مقاله پژوهشی
غلام حسن اورکی؛ الخاص ویسی
چکیده
زﺑﺎن ﻗﺮآن از آﻏﺎز ﻧﺰول، تاکنون از جنبه های گوناگون ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ دینداران و دین پژوهان واقع شده است. در این جستار کوشیده ایم تا بر حسب توانایی های زبان قرآن که فراتر از قالب های سنتی و بلاغی گذشته است، آن را از حیث ساختار معنایی در چارچوب رویکرد شناختی آمیختگی مفهومی با تکیه بر نمونه هایی از آیات مورد بررسی قرار دهیم. در همین راستا ...
بیشتر
زﺑﺎن ﻗﺮآن از آﻏﺎز ﻧﺰول، تاکنون از جنبه های گوناگون ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ دینداران و دین پژوهان واقع شده است. در این جستار کوشیده ایم تا بر حسب توانایی های زبان قرآن که فراتر از قالب های سنتی و بلاغی گذشته است، آن را از حیث ساختار معنایی در چارچوب رویکرد شناختی آمیختگی مفهومی با تکیه بر نمونه هایی از آیات مورد بررسی قرار دهیم. در همین راستا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، داده های پژوهش به شیوه‌ی کتابخانه ای و به کمک فیش برداری از جای جای قرآن گردآوری و مورد تحلیل واقع شده اند. ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﻦ استﮐﻪ آﯾﺎ ﺑا اﺳﺘﻨﺎد به ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮیهی آﻣﯿﺨﺘﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮان ساختار معنایی آیات قرآن را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮد؟بر پایة این سؤال، ﻓﺮض ﻣﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮی آﻣﯿﺨﺘﮕﯽ ﻣﯽﺗﻮان ساختار مفهومی زبان قرآن را در این آیات ﺗﺒﯿﯿﻦ نمود. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که خداوند حکیم با بهره گیری از زبان عربی و محدویت های خاصّ آن، معارف بی کران وحی را در قالب مفهوم سازی متناسب و هماهنگ با اندیشه‌ی بشری، در قرآن بیان کرده است. بنابر ضرورت تدّبر در قرآن و بهره گیری از مفاهیم عمیق آن، قابلیّت چارچوب نظری این پژوهش در تحلیل ساختار معنایی آیات برگزیده شده بر پایهی تفکیک فضاهای دروندادی بر روی نمودار آمیختگی به اثبات رسیده، زمینهی ادراک مفاهیم نوین و نهفته در ورای ساختار ظاهری این آیات ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﮕﺎره‌ی ﭼندﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﻄﺮحﺷﺪه در اﯾﻦ ﻧﻈﺮﯾﻪ معلوم گشته است.
مقاله پژوهشی
سید عبدالرسول حسینی زاده
چکیده
دانش اعراب از دانش‌های کلیدی برای فهم قران و راهی برای تجزیه و تحلیل ترکیب‌های آن به‌منظور دستیابی به معنای درست و عدم انحراف در تفسیر قرآن است. این دانش نقش ابزاری و ارتباط تنگاتنگی با فهم قرآن دارد که چه بسا غفلت از آن و کم توجهی به اصول و ضوابط ضروری در بهره گیری از آن در تفسیر قرآن، منجر به آسیب‌هایی در فهم آن شده است. این مقاله ...
بیشتر
دانش اعراب از دانش‌های کلیدی برای فهم قران و راهی برای تجزیه و تحلیل ترکیب‌های آن به‌منظور دستیابی به معنای درست و عدم انحراف در تفسیر قرآن است. این دانش نقش ابزاری و ارتباط تنگاتنگی با فهم قرآن دارد که چه بسا غفلت از آن و کم توجهی به اصول و ضوابط ضروری در بهره گیری از آن در تفسیر قرآن، منجر به آسیب‌هایی در فهم آن شده است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی درصدد پاسخ به این پرسش است که آسیب‌های کارکرد اعراب در تفسیر قرآن چیست؟ و راه‌های برون رفت از آن چگونه است؟ از این رو ضمن برشمردن مهم‌ترین آسیب‌هایی که از ناحیه به کارگیری نادرست این دانش بر تفسیر قرآن وارد شده است با ذکر نمونه‌هایی عینی، به تبیین راه‌های برون رفت از آنها می‌پردازد. برای رهایی و برون رفت از آسیب‌های مورد اشاره توجه به اصولی مانند توجه به ارتباط ناگسستنی اعراب و فهم درست از معنی؛ پرهیز از حمل کلام خدا بر سخن شاذّ و غیرفصیح و به کار نگرفتن اعراب در جهت تحمیل دیدگاه‌های فردی وگروهی برقرآن لازم می‌باشد و به این نتایج دست یافتیم که با مراعات اصول یاد شده می‌توان ضمن بهره گیری از مزایای دانش اعراب در فهم و تفسیر قرآن از آسیب‌ها و چالش‌های آن از جمله کج فهمی و بد فهمی و‌تفسیر به رأی در امان ماند. افزون بر این، وجوه مختلف اعراب در پاره‌ای از آیات زمینه‌ای است برای چند معنایی و برداشت‌های متعدد مشروط بر اینکه معانی یاد شده با هم منافاتی نداشته باشند.
