نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
چکیده
روانشناسی مثبت‌نگر به‌عنوان شاخه‌ای نوین از روانشناسی، به‌جای تمرکز بر آسیب‌ها، بر جنبه‌های مثبت تجربۀ انسانی مانند رضایت از زندگی، سلامت روان و شکوفایی تأکید دارد. مارتین سلیگمن، با پنج عنصر هیجانات مثبت، مجذوبیت، روابط مثبت، معنا و دستاورد، چارچوبی برای دستیابی به زندگی بامعنا فراهم می‌آورد. در سال‌های اخیر این رویکرد وارد ادبیات شده و الهام‌بخش تحلیل شخصیت‌ها و مضامین آثار ادبی گشته است. پژوهش حاضر با رویکرد میان‌رشته‌ای و روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی از نوع تحلیل محتوا، نمایشنامۀ «ماساة جمیلة» اثر عبدالرحمن شرقاوی، نویسنده و نمایشنامه‌نویس مصری را بررسی می‌کند. هدف، واکاوی ابعاد زندگی جمیله بوحیرد و دیگر شخصیت‌ها در بستر مبارزه با استعمار فرانسه، و شناسایی کارکردهای مثبت‌گرایی در شرایط مقاومت اسلامی است. نمایشنامه‌های مبتنی بر واقعیت، بستر مناسبی برای تبیین عناصر پنج‌گانۀ روانشناسی مثبت‌نگر مارتین سلیکمن (پرما) در فشار سیاسی و اجتماعی فراهم می‌کنند و می‌توان از آن‌ها برای ارتقای امید، تاب‌آوری و معنابخشی بهره برد. نتایج تحلیل این اثر، نشان می‌دهد که عناصر روانشناسی مثبت در بستر مقاومت سیاسی و فرهنگی، از سطح ویژگی‌های روانی فردی به سازوکارهای تولید معنا و شکل‌دهی هویت جمعی ارتقا می‌یابند. هیجانات مثبت، نیروی بازآفرینیِ امید و استمرار مبارزه را فعال می‌کند؛ مجذوبیت، نماد مشارکت اخلاقی و تعهد اجتماعی است؛ روابط مثبت، بنیان اعتماد و انسجام روانی جامعۀ مقاوم را می‌سازد؛ معنا، محور بازتولید ارزش‌های دینی و فرهنگی در برابر سلطه است؛ و دستاورد، نماد تحقق تاب‌آوری در سطح ملی و انسانی به شمار می‌آید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
An Analysis of Abdel Rahman Al-Sharqawi’s Play Masa’at Jamīlah through the Lens of Martin Seligman’s Positive Psychology
نویسندگان [English]
- Maryam Al-Najaf 1
- hojjatollah Fasanghari 2
- mahdi khorrami 3
1 PhD student in Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran.
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University
3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Hakim.Sabzevari University, Sabzevar, Iran
چکیده [English]
Positive psychology, as a relatively new branch of psychology, moves beyond the focus on pathology and disorders to highlight positive dimensions of human experience, such as life satisfaction, mental health, and flourishing. Martin Seligman’s model, which emphasizes five components—positive emotions, engagement, positive relationships, meaning, and accomplishment—provides a framework for understanding how individuals can lead meaningful lives. In recent years, this approach has influenced literary studies, offering new ways of interpreting characters and themes. This study employs an interdisciplinary perspective and a descriptive–analytical content analysis to examine Masa’at Jamīlah (The Tragedy of Jamīlah) by Egyptian writer Abdel Rahman Al-Sharqawi. The play recounts the struggle of Jamīlah Bouhired and other Algerian fighters against French colonialism. The purpose of the study is to explore how positive psychology operates in the context of Islamic resistance and how these elements help transform individual suffering into collective resilience. The findings show that positive psychological elements within the play extend beyond individual traits, shaping broader mechanisms of meaning-making and collective identity. Positive emotions sustain hope and perseverance; engagement reflects ethical commitment and social responsibility; positive relationships foster trust and social cohesion; meaning reinforces cultural and religious values in the face of oppression; and accomplishment reflects national and human resilience.
کلیدواژه‌ها [English]
- Positive Psychology
- Martin Seligman
- Abdel Rahman Al-Sharqawi
- Masa’at Jamīlah
- Resilience
)