مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
پیمان صالحی؛ مسلم خزلی؛ مینا پیرزادنیا؛ رامین آبسالان
چکیده
نشانه‌شناسی به عنوان یکی از شیوه‌های نقد ادبی در ادبیات نوین جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده است و بررسی نشانه‌های زبانی ابعاد تازه و نامکشوفی از دنیای درون متن را برای خواننده بازگو می‌کند. یکی از نظریه‌پردازان مشهور در نشانه‌شناسی چارلز سندرس پیرس آمریکایی است که با رد دوجهی بودن ساختار نشانه و ارائۀ الگوی سه وجهی خود برای ...
بیشتر
نشانه‌شناسی به عنوان یکی از شیوه‌های نقد ادبی در ادبیات نوین جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده است و بررسی نشانه‌های زبانی ابعاد تازه و نامکشوفی از دنیای درون متن را برای خواننده بازگو می‌کند. یکی از نظریه‌پردازان مشهور در نشانه‌شناسی چارلز سندرس پیرس آمریکایی است که با رد دوجهی بودن ساختار نشانه و ارائۀ الگوی سه وجهی خود برای نشانه به مطالعات نشانه‌شناسی نظم و ترتیب خاصی بخشید. عبدالعظیم فنجان شاعر نوگرای عراقی که عشق و مضمون‌های عاشقانه جزء اصلی‌ترین اغراض شعری اوست و زبان شعری نوین و استفادۀ هنرمندانۀ وی از نشانه‌های زبانی باعث تمایز سبک بیانی او می‌شود. پژوهش حاضر می‌کوشد با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر الگوی سه وجهی پیرس به بررسی شکل‌گیری نشانه‌های سازندۀ مفهوم عشق در شعر عبدالعظیم فنجان بپردازد و نقش سه جزء نشانه یعنی بازنمون، موضوع و تفسیر را در خلق مضمون‌های عاشقانه را نقد و بیان کند. از نتایج پژوهش چنین استنباط می‌شود که نشانه‌های مربوط به عشق در قالب رمزگان‌های زمانی، مکانی، بینامتنی و محور جانشینی و همنشینی تولید می‌شوند و بازنمون هرکدام از آنها بر اساس مقولۀ اوّلیت حالت کیفی و بُعد تصویری و صدایی نشانه را به تصویر می‌کشد و موضوع بر پایۀ مقولۀ ثانویت بُعد عملی تجربه‌های عاطفی شاعر در جهان واقع نشان می‌دهد و با توجه به مقولۀ ثالثیت تفسیر نشانه مفهومی کلّی را بیان می‌کند که در تمام ابیات قصیده تنیده شده است.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
مصطفی پارسایی پور؛ لیلا صادقی نقدعلی
چکیده
از جمله روان‌شناسانی که به مقولۀ شخصیت پرداخته است آلفرد آدلر، بنیان‌گذار مکتب شخصیت‌شناسی فردنگر است. وجه تمایز این نظریه نسبت به نظریات پیشین، آن است که آدلر انسان را واحدی مجزا نمی‌انگارد، بلکه شخصیت فرد را در بافت اجتماعی بررسی می‌کند. هدف اصلی نوشتار حاضر، تحلیل شخصیت "داعش" در رمان "وشم الطائر" اثر "دنیا میخائیل" بر اساس نظریۀ ...
