مقاله پژوهشی
زری انصاری نیا؛ انسیه خزعلی
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 27-1
چکیده
قرآن، بحثهای استدلالی دربارة اصول اسلامی را بر پایة تعقل و تفکر گذاشته است، و همواره از مردم میخواهد که با دلایل محکم و استدلالهای یقینی به ایمان برسند، همانطور که امام رضا(ع) از طریق مناظرات با فرقههای مختلف به شناساندن و به فکر انداختن اصول اعتقادی اسلام می پرداخت. در عصر حاضر توجه به ظرافت های زبانی و رویکردهای متعدد ...
بیشتر
قرآن، بحثهای استدلالی دربارة اصول اسلامی را بر پایة تعقل و تفکر گذاشته است، و همواره از مردم میخواهد که با دلایل محکم و استدلالهای یقینی به ایمان برسند، همانطور که امام رضا(ع) از طریق مناظرات با فرقههای مختلف به شناساندن و به فکر انداختن اصول اعتقادی اسلام می پرداخت. در عصر حاضر توجه به ظرافت های زبانی و رویکردهای متعدد تحلیل کلامی، بهتر از گذشته لایههای درونی کلام را آشکار میسازد. پژوهش حاضر با شیوة توصیفی - تحلیلی و با استفاده از زبان شناسی و بحث تحلیل گفتمان پایه ریزی شده است. تبیین عملیاتی این تحقیق برپایة ابزارهای زبانی برجستهسازی و حاشیهرانی مربع ایدئولژیک ون دایک است که میتواند نقش مهمی را در تحلیل نهایی این مناظره داشته باشد. امام(ع) از ابزارهای زبانی برای اثرگذاری در مخاطب و اقناع وی و خنثی نمودن استدلال او بهره میبرد. در این میان استفاده از ادات تأکید و بکاربردن انواع اسمها از جمله اسم مصدر و افعال خاص و بینامتنیت قرآنی به برجستهسازی محورهای اصلی در مناظره امام(ع) نقشی بسزا دارد همچنان که پاسخ انحرافی به سؤالات ابوقره و بدون تأکید یا کاربرد مناسب استفهام و بکارگیری الفاظی با بارمعنایی اندک، در به حاشیه راندن برخی مفاهیم رقیب نمود ویژه یافته است.
مقاله پژوهشی
علی اصغر حبیبی؛ مجتبی بهروزی؛ طاهره زاهدی فر
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 60-29
چکیده
عبدالرحمنمنیف (1933 ـ 2004م)، نویسندۀ متعهد معاصر سعودی، در رمانهای خویش با ترسیم واقعیتهای سیاسی و اجتماعی عربستان و سایر کشورهای عربی نسبت به اوضاع استبدادی و بیعدالتی موجود در این کشورها اعتراض میکند. رمان «شرق المتوسط» (1975م) یکی از داستانهای اوست که در آن تصویری واضح از نظام اطلاعاتی و وضع اسفبار زندانیان سیاسی ...
بیشتر
عبدالرحمنمنیف (1933 ـ 2004م)، نویسندۀ متعهد معاصر سعودی، در رمانهای خویش با ترسیم واقعیتهای سیاسی و اجتماعی عربستان و سایر کشورهای عربی نسبت به اوضاع استبدادی و بیعدالتی موجود در این کشورها اعتراض میکند. رمان «شرق المتوسط» (1975م) یکی از داستانهای اوست که در آن تصویری واضح از نظام اطلاعاتی و وضع اسفبار زندانیان سیاسی در کشورش عرضه کرده است. این نوشتار با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، بر آن است تا مهمترین مؤلفه‌های ادبیات زندان؛ همچون محیط زندان (سلول و شبهای زندان)، شخصیت زندانبان و نگهبان زندان، احوال زندانی (شکنجه، غذای زندانی، تنهایی و فراق، غم و اندوه، یأس و ناامیدی، فکر، خیال و ترس، آرزوی مرگ، شکایت، ضعف و بیماری، تهدید و اعتراف، فخر، پوزشنامه و آزادی) را در رمان «شرق المتوسط» واکاوی نماید. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که با توجه به تجربة زندان توسط نویسنده، مؤلفه‌های ادبیات زندان در رمان «شرقالمتوسط» بهترین نمود را از اوضاع و احوال زندانیان بویژه حالات درونی و روانی در زندان داشته است.
مقاله پژوهشی
حجت رسولی؛ افسانه رضایی
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 81-61
چکیده
یکی از ویژگیهای بارز نقد ادبی در قرن چهارم هجری، آمیختگی آن با علم بلاغت است. ابن طباطبا(332ق) به عنوان نماینده و پیشگام علم نقد در قرن چهارم، شعر را بر اساس بلاغت تشبیه، ارزیابی کرده است. لازمه شناختی درست از تحول و تطور علم نقد و بلاغت، بررسی دقیق دیدگاههای پیشگامان علم نقد و بلاغت، چون ابن طباطبا است. این مقاله که با هدف تبیین ...
