نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علی اکبر محسنی

استادیار

چکیده

درباره­ی جوانب مختلف نهج البلاغه، پژوهش های شایسته ای صورت گرفته، ولی در مورد یکی از ابعاد مهمّ بلاغی آن، یعنی«اسلوب قصر»، تاکنون مقاله­ ای نگارش نیافته است. این درحالی است که عرب برای بیان اهمیّت مضمون جمله­ای، از روشهای تاکیدی گوناگونی بهره می گیرد که مهمترین و مؤکَّدترین آنها، «اسلوب قصر» است. «قصر» یعنی«تخصیص چیزی به چیزی و نفی ماسوای آن به روشی مخصوص». وجه تاکید قصر، آن است که دو جمله در یک عبارت کوتاه فشرده می شوند. روشهای رایج و مشهور آن نیز شش روش: نفی و «الّا»، «ضمیر فصل»، «انّما»، «تقدیم»، «بل، لکن ولا» و «ال جنس» است که در نهج البلاغه نیز استعمال شده اند. این مقاله برآن است تا پس از توضیح کوتاهی درباره­ی ویژگی­های فنّی و زیبایی شناختی اسلوب قصر، حسّاس ترین دغدغه های فکری امام علی (ع) را در حوزه­ی قدرت، حکومت و سیاست با توجّه به این اسلوب، به عنوان قوی ترین شیوه­ی تاکید سخن مورد بررسی قرار دهد. آن حضرت به این شیوه،­ مضامین مهمّی را چون: نگاه ابزاری به قدرت و حکومت برای تحقّق عدالت، امنیِت و گسترش آگاهی، ویژگی­های حکومت حقّ همچون: حقّ محوری، بی اعتنایی حاکمان به دنیا و قدرت، صداقت درگفتار و کردار، انتقادپذیری و فروتنی مدیران، آگاهی آنان بر ابعاد دین، انتخاب مشاوران امین، توجّه به آسایش و رفاه عمومی و اجتناب از استبداد، ظلم، خدعه و فشار مالیاتی و... مورد تاکید قرار داده اند. 

کلیدواژه‌ها

• اسلوب
• قصر
• سیاست
• قدرت
• اخلاق
• نهج البلاغه

عنوان مقاله [English]

The Method of “Ghasr” in “Nahj-al-Belaqeh

نویسنده [English]

• . .

چکیده [English]

Nahj-ol-belagha” has been studied from various perspectives, but an important rhetorical feature of this text, namely “the method of Ghasr”, has often been ignored. In Arabic, various emphatic strategies are employed to highlight the significance of topics, the most important of which is “Ghasr”. “Ghasr” means “to dedicate something to something else and to deny its counterarguments using a specific method”. The emphatic point about “Ghasr” is that two sentences are compacted and reduced to one sentence. There are six well known strategies to achieve this as follows: denial and “ella”, “pronoun of fasl”, “ennama”, “taghdim”, “bal, laken, and la”, and “al of jens”, which have been used in “Nahj-ol-belagha”. In the present paper, after a brief explanation of technical and aesthetic features of “method of Ghasr”, an attempt will be made to highlight Imam Ali’s (AS) concerns regarding power, government, and politics. Imam Ali (AS) has employed this rhetorical strategy to discuss and emphasize the following issues: regarding power and governance as tools to materialize justice, security and awareness, propagating justice, ignoring power and worldly benefits by rulers, truthfulness, accepting criticism, humbleness, having a sound command of religion, appointing truthful advisers, avoiding dictatorship and unjust taxes, etc.  

کلیدواژه‌ها [English]

• “Method of Ghasr”
• politics
• Management
• “Nahj-ol-belagha