بیشتر
از جمله روان‌شناسانی که به مقولۀ شخصیت پرداخته است آلفرد آدلر، بنیان‌گذار مکتب شخصیت‌شناسی فردنگر است. وجه تمایز این نظریه نسبت به نظریات پیشین، آن است که آدلر انسان را واحدی مجزا نمی‌انگارد، بلکه شخصیت فرد را در بافت اجتماعی بررسی می‌کند. هدف اصلی نوشتار حاضر، تحلیل شخصیت "داعش" در رمان "وشم الطائر" اثر "دنیا میخائیل" بر اساس نظریۀ مذکور و با رویکرد توصیفی- تحلیلی است. مهمترین نتایج بهدست آمده حاکی از آن است که سبک زندگی داعش از بین چهار سبک مطروحه از سوی آدلر، در دستهبندی اول یعنی «تیپ سلطهجو» و فاقد علاقۀ اجتماعی قرار میگیرد. مشی داعش با این سبک زندگی بهظاهر اسلامی و بیتفاوت به «دیگری» بلکه مهاجم به غیر، درصدد رسیدن به غایت اصلییعنی سلطۀ همهجانبه تحت تسمیۀ خلافت اسلامی است. عواملی همچون احساس حسادت یا ترس، عدم همدلی و علاقۀ اجتماعی با دیگران، میل به خشونت و دگرآزاری در شکل‌گیری و سلطهگستری خروشناک گروه تروریستی داعش نقش داشته و این خشونتگرایی و لذتجویی از آن، از طریق بکارگیری رسانههای نوین، آموزشهای رسمیو جامعهپذیری نیروها بهشدت ترویج و تشدید مییابد و سبک زندگی انحصاری و ویژه‌ای، ناشی از زمینه‌های شخصیتی وی را به نمایش میگذارد.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
شهلا شکیبایی فر؛ محسن پیشوایی علوی
چکیده
پدیدارشناسی جنبشی فکری فلسفی است که در آغاز سده بیستم میلادی توسط « ادموند هوسرل» با تأثیرپذیری از آرای « رنه دکارت»، «فریدریش هگل» و « ایمانوئل کانت» پایه-گذاری شد. این جنبش، ساختار آگاهی و شناخت انسان را هنگام مواجهه با هستی مطالعه می‌کند و از اساسی‌ترین اهداف آن، تحقق اصل «بازگشت به خودِ چیزها» است. ...
بیشتر
پدیدارشناسی جنبشی فکری فلسفی است که در آغاز سده بیستم میلادی توسط « ادموند هوسرل» با تأثیرپذیری از آرای « رنه دکارت»، «فریدریش هگل» و « ایمانوئل کانت» پایه-گذاری شد. این جنبش، ساختار آگاهی و شناخت انسان را هنگام مواجهه با هستی مطالعه می‌کند و از اساسی‌ترین اهداف آن، تحقق اصل «بازگشت به خودِ چیزها» است. هوسرل در راستای تحقق این اصل، مسئله «اپوخه» یا «تعلیق پیش‌فرض‌ها» را مطرح کرده‌است. امروزه به‌کارگیری رویکرد پدیدارشناسی گامی بسیار مهم در زمینه تحلیل متون ادبی به شمار می‌رود؛ زیرا این رویکرد با کاربست نقد مضمونی علاوه‌برآنکه نحوه آشکارگی پدیدارها را در ذهن تبیین می‌کند، به بررسی ارتباط اثر ادبی با فلسفه هستی‌شناختی می-پردازد و از این رهگذر درک جهان‌بینی و اندیشه‌های حاکم بر متن را برای مخاطب میسر می‌سازد؛ براین‌اساس هدف از انجام پژوهش حاضر آن است که با کاربست نظریه پدیدارشناسی «هوسرل» و با تکیه بر روش توصیفی‌‌تحلیلی، ضمن آنکه تفسیری هستی-شناختی از نمایشنامه شهرزاد، اثر توفیق‌الحکیم ارائه شود، میزان تأثیرپذیری، انطباق و هم-خوانی آرای این نویسنده نیز با افکار هوسرل بررسی گردد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد؛ توفیق‌الحکیم در این اثر از مبانی پدیدارشناسی تأثیرپذیری فراوان داشته‌است و افکار هستی‌شناسانه او با اندیشه‌های هوسرل، زمینه‌های اشتراک و تشابه دارد. برخی از مهمترین مشترکات فکری این نویسنده با مبانی مورد نظر هوسرل عبارتست از: اعتقاد به نگرش استعلایی و محوریت منِ اندیشمند، بازتعریف پدیده‌ها بر مبنای ادراک حسی، تعلیق پیش‌فرض‌ها در کنش شناختی، در هم‌آمیختگی ذهنیت و عینیت، بروز منِ کودکی و چند بعدی دانستن پدیده‌ها.
