نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

یوسف السباعی (1917-1978) یکی از داستان نویسان معاصر مصری است. او در داستان‌ها و رمان‌های خود، معضلات جامعۀ مصر را ترسیم‌کرده‌است. از آن‌جا که السباعی در رمان أرض النفاق معضلات و مفاسد اخلاقی- اجتماعی جامعۀ خود را در ژانر فانتزی از‌رهگذر یک قهرمان پروبلماتیک به‌خوبی به‌تصویر‌کشیده‌است؛ لذا بر آن شدیم که با روش توصیفی- تحلیلی، این قهرمان را بر‌اساس رویکرد جامعه‌شناختی لوسین گلدمن مورد واکاوی قرار‌دهیم. نتیجۀ این پژوهش بیانگر این‌است که نویسنده خود به‌عنوان یک شخصیت مسئله‌مندی که در جامعۀ تباه خود برای احیای ارزش‌ها و فضایل اخلاقی راهی نمی‌یابد، از میان قشر متوسط جامعه، در بستری مشابه بستر جامعۀ خود، قهرمانی مثبت می‌آفریند که دچار نارضایتی درونی و اشتیاقِ عاطفی به-دستیابیِ مستقیم به‌ارزش‌های کیفی فرافردی است؛ لذا مشکلات اجتماعی و راذیل اخلاقی به‌ویژه نفاق و ریاکاری را در طبقات مختلف جامعۀ ارزش‌باختۀ خود رصدمی‌نماید و به‌شکل تنزل‌یافته‌ای یعنی با مصرف ‌اکسیرهای اخلاق با مسائل حل-نشدنی جامعه مقابله می‌کند، ولی با تمام تلاش‌هایش در جهت اصلاح این جامعۀ دچار ‌شئ‌وارگی، با شکست مواجه می‌شود و از جامعه طرد‌می‌شود؛ از این‌رو ناچار-می‌شود به‌شکل تنزل‌یافته‌ای، راهی غیر معمول برای این معضل بیابد و اکسیر اخلاق را در رود نیل می‌ریزد تا آحاد افراد جامعه از آن بنوشند و از هرگونه نفاق و تزویر و دروغ و فریب‌کاری رهایی‌یابند و مردم آسوده و راحت زندگی‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Sociological analysis of the problematic hero in Arz al-Nefaq novel by Yusuf al-Sabaei Based on Lucien Goldman's theory

نویسنده [English]

  • zineh erfatpour

Institute of Human Sciences and Cultural Studies

چکیده [English]

Yusef al-Saba'i (1917-1978) is one of the contemporary Egyptian storytellers. He has depicted the problems of Egyptian society in his stories and novels. Because in the novel Arz al-Nafaq, Al-Sabai has well depicted the moral and social problems and corruptions of his society in the fantasy genre through a problematic hero; Therefore, we decided to analyze this hero based on Lucien Goldman's sociological approach with a descriptive and analytical method. The result of this research shows that the author himself, as a problematic character who cannot find a way to revive moral values and virtues in his ruined society, is a hero from among the middle class of society, in a context similar to his own society. He creates positive that has internal dissatisfaction and emotional longing for direct attainment of transpersonal qualitative values; Therefore, he observes social problems and moral vices, especially hypocrisy and hypocrisy, in different classes of his devalued society and deals with these problems in a degraded way, that is, by consuming moral elixirs, but with all His efforts to reform his degraded society were disappointed and failed and he was rejected from the society. Therefore, he is forced to drink the elixir of morality to the people of his society in any way possible, so that the society is freed from any hypocrisy, lies, and deceit, and the people live comfortably and comfortably.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sociology of literature
  • Lucien Goldman
  • problematic hero
  • Yousef al-Sabaei
  • Arz al-Nefaq novel
ایزانلو، امید. (1395 ﻫ.ش). «قهرمان مسئله‌دار در رمان اللص و الکلاب اثر نجیب محفوظ». مجلة الجمعیة العلمیة الایرانیة للغة العربیه و آدابها. ش 41. ص 177 - 196.
برکات، هدی؛ و عداد، ریما. (2017م- 2016م). دراسة اجتماعیة فی روایة أرض النفاق لیوسف السباعی. رسالة الماجستر فی اللغة والادب العربی.
خضری، محمدرضا؛ و عظمت‌پناه، مریم. (1399 ﻫ.ش). «واکاوی جامعه‌شناختی ادبی در داستان کوتاه الزیف براساس اسلوب لوسین گلدمن». مجلۀ زبان و ادبیات عربی. س 12. ش 1. ص 181 - 194.
السباعی، یوسف. (د.ت). أرض النفاق. مصر: مصر.
سلدن‌، رامان؛ و ویدوسون‌، پیتر. (1377 ﻫ.ش). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمۀ عباس مخبر. چ ۲. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
 ظهیری، مهین؛ و دیگران. (1401 ﻫ.ش). «قهرمان مسئلهدار در رمان عندما یفکر الرجل اثر خوله القزوینی براساس نظریۀ لوسین گلدمن». مجلۀ زبان و ادبیات عربی. س ۱۴. ش 3. ص 46 - 66.
عسگری، آزاده. (1394 ﻫ.ش). نقد جامعه‌شناختی رمان «السکریه» اثر نجیب محفوظ از دیدگاه لوسین گلدمن. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره).
فراروتی، فرانکو. (1377 ﻫ.ش). «لوکاچ گلدمن و جامعه‌شناسی رمان». در مجموعه مقالات درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. گزیده و ترجمۀ محمدجعفر پوینده. چ ۱. تهران: نقش جهان. ص 219 - 226.
غولدمان، لوسیان؛ وآخرون. (۱۹۸۶م). البنیویة التکوینیة والنقد الادبی. ط 4. بیروت: الأبحاث العربیة.
 -----------. (1992م). مقدمات فی سوسیولوجیة الروایة. ترجمة بدر الدین عرودکی. د. م: د. ن.
 -----------. (1369 ﻫ.ش). نقد تکوینی. ترجمۀ محمدتقی غیاثی. چ ۱. تهران: بزرگمهر.
------------. (1376 ﻫ.ش). جامعه، فرهنگ، ادبیات. گزیده و ترجمۀ محمدجعفر پوینده. چ ۱. تهران: چشمه.
------------. (1381 ﻫ.ش). «جامعه‌شناسی ادبیات». در مجموعه مقالات درآمدی بر جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدجعفر پوینده. چ ۲. تهران: چشمه.
------------. (1369 ﻫ.ش). نقد تکوینی. ترجمۀ محمدتقی غیاثی. چ ۱. تهران: بزرگمهر.
- لوونتال، لئو. (1390 ﻫ.ش). رویکرد انتقادی در جامعه‌شناسی ادبیات. ترجمۀ محمدرضا شادرو. چ ۲. تهران: نی.
- لووی، میشل؛ نعیر، سامی. (1376­ ﻫ.ش). «مفاهیم اساسی در روش لوسین گلدمن». در مجموعه مقالات جامعه، فرهنگ، ادبیات: لوسین گلدمن. گزیده و ترجمۀ محمدجعفر پوینده. چ ۱. تهران: چشمه. ص 25 - 52.
- ناظمیان، هومن؛ و نیک‌زاد، زهرا (1400 ﻫ.ش). «جهان‌نگری و قهرمان مسأله‌دار در رمان القوس والفراشه از منظر ساختارگرایی تکوینی». الجمعیة الایرانیة للغة العربیة وآدابها. ع 59. ص 109 - 128.