بیشتر
یکی از ویژگیهای بارز نقد ادبی در قرن چهارم هجری، آمیختگی آن با علم بلاغت است. ابن طباطبا(332ق) به عنوان نماینده و پیشگام علم نقد در قرن چهارم، شعر را بر اساس بلاغت تشبیه، ارزیابی کرده است. لازمه شناختی درست از تحول و تطور علم نقد و بلاغت، بررسی دقیق دیدگاههای پیشگامان علم نقد و بلاغت، چون ابن طباطبا است. این مقاله که با هدف تبیین و تحلیل دیدگاه ابن طباطبا در نقد تشبیه، بر اساس کتاب «عیار الشعر» به نگارش درآمد، میکوشد تا به روش توصیفی، تحلیلی به این سوال پاسخ دهد که هدف ابنطباطبا از صدق تشبیه با ذکر ادات تشبیه چیست؟ به این منظور با مراجعه به متن کتاب «عیار الشعر» و استخراج آرای پراکنده ابن طباطبا کوشیدیم تا دیدگاه وی را بر اساس منابع معتبر بلاغت، تبیین کنیم. از تحلیل دیدگاه ابنطباطبا، این نتیجه حاصل شد که تأکید وی به ذکر ادات تشبیه به دلیل دعوت شاعران به نوآوری در تشبیه، نزدیک شدن اغراق و غلو به حقیقت، عدم افاده معنای تشبیه بدون ادات و سرانجام تاکید و مبالغه در تشبیه است.
مقاله پژوهشی
تورج زینی وند
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 106-83
چکیده
احمد فؤاد نجم، شاعر معاصر مصری یکی از چهرههای برجستۀ شعر پایداری است که همواره در شعرش، دردهای جامعۀ عربی ویژه دردهای مردم مصر را بازگو کرده است. این شاعر مبارز و انقلابی به سبب اشعار انتقادیاش، بارها به زندان افتاد؛ اما هرگز از عقاید انقلابی و ادب پایداری دست نکشید. در این پژوهش، تلاش شده است تا جلوههای ادب پایداری در ...
بیشتر
احمد فؤاد نجم، شاعر معاصر مصری یکی از چهرههای برجستۀ شعر پایداری است که همواره در شعرش، دردهای جامعۀ عربی ویژه دردهای مردم مصر را بازگو کرده است. این شاعر مبارز و انقلابی به سبب اشعار انتقادیاش، بارها به زندان افتاد؛ اما هرگز از عقاید انقلابی و ادب پایداری دست نکشید. در این پژوهش، تلاش شده است تا جلوههای ادب پایداری در شعر وی از نظر شکلی و محتوایی بررسی شود. یافته اساسی این جستار نیز در این است که ملّیگرایی، فراخوانی مخاطبان به مبارزه علیه استبداد و استعمار، دعوت مردم به تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایرانوستایش امام خمینی (ره) و... از مضمونهای برجستۀ شعری اوست که در ساختارهایی همچون رمزگرایی، زبان عامیانه، بیان حماسی و خطابی، اسلوب طنز و تهکّم آمدهاند. البته، کاربرد زبان عامیانه، مشخّصۀ بارز سبک شعری اوست؛ و این، همان چیزی است که وی را از برخی معاصرانش متمایز میسازد.
مقاله پژوهشی
محسن عابدی؛ سید ابراهیم دیباجی
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 128-107
چکیده
واژگان در هر زبانی برترین وسیله برای بیان مافیالضمیر آدمی است. با واژههاست که معانی، افکار و احساسات عیان میگردند و در کنار همه اینها سادهترین ابزار ارتباطی بین انسانها هستند. هرچه خطیب و سخنران در انتخاب کلمات بیشتر دقت نماید، تأثیر آن در مخاطبان افزوده خواهد شد. این مقاله، به هدف معرفی عالم لغوی ایرانی الاصل، ...
بیشتر
واژگان در هر زبانی برترین وسیله برای بیان مافیالضمیر آدمی است. با واژههاست که معانی، افکار و احساسات عیان میگردند و در کنار همه اینها سادهترین ابزار ارتباطی بین انسانها هستند. هرچه خطیب و سخنران در انتخاب کلمات بیشتر دقت نماید، تأثیر آن در مخاطبان افزوده خواهد شد. این مقاله، به هدف معرفی عالم لغوی ایرانی الاصل، ابوالفتح برهان الدّین ناصر بن ابی المکارم المطرّزی، پدیدآورندۀ معجم لغوی «المُغرِب فی ترتیب المُعرِب» و نقد لغوی این لغتنامة ارزشمند و بررسی اجمالی معجمنگاری در زبان و ادبیات عربی و انواع مکتبهای آن انجام گرفته است. مطرّزی از جمله دانشمندان نامی قرن ششم اقلیم خوارزم در زمینۀ لغت و صرف و نحو بوده است. او را «خلیفه زمخشری» نامیدهاند؛ چون در علم و دانش، جانشین حقیقی زمخشری بوده و در نگارش واژهنامة خود از روش وی؛ یعنی ترتیب الفبای معجم که از قرن پنجم زمخشری با نگارش کتاب «اساس البلاغه» پایهگذاری نمود، پیروی کرده است. او زمینة نگارش معجم را از مجال صرف لغوی به عرصة بلاغت تغییر داد و در نتیجه بسیاری از نویسندگان بعد از او از روش او و معجم او بهرهها بردند. «المُغرِب» خلاصۀ کتاب بزرگ دیگر او به نام «المُعرِب» است. این کتاب به نوبۀ خود نخستین کتاب واژهنامۀ فقهیِ اختصار یافته در زبان عربی است که در آن زمان نوشته شده است. این تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است.
