نویسندگان

-

چکیده

نقد کهن­الگویی از انواع نقد اسطوره­ای است که بیشتر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن­الگوها، آن دسته از صور ازلی و نوعی هستند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان­ها به صورت بالقوّه وجود دارند. این صور کهن و اساطیری، می­توانند در هنر و ادبیّات به صورت نمادین تجلّی یابند. با توجّه به نمود چند نماد جهان­شمول در قصیدۀ «المواکب» جبران خلیل جبران، نگریستن به قصیدۀ مذکور از منظر نقد کهن­الگویی علاوه بر خوانشی نو، یکی دیگر از علّل گیرایی و زیبایی آن را آشکار خواهد کرد. جستار حاضر، کهن­الگوی مادر مثالی، بهشت، دایرۀ ماندالا و سفر را در قصیدۀ «المواکب» بررسی خواهد کرد. در پایان مشاهده می­شود کهن­الگوهای جنگل، نی، دایره­ و سفر خیالی شاعر به جنگل، فطرت کمال طلب و مشتاق جبران را چنان آشکار می­کند که داغ دور ماندن از اصل و اشتیاق بازگشت را به زمان و مکان بی­گناهی، در مخاطب نیز تازه می­کند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Archetypal Reading of “Al Mawakeb”

نویسندگان [English]

  • Enayat Allah Sharif Poor
  • Tayebah Golestani Hatkani

  1. منابع و مآخذ

    الف) کتاب­های فارسی

    1. 1.      الیاده، میرچا. (1387ش). مقدس و نامقدس؛ ترجمة نصرالله زنگویی، تهران: انتشارات سروش.
    2. --------. (1363ش). اسطوره، رؤیا، راز؛ ترجمۀ جلال ستاری، تهران: انتشارات توس.
    3. پیگوت، ژولیت. (1373ش). اساطیر ژاپن؛ ترجمۀ باجلان فرّخی، چاپ اول، تهران: اساطیر.
    4. جبران خلیل جبران. (1379ش). مواکب و موزون­ها؛ ترجمۀ دکتر جعفر مؤیّد شیرازی، تهران: نشر فرزان.
    5. ------------. (1385ش). پیامبر و دیوانه؛ ترجمۀ نجف دریابندری، چاپ شصت و یک، تهران: نشر کارنامه.
    6. جونز و دیگران. (1366ش). رمز و مثل در روانکاوی؛ ترجمۀ جلال ستاری، تهران: انتشارات توس.
    7. دانته، آلیگیری. (1387ش). کمدی الهی؛ ترجمۀ محسن نیک­بخت، تهران: نشر پارسه.
    8. دوبوکور، مونیک. (1376ش). رمزهای زنده جان؛ ترجمة جلال ستاری، تهران: نشر مرکز.
    9. روتون،ک.ک. (1381ش). اسطوره؛ ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل پور، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
      1. ساور سفلی، سارا. (1387ش). خانۀ دوست کجاست؟؛ چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
      2. سرلو، خوان ادواردو. (1389ش). فرهنگ نمادها؛ ترجمة مهرانگیز اوحدی، چاپ اول، تهران: دستان.
      3.  شایگان، داریوش. (1383ش). بت­های ذهنی و خاطرة ازلی؛ تهران: امیرکبیر.
      4.  شایگان­فر، حمیدرضا. (1380ش). نقد ادبی؛ تهران: دستان.
      5. شوالیه، ژان و آلن گربران. (1370ش). فرهنگ نمادها؛ ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
      6. فرای، نورتروپ. (1387ش). ادبیّات و اسطوره: مجموعه مقالات اسطوره و رمز؛ ترجمة جلال ستاری، تهران: انتشارات سروش.
      7. کوپر، جی سی. (1391ش). فرهنگ نمادهای آیینی؛ ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران: نشر علمی.
      8. گرین، ویلفرد و دیگران. (1385ش). مبانی نقد ادبی؛ ترجمة فرزانه طاهری، تهران: انتشارات نیلوفر.
      9. مهاریشی ماهش، یوگی. (1371ش). مدی تیشن (عرفان کهن)؛ ترجمۀ رضا جمالیان، تهران: نشر مترجم.
      10.  میت فورد، بروس. (1388ش). نمادها و نشانه­ها در جهان؛ ترجمۀ ابوالقاسم دادور و زهرا تاران، تهران: دانشگاه الزهرا.
      11.  نورآقایی، آرش. (1387ش). عدد، نماد، اسطوره؛ تهران: افکار.
      12. یونگ، کارل گوستاو. (1368ش). چهار صورت مثالی؛ ترجمة پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
      13.  ------------. (1387ش). انسان و سمبول­هایش؛ ترجمة محمود سلطانیه، تهران: جامی.

