نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی، ایران، کاشان.
چکیده
آشنایی با روش‌های معنی‌شناسی جدید و امکان‌سنجی کاربست آنها بر متون دینی، خواننده را به شناخت عمیق‌تری از لایه‌های معنایی متن که ریشه در قصد متکلم دارد، رهنمون می‌کند؛ البته تمام روش‌های نوین معنی‌شناسی قابلیت تطبیق بر متون دینی را ندارند. مقوله‌بندی یکی از مباحث زبانشناسی شناختی است که بسط معنایی واژگان را تحت عنوان نظریه شبکه شعاعیِ در بافت کلام بررسی می‌کند و به‌نوعی با واکاوی و آنالیز لایه‌های مختلف متن، بر «معنی‌شناسی متن» متمرکز است. شبکه شعاعی پیرامون یک معنای هسته شکل گرفته که از آن، به پیش‌نمونه یاد می‌شود. پژوهش پیش‌رو می‌کوشد با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد معنی‌شناسی همزمانی به بافت زبانی، مفهوم انتزاعی تدبر را در دستگاه معنایی نهج‌البلاغه در قالب نظریه مقوله‌بندی با تکیه بر معنی‌شناسی رابطه‌ای نقد و تحلیل کند. از آنجاکه تدبر در زمره افعال شناختی انسان محسوب می‌شود، شناخت شبکه معنایی مرتبط با این مفهوم، حائز اهمیت است. نتایج پژوهش نشان داد در متن نهج‌البلاغه، مفهوم‌شناسی تدبر به دو روش مستقیم و غیر مستقیم قابل بررسی است وتحلیل مؤلفه‌ای تدبر با تکیه بر شروط لازم، برحسب مصادیقش، متغیر است. آینده‌نگری و فرجام‌اندیشی، معنای کانونی تدبر و تدبیر است. این دو واژه، علاوه‌بر مفهوم انتزاعی در بافت زبانی، ماهیت ارجاعی گرفته و این امر، در «تدبیر شهداء» و «تدبیر خواجگان» به اوج می‌رسد. انعطاف‌پذیری مفهوم تدبر دال بر سیالیت معنا دارد. از طرفی، بسط واژگانی تدبیر نسبت به تدبر بیشتر است. شبکه معنایی این مفهوم انتزاعی، در دوخوشه معنایی توافقی و تقابلی، و توسیع شمولی ومجازی نسبت به معنای مرکزی قرار دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Scope of the Abstract Concept of "Contemplation" in the Semantic Framework of Nahj al-Balagha Based on Categorization Theory
نویسنده [English]
- Elham Baboli Bahmeh
Ph.D in Arabic Language and Literature, Kashan University, Faculty of Literature and Foreign languages, Iran, Kashan
چکیده [English]
An understanding of contemporary semantic methodologies and their applicability to religious texts allows readers to gain deeper insights into the layers of meaning derived from the speaker's intent; however, not all modern semantic approaches are suitable for religious texts. Categorization, a topic within cognitive linguistics, investigates how vocabulary expands semantically through radial network theory in discourse contexts, focusing on "text semantics" by exploring different textual layers. The radial network centers around a core meaning known as a prototype. This study analyzes and critiques the abstract notion of contemplation within the semantic framework of Nahj al-Balagha by employing a descriptive-analytical methodology alongside a synchronic semantic perspective that emphasizes relational semantics. Since contemplation is classified as one of human cognitive actions, understanding its associated semantic network is crucial. Findings indicate that in Nahj al-Balagha, contemplation can be examined through both direct and indirect approaches, with componential analysis showing variability based on specific instances. Foresight and considerations about life's end are central meanings for both contemplation and management. These terms embody abstract concepts within their contexts, acquiring referential significance, especially in "management of martyrs" and "management of eunuchs." The adaptability of contemplation reflects its fluidity in meaning, while the lexical expansion of management surpasses that of contemplation, existing within consensual and oppositional clusters
)