مقاله پژوهشی
پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی
مُلُک امیدی چهار طاق؛ اردشیر صدر الدینی؛ مصطفی یگانی
چکیده
کارگزاران و ایفاگران اجتماعی نقش مهمی در شکل‌گیری گفتمان، هژمونی قدرت، اندیشه‌‌ورزی در جامعه و بالتبع اثری ادبی دارند و نویسنده به دو شیوه حذف و اظهار می‌تواند به نقش آنها در اثر اشاره کند. شیوه‌هایی که بستگی به شرایط اجتماعی جامعه و میزان قدرت کارگزاران در نوسان است. این مقاله در پرتو بر نظریه گفتمانی ون لیوون و با تکیه بر بازنمایی ...
بیشتر
کارگزاران و ایفاگران اجتماعی نقش مهمی در شکل‌گیری گفتمان، هژمونی قدرت، اندیشه‌‌ورزی در جامعه و بالتبع اثری ادبی دارند و نویسنده به دو شیوه حذف و اظهار می‌تواند به نقش آنها در اثر اشاره کند. شیوه‌هایی که بستگی به شرایط اجتماعی جامعه و میزان قدرت کارگزاران در نوسان است. این مقاله در پرتو بر نظریه گفتمانی ون لیوون و با تکیه بر بازنمایی و عدم بازنمایی کارگزاران اجتماعی در اثر ادبی، به دنبال کارکردها و مضامین اجتماعی و مضامین زیرین متن است و برای تحقق این هدف به بررسی رمان القندس از نویسنده عربستانی «محمد حسن علوان» می‌پردازد، تا زمینه ظهور کارگزاران اجتماعی را در این اثر مورد نقد و ارزیابی قرار دهد. آثار ادبی‌ای که در شرایط استبدادی و خفقان تولید شده، از جهت تحلیل و پردازش بر پایه نظریات گفتمان‌کاوی حائز اهمیت فراوان است و می‌توان ویژگی‌های فنّی و بسترهای زیرین اما کارآمد اثر را کشف کند. نتیجه نشان می‌دهد که عَلوان با توجه به همین فضای استبداد در جامعه سعودی، از مؤلفه حذف بیشتر از اظهار به کار گرفته است و این حذف‌ها به صورت آگاهانه اما همراه با قرینه‌ای است که مخاطب تیزهوش مقصود نویسنده را دریابد. همچنین شیوه‌های اظهار تعیین هویت یا نام‌دهی مطابق با فرهنگ، برای گوشه کنایه و انتقاد بیشتر به کار گرفته شده است.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
فرهاد رجبی
چکیده
نشانه‌ها بخش مهمی از سطح آگاهی وارتباطی انسان را شکل می‌دهند و با ایفای نقش معناپردازانه به طور خاص در ادبیات، علاوه بر نقش اصلی خود، باعث گسترش معنا و تلاش آگاهانة مخاطب جهت برقراری ارتباط با متن می‌شوند. نقش نشانه‌ها در متونی که دارای ساختار و عناصر روایی پیچیده هستند بیشتر قابل مشاهده است. به نظر می‌رسد بعد از تجربة روزگار کرونا ...