مقاله پژوهشی
حسین الیاسی؛ علی طاهری نیا
چکیده
تحلیل گران انتقادی، گفتمان را کنشی اجتماعی می دانند که رابطه دیالکتیکی با ساختارهای کلان جامعه دارد و به خلق و بازتولید مناسبات قدرت کمک می کند، از این رو برای تحلیل بهتر متن باید بافت اجتماعی آن نیز مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد و رابطه قدرت و ایدئولوژی در متن تشریح شود. ازمهمترین رویکردهای ارائه شده در تحلیل گفتمان رویکرد نورمن فرکلاف ...
بیشتر
تحلیل گران انتقادی، گفتمان را کنشی اجتماعی می دانند که رابطه دیالکتیکی با ساختارهای کلان جامعه دارد و به خلق و بازتولید مناسبات قدرت کمک می کند، از این رو برای تحلیل بهتر متن باید بافت اجتماعی آن نیز مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد و رابطه قدرت و ایدئولوژی در متن تشریح شود. ازمهمترین رویکردهای ارائه شده در تحلیل گفتمان رویکرد نورمن فرکلاف است که به تحلیل متن در سه سطح توصیف ـ تفسیر ـ و تبیین می پردازد. در این جستار به بررسی و تحلیل گفتمان شعری بشری بستانی در دو قصیده الحرکات و مکابدات لیلی از دیوان البحر یصطاد الضفاف (1988م) بر اساس این رویکرد و به روش توصیفی ـ تحلیلی پرداخته شده است. پژوهش انجام شده نشان می دهد که شاعر در این دو قصیده با استفاده از واژگان استعاری و با بکارگیری تکنیک نقاب و ناسازواری ادبی و به کارگیری بینامتنیت که یک نوع عینیت به متن می بخشد، وبا برخی تصاویر هنری به نقد سلطه حاکم بر عراق پرداخته و این سلطه را به چالش کشیده است و با به تصویر کشیدن اوضاع نابسامان عراق که آن را نتیجه سیاست های ناکارآمد سلطه صدام می داند، سعی در مشروعیت زدایی از آن دارد و مردم را به مقابله با آن دعوت می کند. بشری بستانی در این گفتمان جنگ بین ایران و عراق را محکوم می کند و هم پیمانی صدام با آمریکا را نتیجه ضعف سیاست های وی می داند که نتیجه جز خسران و شکست برای وی نخواهد داشت.
مقاله پژوهشی
کبری قلی پور حقیقی؛ علی نظری؛ سید محمود میرزایی الحسینی
چکیده
تصویر یا (صورخیال) لفظی است که در زبان اروپایی از آن به ایماژ تعبیر شده است و یکی از مباحث بلاغی و عاملی مهم در پرورش تخیل است. زمینۀ اصلی آن را تشبیه، استعاره، مجاز و... تشکیل می‌دهد. تصویر‌پردازی به شیوه‌های بیانی گوناگون مانند مجاز، استعاره وغیره یکی از عوامل زیباشناسی است. طارق البکری یکی از نویسندگان کویتی حوزۀ ادبیات کودک است. ...
