نوع مقاله : طرح پژوهشی

نویسندگان

• احد شیرزادی ¹
• ناصر زارع ²

¹ شبانکاره

² زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران.

چکیده

قصیدۀ «جداریه» محمود درویش، اثری برجسته در ادبیات مقاومت فلسطین، با بهره‌گیری از طرحواره‌های تصویری، در چارچوب نظریۀ معنی‌شناسی شناختی لیکاف و جانسون، مفاهیم عمیقی چون هویّت، مقاومت و مرگ را بازنمایی می‌کند. این پژوهش با پرسش اصلی «چگونه طرحواره‌های تصویری در قصیدۀ جداریه، برای بازنمایی هویّت فلسطینی، مقاومت و تأمّل در مرگ به کار رفته‌اند؟» به تحلیل این اثر می‌پردازد. هدف پژوهش، شناسایی و تبیین طرحواره‌های تصویری برای درک چگونگی بازنمایی تجارب فلسطینی و انسانی در این شعر است. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است که با تمرکز بر طرحواره‌ها و تصاویر ذهنی، متن شعر را در چارچوب معنی‌شناسی شناختی بررسی می‌کند. مهم‌ترین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند قصیدۀ «جداریه» محمود درویش با استفاده از طرحواره‌های تصویری، تجربیات فردی شاعر از مرگ و تبعید را به نمادهای جمعی مقاومت فلسطینی تبدیل می‌کند. طرحواره‌های حجمی، مفاهیمی چون هویت و فقدان را به‌صورت ظرف و مظروف بازنمایی می‌کنند. طرحواره‌های حرکتی، تحول و سفر درونی به سوی امید و ابدیت را نشان می‌دهند. طرحواره‌های قدرتی، محاصره و سرکوب را به‌عنوان موانع و تلاش برای رهایی بازتاب می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

• معنی‌شناسی شناختی
• طرحواره‌های تصویری
• هویّت فلسطینی
• محمود درویش
• مقاومت
• جداریه

موضوعات

• پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی

عنوان مقاله [English]

Exploring Image Schemas in Mahmoud Darwish’s Poem “Al-Jadariyya” (Based on Cognitive Semantics Theory)

نویسندگان [English]

• Ahad Shirzadi ¹
• naser zare ²

¹ دانشجوی رشته عربی دانشگاه خلیج فارس

² Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

چکیده [English]

Mahmoud Darwish’s Al-Jadariyya stands as a landmark in Palestinian resistance literature, in which abstract themes such as identity, death, exile, and hope are expressed through image schemas within cognitive semantics. This study addresses how these schemas convert the poet’s personal experiences into collective symbols of resistance and shape the broader understanding of resistance literature. Given the importance of this topic for understanding how language reflects lived experience and conveys meaning, analyzing cognitive structures in Al-Jadariyya offers insights into literary and semantic interpretations of resistance poetry. Using a descriptive–analytical approach and drawing on the theory of Lakoff and Johnson, this study examines three types of image schemas: spatial, motion, and force. The findings show that spatial schemas represent ideas such as identity, loss, and exile through container metaphors; motion schemas depict the poet’s progression from suffering to hope and from mortality to eternity; and force schemas portray experiences of oppression and siege as barriers to liberation and resistance. These schemas, rooted in bodily experience, facilitate the construction of meaning across psychological and social dimensions. The deployment of image schemas allows for a multi-layered analysis of exile, death, and resistance, illustrating how poetic language can serve as a medium for conveying the complexity of cognition and experience. Al-Jadariyya not only embodies Palestinian identity but, through cognitive metaphorical structures, has emerged as a lasting and influential work in resistance literature.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cognitive Semantics
• Image Schemas
• Palestin
• Identity
• Mahmoud Darwish
• Resistance
• Jidariyyah