نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ایلام.
2 مدرس گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ایلام.
3 دانشجو کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه ایلام
چکیده
نشانه‌شناسی به عنوان یکی از شیوه‌های نقد ادبی در ادبیات نوین جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده است و بررسی نشانه‌های زبانی ابعاد تازه و نامکشوفی از دنیای درون متن را برای خواننده بازگو می‌کند. یکی از نظریه‌پردازان مشهور در نشانه‌شناسی چارلز سندرس پیرس آمریکایی است که با رد دوجهی بودن ساختار نشانه و ارائۀ الگوی سه وجهی خود برای نشانه به مطالعات نشانه‌شناسی نظم و ترتیب خاصی بخشید. عبدالعظیم فنجان شاعر نوگرای عراقی که عشق و مضمون‌های عاشقانه جزء اصلی‌ترین اغراض شعری اوست و زبان شعری نوین و استفادۀ هنرمندانۀ وی از نشانه‌های زبانی باعث تمایز سبک بیانی او می‌شود. پژوهش حاضر می‌کوشد با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر الگوی سه وجهی پیرس به بررسی شکل‌گیری نشانه‌های سازندۀ مفهوم عشق در شعر عبدالعظیم فنجان بپردازد و نقش سه جزء نشانه یعنی بازنمون، موضوع و تفسیر را در خلق مضمون‌های عاشقانه را نقد و بیان کند. از نتایج پژوهش چنین استنباط می‌شود که نشانه‌های مربوط به عشق در قالب رمزگان‌های زمانی، مکانی، بینامتنی و محور جانشینی و همنشینی تولید می‌شوند و بازنمون هرکدام از آن‌ها بر اساس مقولۀ اوّلیت حالت کیفی و بُعد تصویری و صدایی نشانه را به تصویر می‌کشد و موضوع بر پایۀ مقولۀ ثانویت بُعد عملی تجربه‌های عاطفی شاعر در جهان واقع نشان می‌دهد و با توجه به مقولۀ ثالثیت تفسیر نشانه مفهومی کلّی را بیان می‌کند که در تمام ابیات قصیده تنیده شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Semiotics of the concept of love in the poems of Abdul Azim Fanjan based on three-dimensional Peirce's semiotics model
نویسندگان [English]
- payman salehi 1
- Moslem Khezeli 2
- Mina Pirzadnia 1
- Ramin Absalan 3
1 .Faculty member of Ilam University Dean of the Faculty of Literature and Humanities
2 Lecturer in Arabic at Ilam University
3 Master student of Arabic language and literature, Ilam University
چکیده [English]
Semiotics is one of the methods of literary criticism which has a special place in modern literature. Charles Sanders Peirce, an American semiotician, made a frame for semiotic studies by rejecting the two-dimensional structure of the sign and presenting his three-dimensional model. Linguistic signs play an essential role in the production of new poetic texts, so Peirce's semiotics model is considered an accurate and appropriate method for analyzing modern poetry. Abdul Azim Fanjan, a modern Iraqi poet whose main poetic motives are love and romantic themes, has a particular style of expression by his new poetic language and artistic use of linguistic signs. The present study tries to investigate the formation of signs that make up the concept of love in Abdul Azim Fanjan poetry by descriptive-analytical methods based on Pierce's three-dimensional model. It also expresses the role of three components of signs, namely representation, subject and interpretation. From the results, it is inferred that the signs related to love are produced in the form of temporal, spatial, intertextual codes and based on succession and companionship. According to the category of priority, duality and tertiary, representation of each one depicts the qualitative state of the sign, subject shows the practical dimension of the poet's emotional experiences in the real world, and sign interpretation expresses a general concept that is woven in all the verses of the poem, respectively.
کلیدواژه‌ها [English]
- Literary semiotics
- codes
- Pierce
- Abdul Azim Fanjan
- concept of love
منابع
عربی
- بارث، رولان. (1986م). مبادیء فی علم الأدلة؛ ترجمة وتقدیم محمد البکری، منشورات عیون المقالات.
- بنگراد، سعید. (2005م). السیمیائیات والتأویل: مدخل لسیمیائیات ش. س. بورس؛ الطبعة الأولی، بیروت: الدار البیضاء.
- پیرانی، علی، حسینی، عبدالله، ابویسانی، حسین، زارعی، حبیبه. (1398ش). «دراسة سیمیائیة فی قصیده "کلمات للوطن" لتوفیق زیاد علی ضوء نظریه بیرس»؛ فصلنامه اضاءات نقدیة، سال9، شمارۀ 36 ، صص 40 -9.
- التهامی العماری، محمد. (2007م). حقول سیمیائیة؛ مکناس: منشورات مجموعة الباحثین الشباب فی اللغة والآداب.