بیشتر
تصویر یا (صورخیال) لفظی است که در زبان اروپایی از آن به ایماژ تعبیر شده است و یکی از مباحث بلاغی و عاملی مهم در پرورش تخیل است. زمینۀ اصلی آن را تشبیه، استعاره، مجاز و... تشکیل می‌دهد. تصویر‌پردازی به شیوه‌های بیانی گوناگون مانند مجاز، استعاره وغیره یکی از عوامل زیباشناسی است. طارق البکری یکی از نویسندگان کویتی حوزۀ ادبیات کودک است. وی بیش از پنج مجموعه داستان به چاپ رسانده است. این مقاله برآن است، تا به بررسی و ارزیابی جایگاه تصویر در قصه‌های کودکانه طارق البکری بپردازد، روش پژوهش، به شیوۀ توصیفی و تحلیلی و مطالعۀ کتابخانه‌‌ای و ارائۀ آمار و نمودار است. در این پژوهش، نخست عوامل تصویرساز تعریف شده، سپس با ذکر نمونه‌هایی به تحلیل و بیان زیبایی نهفته در آن پرداخته شده است. آگاه ساختن نویسندگان ادبیات کودک برخلق تصاویر هنری و خلاق، ضرورت پژوهش حاضراست. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، این نویسنده از دو زبان فاخر و فصیح، سرشار از تعابیر ادبی مانند استعارۀ مکنیه، مجاز و... که بسامد بالایی دارند بهره گرفته و پویایی را برای مخاطب به ارمغان آورده است، این امر با وضعیت گروه سنی هشت تا دوازده سال که هنوز از تخیُّل بهره‌مندند؛ متناسب است. هم‌چنین طارق البکری برای تجسم و عینیت بخشی به مفاهیم اخلاقی که مفاهیمی انتزاعی هستند، از آرایۀ تمثیل استفاده کرده است.
مقاله پژوهشی
محمدعلی کاظمی تبار
چکیده
زبان عربی، به عنوان زبان وحی و وسیله ارتباط دو میلیارد مسلمان در جهان، جایگاه ویژه ای داشته و شیوه آموزش آن برای زبان‌آموزان و مدرسان اهمیّت زیادی دارد، اما این موضوع با مشکلات و چالش‌های فراوانی روبرو است؛ زیرا دستور زبان عربی برای عرب‌زبانان نیز پیچیدگی‌هایی دارد و آن چه این موضوع را دشوارتر می‌سازد، فراموش کردن فلسفه پیدایش ...
بیشتر
زبان عربی، به عنوان زبان وحی و وسیله ارتباط دو میلیارد مسلمان در جهان، جایگاه ویژه ای داشته و شیوه آموزش آن برای زبان‌آموزان و مدرسان اهمیّت زیادی دارد، اما این موضوع با مشکلات و چالش‌های فراوانی روبرو است؛ زیرا دستور زبان عربی برای عرب‌زبانان نیز پیچیدگی‌هایی دارد و آن چه این موضوع را دشوارتر می‌سازد، فراموش کردن فلسفه پیدایش قواعد، تغییر کاربست آن از ابزار به هدف و کم‌توجهی به شرایط و نیازهای مخاطبان است. در این نوشتار به ارائه روشی جدید در آموزش قواعد زبان عربی به غیرعرب زبانان می‌پردازیم که مبتنی بر نظریه یادگیری فراشناختی است. این روش با ساختار و ویژگی‌های خاصّش، می‌تواند تغییر نگرش اساسی در معلمان و فراگیران نسبت به قواعد ایجاد و آن را به ابزاری ارزشمند تبدیل نماید. مهم‌ترین شاخصه‌های این روش عبارتند از:1- با طرح مسأله و ایجاد انگیزه، فراگیران فایده و کاربرد درست هربخش از قواعد را به شکل دقیق در می‌یابند.2-تنها آن بخش از قواعد که برای تقویت مهارت‌های شنیدن، خواندن، فهمیدن، نوشتن و صحبت کردن ضرورت دارد، به روشی ساده و شفّاف آموزش داده می‌شود.3- قواعد نه به عنوان هدف اصلی، بلکه به عنوان جزئی از یک کلّ و ابزاری ارزشمند درخدمت درک و فهم، ترجمه و ...، آن‌هم با مشارکت فراگیران آموخته می‌شود. 4- باتمرین‌های شفاهی وعملی، مثال وتکرار وپیاده سازی قواعد، یادگیری به شکل عمیق، اصولی و کاربردی صورت می‌گیرد.
مقاله پژوهشی
علی اکبر محسنی؛ سمیه صولتی
چکیده
ساختارشکنی تقابل‌های دوسویه در داستان کوتاه «سجل أنا لست عربیة» (بر اساس نظریۀ گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف) چکیده بر پایۀ الگوی سه بعدی نورمن فرکلاف در تحلیل گفتمان انتقادی، یک «متن» می‌تواند، توأمان نقشی اساسی در بازتولید روابط قدرت و پیرو آن، تثبیت نابرابری‌های اجتماعی داشته باشد و یا آغازی برای یک راهبرد مخالف ...