    23. ------------. (1383ش). روانشناسی ضمیر ناخودآگاه؛ ترجمۀ محمدعلی امیری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

    ب) کتاب­های عربی

    1. جبران خلیل جبران. (1994م). المجموعة الکاملة المؤلفات؛ الطبعة الاولی، بیروت: دارالجیل.
    2. الحاوی، ایلیا. (1998م). الرومنسیة فی الأدب العربی و الغربی؛ بیروت: دارالثقافة.
    3. الحاوی، خلیل. (1982م). جبران خلیل جبران (اطارة الحضاریّ و شخصیّته و آثاره)؛ ترجمۀ سعید فارس باز، الطبعة الاولی، بیروت: دارالعلم للملایین.
    4. الفاخوری، حنا. (1380ش). تاریخ الأدب العربی؛ چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.

    ج) مقالات

    1. ابومحبوب، احمد. (1392ش). «جنگل، جایگاه راز آمیز خدایان مؤنث»؛ کتاب ماه ادبیات، خرداد، شمارۀ 74، صص 101-104.
    2. اتونی، بهروز. (1389ش). «نگارۀ ماندالا، ریختار اسطوره، حماسۀ اسطوره­ای و عرفان»؛ فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره­شناختی، سال ششم، شمارۀ21، صص9-43.
    3. بهنا، مینا و سیدحسین سیدی. (1388ش). «رمانتیسم در آثار جبران خلیل جبران و سهراب سپهری»، مجلة الدراسات الأدبیة؛ شماره­های 67 ، 68 و 69، صص 191- 220.
    4. پورخالقی چترودی، مهدخت. (1380ش). «درخت زندگی و ارزش فرهنگی و نمادین آن در باورها»؛ مجلۀ مطالعات ایرانی، شمارة یک، سال اوّل، صص89-126.
    5. حیدریان، احمدرضا. (1391ش). «بررسی تطبیقی شهرگریزی و بدوی­گرایی در شعر سهراب سپهری و عبدالمعطی حجازی»؛ مجلۀ زبان و ادبیّات عربی، شمارۀ6، صص 39-62.
    6. صدرزاده، ماندانا. (1381ش). «بررسی چهار سفر روحانی و معنوی پس از مرگ»؛ پژوهش ادبیّات معاصر جهان(زبان­های خارجی)، شمارۀ13، صص37-50.
    7. صلاحی مقدّم، سهیلا. (1387ش). «نغمه­های الهی مولانا جلال الدّین محمّد و جبران خلیل جبران»؛ نشریۀ ادبیّات تطبیقی، سال دوّم، شمارۀ6، صص 105-123.
    8. رضی، حمیدرضا. (1391ش). «نقد کهن الگویی شعر «قصّۀ شهر سنگستان» مهدی اخوان ثالث»؛ نشریه: ادبیات عرفانی و اسطوره­شناختی، دورة  8، شمارة  28، صص 179- 211.
    9. نعمتی، فاروق. (1391ش). «در جستجوی ناکجا آباد (بررسی تطبیقی آرمان شهر در شعر جبران خلیل جبران و سهراب سپهری)»؛ فصلنامۀ زبان و ادب فارسی، سال چهارم، شمارۀ12، صص151-171.
    10. هربرت، زبیگنیو. (1375ش). «آپولو و مارسیاس»، ترجمۀ علی اکبر بهرامی، نشریۀ چیستا، شمارۀ134 و 135، صص408-410.