- حنون، مبارک. (1987م). دروس فی السیمیائیات؛ الطبعة الأولی، مغرب: دار توبقال للنشر.
- دولودال، جرار. (2004م). السیمیائیات أو نظریة العلامات؛ ترجمه عبدالرحمن بوعلی، الطبعة الأولی، اللاذقیة: دار الحوار للنشر والتوزیع.
- غازی، یوسف. (1985م). مدخل إلی الألسنیة؛ الطبعة الأولی، دمشق: منشورات العالم العربی الجامعیة.
- .................. (1988م). بیرس أو سوسور؛ ترجمه عبدالرحمن بوعلی، بیروت، مرکز الإنتماء القومی.
- فنجان، عبدالعظیم. (2009م). أفکر مثل شجرة؛ ببروت: منشورات الجمل.
- ...................... (2016م). کمشة الفراشات؛ الطبعة الأولی، بغداد: منشورات الجمل.
- ...................... (2014م). کیف تفوز بوردة؛ الطبعة الأولی، بغداد: منشورات الجمل.
- ..................... (2019م). الملائکة تعود إلی العمل؛ ألمانیا: منشورات الجمل.
- فوغالی، بادیس. (2008م). المکان والزمان فی الشعر الجاهلی؛ الطبعة الأولی، الأردن: عالم الکتب الحدیث.
- مرابط، عبدالواحد. (2010م). السیمیاء العامة وسیمیاء الأدب، من أجل تصور شامل؛ بیروت: دار العربیة للعلوم ناشرون.
- نوسی، عبد المجید. (2021م). سیمیائیات الخطاب الاجتماعی: دراسة نظریة وتحلیلیة؛ الطبعة الأولی، بیروت: المرکز العربی للأبحاث ودراسة السیاسات.
- وغلیسی، یوسف. (2002م). النقد الجزائری المعاصر من اللاسنونیة إلی الأسنیة؛ الطبعة الأولی، إصدارات رابطة إیداع الثقافة.
فارسی
- اسکولز، رابرت. (1379ش). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات؛ ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
- احمدی، بابک. (1392ش). از نشانه‌های تصویری تا متن؛ تهران: مرکز.
- ......................... (1380ش). ساختار و تأویل متن؛ چاپ پنجم، تهران: مرکز.
- امیری، ربیع، زینی‌وند، تورج، امیری، جهانگیر. (1400ش). «نشانه‌شناسی الفاظ حاوی مفهوم وطن در اشعار سلیمان العیسی بر اساس دیدگاه چارلز پیرس»؛ فصلنامۀ ادب عربی، دورۀ 13، شمارۀ 3، صص 126-105.
- چندلر، دانیل. (1387ش). مبانی نشانه‌شناسی؛ ترجمۀ مهدی پارسا، چاپ دوم، تهران: سورۀ مهر.
- سجودی، فرزان. (1382ش). نشانه‌شناسی کاربردی؛ چاپ اول، تهران: قصه.
- ضیمران، محمد. (1383ش). درآمدی بر نشانه‌شناسی هنر؛ چاپ دوم، تهران: قصه.
- فتوحی، محمود. (1390ش). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها؛ تهران: سخن.
- فیضی، زینب، مهتدی، حسین، فرع شیرازی، سید حیدر، فقیه، حسین. (1401ش). «نگاشت عناصر سازهای حوزۀ تجربی «سفر» بر عناصر سازهای حوزۀ فرامادی «آخرت» در الگوی استعاری «آخرت سفر است» در قرآن کریم»؛ فصلنامۀ لسان مبین، سال13، شمارۀ 47، صص 134 -109.
- لیکاف، جرج، جانسون، مارک. (1394ش). استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم؛ ترجمۀ هاجر آقاابراهیمی، تهران: علم.
- محمدی‌نژاد پاشاکی، احمد، حیدریان‌شهری، احمدرضا، صدیقی، کلثوم، سیدی، حسین. (1396ش). «نشانه‌شناسی در شعر فلسطین با تکیه بر نظریۀ پیرس؛ مطالعۀ موردپژوهانۀ اشعار هارون هاشم رشید و معین بسیسو»؛ فصلنامۀ لسان مبین، دورۀ 9، شمارۀ 30، صص 181-159.
- مککال، هنریتا. (1373ش). اسطوره‌های بین‌النهرینی؛ ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
لاتین
- Grady, J. E. (2007). “Metaphor”, in The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics, ed. Dirk Geeraerts and Hubert Cuyckens, Oxford: Oxford University Press.
-Kristeva, J. (1969). Semeitike; Recherche Pour une Sémanalyse. Paris: Seuil.
)