بیشتر
نشانه‌ها بخش مهمی از سطح آگاهی وارتباطی انسان را شکل می‌دهند و با ایفای نقش معناپردازانه به طور خاص در ادبیات، علاوه بر نقش اصلی خود، باعث گسترش معنا و تلاش آگاهانة مخاطب جهت برقراری ارتباط با متن می‌شوند. نقش نشانه‌ها در متونی که دارای ساختار و عناصر روایی پیچیده هستند بیشتر قابل مشاهده است. به نظر می‌رسد بعد از تجربة روزگار کرونا و سیطرة فضای ارتباطی مجازی، که از نشانه‌ها به طور گسترده استفاده می‌کند، ادبیات عصر جدید، فرصت بهره‌مندی بیشتری از این امکانات را به دست آورده باشد. از همین رو در این نوشته برآنیم با تمرکز بر دو شکل هندسی مربع و دایره، به عنوان نشانه، به خوانش رمان «مأساة کاتب القصة القصیرة» بپردازیم. در رمان حاضر، متناسب با باور عمومی، نشانة مربع به معنای زمین، سکون و نمایندة حضور انسان است در حالی‌که نشانة دایره، نمایندة آسمان، معنویت و زمان است. اما در مواردی نیز شاهد تداخل معنایی این دو نشانه و تلاش نویسنده برای گسترش معنایی آنها هستیم. نتایج به دست آمده در طی تحقیق، نشان می‌دهد نویسنده با استفاده از ساحت معنایی این نشانه‌ها به تبیین حوادث، شخصیت‌ها و در مجموع حرکت روایت پرداخته و در مواقع لازم نیز مدلول‌های جدیدی را به آنها اضافه می‌کند. کلمات کلیدی: نشانه، معنا، رمان، مربع، دایره، نصرالله.
مقاله پژوهشی
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
فرامرز میرزایی؛ محبوبه رهبرتجارت
چکیده
سلفی‌گری دینی، پدیده‌ای اجتماعی امروزه دنیای عرب است که پیامدهای خشن و دردسرسازی برای جهان معاصر داشت ودر ادبیات داستانی دنیای عرب بازتابی درخور یافت. این امر، بیانگر اهمیت تحلیل داستان برای درک واقعیت های اجتماعی است. داستان عماره یعقویبان،نویسنده مصری علاء اسوانی، پدیده سلفی گری دینی را با آمیزه‌ای از خشونت، پیش از ظهور آن در ...
بیشتر
سلفی‌گری دینی، پدیده‌ای اجتماعی امروزه دنیای عرب است که پیامدهای خشن و دردسرسازی برای جهان معاصر داشت ودر ادبیات داستانی دنیای عرب بازتابی درخور یافت. این امر، بیانگر اهمیت تحلیل داستان برای درک واقعیت های اجتماعی است. داستان عماره یعقویبان،نویسنده مصری علاء اسوانی، پدیده سلفی گری دینی را با آمیزه‌ای از خشونت، پیش از ظهور آن در صحنه سیاسی – اجتماعی مصر منعکس کرده است. این مقاله براساس نظریه تد رابرت‌گر که در پی دریافتی از علل خشونت است، به تحلیل این پدیده در داستان مذکور می‌پردازد. براساس روش تحیلی وتوصیفی با تکیه بر تحلیل محتوای داستان، رهیافت این پژوهش، نشان می‌دهد که بی عدالتی سیاسی ، اجتماعی و محرومیت اقتصادی، عرصه را بر شخصیت‌های داستانی چنان تنگ می‌نماید که چاره ای جز پناه بردن به گروه سازمان یافته وبنیادگرا وتندرو دینی که متاثر از اندیشه های اخوان المسلمین بود، نمی‌بیند. آشنایی شخصیت‌ها با اندیشه‌های انحصارطلب و سلفی‌گر اخوان در کنار درک انواع محرومیت‌ها، زمینه و بستر لازم را برای بروز خشونت سازمان یافته فراهم می‌کند. تداوم خشونت با صحنه‌های درگیری پلیس با گروه سازمان یافته دینی شروع و به پایان می‌رسد که درآن شخصیت اصلی داستان و افسر ارشد پلیس کشته می‌شوند تا پایان زندگی غم‌انگیز و دردناک زیستن در چنیبن جوامعی را نشان دهد.