بیشتر
ساختارشکنی تقابل‌های دوسویه در داستان کوتاه «سجل أنا لست عربیة» (بر اساس نظریۀ گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف) چکیده بر پایۀ الگوی سه بعدی نورمن فرکلاف در تحلیل گفتمان انتقادی، یک «متن» می‌تواند، توأمان نقشی اساسی در بازتولید روابط قدرت و پیرو آن، تثبیت نابرابری‌های اجتماعی داشته باشد و یا آغازی برای یک راهبرد مخالف در برابر نابرابری باشد. برپایه این نظریه، در بیشتر جوامع «جنسیت»، یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های نابرابری است که توسط مؤلف و در گفتمان متون، تقویت و یا تضعیف می‌شود. هدف از این پژوهش، بررسی کلیشه‌‌های جنسیتی و تقابل مرد و زن در داستان «سجل انا لست عربیة» نوشتۀ غاده سمان است، تا با روشی توصیفی-تحلیلی و با تاکید بر نظریه انتقادی فرکلاف و ابزارهای زبان‌شناختی‌ای که او برای بررسی مفاهیم قدرت، ایدئولوژی و نابرابری در متن ارائه می‌دهد، به این مهم دست یابد. بدین معنا که شخصیت‌های این داستان، دربرابر کلیشه‌هایی که گفتمان حاکم برای آنان در نظر گرفته، چه موضعی می‌گیرند؟ آیا با بازتولید گفتمان غالب جامعه سنتی در جهت تثبیت ایدئولوژی مردسالاری گام برمی‌دارند یا اینکه با شالوده‌شکنی، در برابر این گفتمان می‌ایستند؟ پس از بررسی متن در سه رویۀ زبان‌شناختی، گفتمانی و اجتماعی، به نتایجی دست یافتیم که بیانگر این است که نویسنده، با تأثیرپذیری از اندیشه‌های فمینیستی، خواننده را با تقابل‌های دوسویۀ جنسیتی، هویتی و در واقع چالش سنت و مدرنیته روبه‌رو ساخته که در پایان داستان با ساختارشکنی زن و غلبۀ موقتی هویت غربی به پایان می‌رسد.
مقاله پژوهشی
احمد محمدی نژادپاشاکی؛ احمدرضا حیدریان شهری؛ کلثوم صدیقی؛ حسین سیدی
چکیده
نشانه‌شناسی به معنای امروزی، عمدتا تحت تاثیر نظریات پیرس، به رشته‌ای مستقل تبدیل شده است و به مثابه‌ی وجهی بین رشته‌ای در تحلیل متون مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیل نشانه شناسانه‌ی آثار ادبی و به ویژه ادبیات فلسطین می‌تواند زمینه ساز خوانشی تازه از این متون و هویت بخش گفتمان پایداری و مناسبات بیرونی و درونی آن باشد. در این جستار ...
بیشتر
نشانه‌شناسی به معنای امروزی، عمدتا تحت تاثیر نظریات پیرس، به رشته‌ای مستقل تبدیل شده است و به مثابه‌ی وجهی بین رشته‌ای در تحلیل متون مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیل نشانه شناسانه‌ی آثار ادبی و به ویژه ادبیات فلسطین می‌تواند زمینه ساز خوانشی تازه از این متون و هویت بخش گفتمان پایداری و مناسبات بیرونی و درونی آن باشد. در این جستار با استمداد از رهیافت‌های مختلف نشانه‌شناسی، لایه‌های فکری و نشانه‌هایی همچون: بینامتنیت، زمان، مکان، شخصیت، روایت، مولف، شگردهای کشف معانی اضافی به همراه رمزگانهای موجود بعنوان مطالعه مورد پژوهانه در سروده‌های‌هارون‌هاشم رشید و معین بسیسو، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا آفاق تازهای را در راستای تصویر هویت بخش فلسطینی در برابر مخاطب سرودههای آنان پدیدار سازد. بر اساس این رویکرد، رمزگانهای مربوط به خالق اثر، زیباشناسی کلام، روابط بینامتنی، زمان و مکان و فُرم این سروده‌ها نمایان می‌شود و در شعر آن دو، شماری از نقش‌ها و نشانه‌ها روایت می‌شوند که ارتباطی استوار با یکدیگر دارند و دنیای پرتلاطم یک زندگی را بازسازی می‌کنند و میان نشانه‌های دلپذیر و ناخوشایند در نوسان است. سروده های این سرایندگان در برخی نمونه ها افزون بر سازه ها و عناصر درون متنی بر عناصر فرامتن و سوانح زندگی مولف تکیه دارد که از پربسامدترین نشانه‌های متنی شعر آنها می‌توان به نشانه زمان، شخصیت و مکان اشاره کرد.
