با جامعه دارند، دربرگیرندۀ نشانه‌های فراوانی هستند. ...
بیشتر
نشانه‌شناسی اجتماعی یکی از زیرشاخه‌های علم نشانه‌شناسی است که هدف آن کشف معانی پنهان در متن است. پی‌یر گیرو از نظریه‌پردازان علم نشانه‌شناسی است که نشانه‌های اجتماعی را به دو گروه نشانه‌های هویت و آداب معاشرت تقسیم کرده‌است. از آن‌جا که رمان‌های اجتماعی ارتباط تنگاتنگی با جامعه دارند، دربرگیرندۀ نشانه‌های فراوانی هستند. رمان دفاترالوراق بیانگر بی‌عدالتی در جامعه اردن است و درد و رنج مظلومانی را به تصویر می‌کشد که مورد ستم افراد با نفوذ قرار گرفته‌اند. نویسنده با خلق این اثر می‌خواهد فقر و فساد و بیکاری را که درد مشترک جهان سوم است، به تصویر درآورد. هدف از این پژوهش، تبیین نشانه‌های اجتماعی در رمان دفاتر الوراق اثر جلال برجس براساس نظریۀ نشانه‌شناسی اجتماعی پی‌یر گیرو با روش توصیفی-تحلیلی است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد: نویسنده در ترسیم مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعۀ اردن، از هر دو گروه نشانه‌های هویت و آداب معاشرت بهره برده‌است. در این میان، برخی نشانه‌های هویت از جمله: پوشاک، خوراک، شغل و برخی نشانه‌های آداب معاشرت از جمله لحن کلام، در ترسیم نابرابری‌های جامعۀ نویسنده مؤثرتر عمل کرده‌اند. در نشانه‌هایی مانند مکان، شغل، نشانه‌های غیر کلامی و لحن کلام برجس توانسته‌است میان این نشانه‌ها و جایگاه اقتصادی و اجتماعی شخصیت‌ها هماهنگی برقرار نموده و تأثیر متقابل این دو بر یکدیگر را نشان‌دهد.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
افسانه هادیزاده؛ فریبرز حسین جانزاده؛ محمد شایگان مهر
چکیده
یکی از شاخه های نقد متون ادبی ، نقد ساختارگرا است که در آن به کشف ساختارها و روابط میان اجزاء و قوانین پرداخته می شود. «رولان بارت» (1915-1980) یکی از پایه گذاران مکتب ساختارگرا است که شیوه ای برای تحلیل متن ارائه داده است به نام «رمزگان پنج گانه» که به کشف لایه های کنشی ، معمایی، ضمنی، فرهنگی و نمادین متن می پردازد. پژوهش حاضر می ...
بیشتر
یکی از شاخه های نقد متون ادبی ، نقد ساختارگرا است که در آن به کشف ساختارها و روابط میان اجزاء و قوانین پرداخته می شود. «رولان بارت» (1915-1980) یکی از پایه گذاران مکتب ساختارگرا است که شیوه ای برای تحلیل متن ارائه داده است به نام «رمزگان پنج گانه» که به کشف لایه های کنشی ، معمایی، ضمنی، فرهنگی و نمادین متن می پردازد. پژوهش حاضر می کوشد بر پایۀ روش توصیفی - تحلیلی ، ساختار رمان «برید اللیل» نوشته هدی برکات را با تکیه بر این نظریه مورد بررسی قرار می دهد. از مهمترین نتایج به دست آمده از این تحلیل، تبیین نوع استفاده نویسنده از خرده روایت ها در قالب نامه نگاری، برای شخصیت پردازی و مفهوم سازی مسائل اجتماعی مانند پدیده جنگ و پناهندگی است و به فقدان الگوهای کارآمد در سطح خانواده و اجتماع نیز اشاره دارد و هم چنین طرح واره های اطاعت و محرومیت که منجر به ایجاد لایه های نامتعادل شخصیتی در قهرمان داستان شده است را نیز می توان دید و مشخص شد که در داستان اول از رمان برید اللیل نویسنده گاهی با بهره گیری از ضرب المثل ها و یا بعضی اعتقادات مذهبی و تکه کلام ها به تقویت مفاهیم تعلیمی خود پرداخته است.
مقاله پژوهشی
پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی
عیسی متقی زاده؛ کورش فریدونپور
چکیده
قرآن به عنوان یک کتاب، دارای گزاره است. بررسی معناداری این گزاره‌ها یکی از وظایف «فلسفۀ زبان» است. از گرایش‌های این فلسفه در قرن معاصر که معناداری گزاره‌های دینی را بررسی می‌کند، فلسفۀ زبان ویتگنشتاین است. او دو نظریۀ «ویتگنشتاین متقدم» و «ویتگنشتاین متأخر» را پیرامون معناداری گزاره‌ها ارائه داد. تشبیه از گزاره‌های ...
بیشتر
قرآن به عنوان یک کتاب، دارای گزاره است. بررسی معناداری این گزاره‌ها یکی از وظایف «فلسفۀ زبان» است. از گرایش‌های این فلسفه در قرن معاصر که معناداری گزاره‌های دینی را بررسی می‌کند، فلسفۀ زبان ویتگنشتاین است. او دو نظریۀ «ویتگنشتاین متقدم» و «ویتگنشتاین متأخر» را پیرامون معناداری گزاره‌ها ارائه داد. تشبیه از گزاره‌های پر بسامد و یکی از اسالیب پرکاربرد بلاغی است که برای اهدافی مختلف در قرآن بیان شده است. باتوجه به کثرت تشبیهات قرآن، پژوهش حاضر با روشی توصیفی _ تحلیلی و با رویکردی آماری، سعی در بررسی گزاره‌های منتخب تشبیهی سورۀ بقره با تکیه بر نظریات ویتگنشتاین دارد. درپایان مشخص شد که از هفت تشبیه منتخب سورۀ بقره، طبق نظریۀ ویتگنشتاین متقدم، تنها مشبه‌به‌ها معنادار است؛ چرا که مشبه‌ها همگی غیرملموس و مشبه‌به‌ها که رکن اصلی و تعریفی هستند، قابل آزمودن تجربی بودند. طبق نظر ویتگنشتاین متأخر نیز همگی گزاره‌ها با معنا است، با این تفاوت که این معناداری دوسویه است؛ یک آنکه از جهت وجود در بازیهای زبانی معنادار است و دوم آنکه برای هر گویشور، حتی غیر اهل زبان دین نیز معنادار محسوب می‌شود. به عبارت دیگر حتی درصورت انکار این گزاره‌ها، رد معنادار بودن آنها غیرممکن است. قرآن نیز طوری تشبیهات را وصف کرده، که با طبیعت انسانی هم‌سو بوده و متعلق به عصر خاصی نمی‌باشد.
