نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان
2 دانشجوی دکتری دانشگاه لرستان و عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور لرستان
چکیده
مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیر قرائت های قرآنی در دیدگاه‌های نحوی زبان عربی پرداخته است و بدین منظور ابتدا به تعریفی مختصر از انواع قرائت های قرآنی در دو نوع مشهور آن؛ یعنی قرائت های مقبول و قرائت های شاذّ پرداخته و سپس با اشاره به دیدگاه های نحویان بزرگ زبان عربی، سعی کرده است که میزان استناد این دیدگاه ها را به قرائت های قرآنی و میزان ارتباط بین قرائت های مزبور و قواعد نحوی را از طریق شواهدی از آیات کریم تبیین نماید و به منظور رعایت اصل بی طرفی علمی در این مبحث، به بیان آرای صاحب نظران هر دو مکتب نحوی زبان عربی؛ یعنی در مکتب بصری به بررسی دیدگاه های سیبویه، أخفش و مبرّد و در مکتب کوفی به بررسی دیدگاه های کسایی، فرّاء و ثعلب پرداخته شده است. تأثیر و سهم بسزا قرآن کریم و نیز قرائت های قرآنی در پیدایش اصول و قواعد نحوی- صرفیِ یکسان، توجه و استناد نحویانِ دو مکتب بصره و کوفه؛ مانند سیبویه، اخفش، مبرد، کسایی، فراء و ثعلب به قرائات قرآنی به عنوان یکی ازمنابع اصلی تدوین و نگارش قواعد زبان عربی، از نتایج تحقیق پیش رو است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Effect of Quranic Reading on Syntactical Perspectives in Arabic:Basry and Kofi School
نویسندگان [English]
- Ali Nazari 1
- Ahmad Karami 2
1
2
- ابن جنی، ابو الفتح عثمان. (1969م). المحتسب فی تبیین وجوه شواذ القراءات و الإیضاح عنها؛ تحقیق علی النجدی ناصف و عبد الفتاح شبلی، القاهرة: مطبعة الخانجی.
- --------------. (دون تا). الخصائص؛ تحقیق محمد علی النجار، القاهرة: دار الکتب المصریة.
- البنّا، احمد بن محمد. (1987م). اتحاف فضلاء البشر بالقراءات الاربعة عشر؛ تحقیق شعبان بن محمد اسماعیل، الطبعة الاولی، بیروت: عالم الکتب.
- ابن الجزری. (1932م). غایة النهایة فی طبقات القرّاء؛ الطبعة الاولی، مصر: مطبعة الخانجی.
- -------. (1960م). النشر فی القراءات العشر؛ تصحیح علی محمد الضباع، الطبعة الاولی، مصر: المکتبة التجاریة الکبری.
- ابن خالویه، حسین بن أحمد. (1934م). مختصر فی شواذ القرآن من کتاب البدیع؛ القاهرة: مکتبة المتنبی.
- ابن منظور. (1883م). لسان العرب؛ الطبعة الاولی، القاهرة: المطبعة الأمیریة.
- ابوحیان الأندلسی، محمد بن یوسف. (1993م). البحر المحیط؛ تحقیق الشیخ عادل احمد عبدالموجود و الشیخ علی محمد معوض، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- ابوحیان الأندلسی، محمد بن یوسف. (1998م). ارتشاف الضرب من لسان العرب؛ تحقیق رجب عثمان محمد و مراجعة رمضان عبد التواب، الطبعة الاولی، القاهرة: مطبعة الخانجی.
- أخفش، سعید بن مسعدة. (1990م). معانی القرآن؛ الطبعة الثالثة، تحقیق هدی محمود قراعة، القاهرة: مکتبة الخانجی.
- الخطیب عبداللطیف. (1422ق/ 2002م). معجم القراء ات؛ دمشق: دار سعدالدین.
- الزجاج، ابو اسحق ابراهیم بن السری. (1988م). معانی القرآن و اعرابه؛ الطبعة الاولی، شرح و تحقیق عبد الجلیل عبده الشلبی، بیروت: عالم الکتب.
- دهقان منگابادی. (1387ش). «میزان اثر پذیری قواعد نحو از قرائات»؛ فصلنامة پژوهش نامه قرآن و حدیث، شمارة چهارم، تابستان، صص38-56.
- سیبویه، عمرو بن عثمان. (1977م). الکتاب؛ تحقیق و شرح بعد السلام محمد بن هارون، الطبعة الثانیة، مصر: الهیئة المصریة العامة.
- السیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر. (1360ق). الاشباه و النظائر فی النحو؛ الطبعة الثانیة، مصر: دار المعارف.
- السیوطی. (1951م). الاتقان فی علوم القرآن؛ تحقیق مرکز الدراسات القرآنیة، الطبعة الاولی، مجمّع الملک فهد للطباعة.
- الصالح، صبحی. (1969م). مباحث فی علوم القرآن؛ بیروت: دارالعلم.
- الطبرسی، امین الدین ابو علی الفضل بن الحسن. (1995م). مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ الطبعة الاولی، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
- الطبری، ابو جعفر محمد بن جریر. (1957م). جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ تحقیق محمود محمد شاکر، مصر: دارالمعارف.
- عتر، نور الدین. (1992م). القرآن الکریم و الدراسات الادبیة؛ الطبعة الخامسة، دمشق: جامعة دمشق.
- الفراء، یحیی بن زیاد. (1983م). معانی القرآن؛ تحقیق أحمد یوسف نجاتی و محمد علی النجار، بیروت: عالم الکتب.
- الفضلی، عبد هادی. (1979م). القراءات القرآنیه تاریخ و تعریف؛ الطبعة الاولی، جدة: دارالجمع العلمی.
- القرطبی، محمد بن أحمد الأنصاری. (1967م). الجامع لاحکام القرآن؛ الطبعة الثالثة، القاهرة: دارالکتاب العربی لطباعة و النّشر.
- القیسی، مکی بن أبی طالب. (دون تا). الکامل فی اللغة و الادب؛ تحقیق: یاسین محمد السواس، الطبعة الثانیة، دمشق: دارالمأمون للتراث.
- مبرّد، محمد بن یزید. (دون تا). المقتضب؛ تحقیق محمد بن الخالق عضیمة، بیروت: عالم الکتب.
- المخزومی، مهدی. (1986م). مدرسة الکوفة و منهجها فی دراسة اللغة و النحو؛ الطبعة الثالثة، بیروت: دار الرائد العربی.
- النحاس، أحمد بن محمد المصری. (1980م). إعراب القرآن؛ تحقیق زهیر غازی زاهد، بغداد: مطبعة العانی.
- النیشابوری، أحمد بن حسین بن مهران. (1340ق). المستدرک؛ الطبعة الاولی، مصر: دار المعارف.
)