مقاله پژوهشی
بی بی راحیل سن سبلی؛ سیدحسن فاتحی
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 155-129
چکیده
یکی از حوزههای مهم نقد پسااستعماری، بررسی هویتهای جدید دینی، ملی، نژادی و اجتماعی در دوران پسااستعماری و مقایسة آنها با دورة پیش از استعمار است. واسینی الأعرج، رماننویس معاصر الجزائری، در رمان «مملکة الفراشة»، از قالب ادبی رمان، برای بازنمایی مسائلی از جمله بحرانهای هویتی، مهاجرت، تضادهای فرهنگی، اجتماعی ...
بیشتر
یکی از حوزههای مهم نقد پسااستعماری، بررسی هویتهای جدید دینی، ملی، نژادی و اجتماعی در دوران پسااستعماری و مقایسة آنها با دورة پیش از استعمار است. واسینی الأعرج، رماننویس معاصر الجزائری، در رمان «مملکة الفراشة»، از قالب ادبی رمان، برای بازنمایی مسائلی از جمله بحرانهای هویتی، مهاجرت، تضادهای فرهنگی، اجتماعی و دینی در دوران پسااستعماری استفاده میکند. پژوهش حاضر، هویت پسااستعماری شخصیتهای این رمان را از دیدگاه «هومی بابا» نظریهپرداز پسااستعماری و بر اساس مؤلفههایی چون هویت و اصطلاحاتی همچون فضای سوم و پیوندخوردگی بررسی کرده است. نتایج این پژوهش توصیفی- تحلیلی حاکی از آن است که واسینی الأعرج، در این رمان، هویت پیوندخوردة شخصیتها را در اموری چون دین، پوشش، زبان، ملیت، نژاد، نام و هنر نشان داده و بحران هویتی شخصیتهای مهاجر را به تصویر کشیده است. تمامی این امور، بیانکنندة پیامدهای منفی استعمار 132سالة فرانسه در الجزائر است.
مقاله پژوهشی
معصومه نعمتی؛ فائقه السادات میرمحمدحسینی؛ شکوه السادات حسینی
دوره 8، شماره 28 ، تیر 1396، صفحه 187-157
چکیده
سوررئالیسم مکتبی هنری- ادبی است که در اوایل قرن بیستم در فرانسه ظهور کرد و هدف داعیان آن رسیدن به «واقعیت برتر» بود. رؤیا، نگارش خودکار، دیوانگی، طنز، اروتیسم، امر شگفت و جادو، اشیای سوررئالیستی و تصادف عینی از وسایل عمل سوررئالیست‌هاست. زکریا تامر، داستاننویس معاصر سوری، از جمله نویسندگان عربی است که مطالعة آثارش، ...
بیشتر
سوررئالیسم مکتبی هنری- ادبی است که در اوایل قرن بیستم در فرانسه ظهور کرد و هدف داعیان آن رسیدن به «واقعیت برتر» بود. رؤیا، نگارش خودکار، دیوانگی، طنز، اروتیسم، امر شگفت و جادو، اشیای سوررئالیستی و تصادف عینی از وسایل عمل سوررئالیست‌هاست. زکریا تامر، داستاننویس معاصر سوری، از جمله نویسندگان عربی است که مطالعة آثارش، نشاندهندة تأثیر وی از چنین نگرشی در گزینش سوژهها و فضاهای داستانی بوده است. مقالة حاضر با بررسی سه مجموعة نخستِ داستانهای کوتاه تامر بر اساس اصول و مبانی مکتب سوررئالیسم، سیر تحول دهة آغازین نویسندگی او را از این منظر بررسی و تحلیل کرده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که زکریا تامر در مجموعة نخست خود (صهیل الجواد الأبیض) پایبندی بیشتری به سوررئالیسم فرانسوی دارد و اکثر داستانهایش در فضایی رؤیاگونه و فراواقعی روایت میشود. وی در مجموعههای دوم (ربیع فی الرماد) و سوم (الرعد) به سمت بومی کردن این نگرش پیش میرود؛ بگونهای که باوجود کمرنگ شدن مؤلفه‌های سوررئالیستی در داستانها، فضای کلی آنها همچنان سوررئالیستی است. نکتة قابل توجه در این روند، نزدیک شدن تامر به نوعی سوررئالیسم اجتماعی است که تضاد آشکار با جنبه فردگرایانه این مکتب دارد.
