نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

علی­رغم دیرینگی ادبیات فارسی و عربی، ادبیات زنان سابقة چندانی در ایران و سرزمین­های عربی ندارد و باید اذعان داشت که برخی بسترهای مناسب برای رشد ادبیات بانوان و ارائة سروده­های ایشان که به مسائل زنان بپردازد و بیان­کنندة احساسات زنانه باشد، بعد از انقلاب مشروطه در ایران و نهضت­های سیاسی و اجتماعی در کشورهای عربی فراهم آمد. از مهمترین نمایندگان ادبیات زنان در ایران، پروین اعتصامی و در کشور کویت، سعاد الصباح هستند. پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی-تطبیقی، پس از خوانش جداگانة اشعار پروین و سعاد و بازخوانش تطبیقی آن­ها بر پایة الگوی «مکتب ادبیات تطبیقی اروپای شرقی»، مهمترین درونمایه­های اشعار این دو شاعر را در زمینه­های مختلف اجتماعی، فرهنگی و مسائل شخصی و زنان، واکاوی نماید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این دو شاعر علی­رغم شباهت بسیار در موضوعاتی چون؛ زنان، مبارزه با مردسالاری، ظلم­ستیزی­ و انسان­دوستی، به علت وجود تفاوت­هایی در زندگی اجتماعی و شخصیتی، با نگاهی متفاوت به دو مقولة عاطفة مادری و عشق­ورزی نگریسته­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Poetic Themes of So'ad Al-Sabbah and Parvin Etesami (Based on Eastern Europe School of Comparative Literature)/

نویسندگان [English]

  • . .
  • . .
  • . .
  1. منابع و مآخذ

    الف) منابع فارسی

    1. آژند، یعقوب. (1383ش). انواع ادبی در ایران امروز؛ چاپ اول، تهران: قطره.
    2. ابراهیمی­فر، طاهره و فرزانه دشتی. (1392ش). «نابرابری­هایاجتماعیدراشعارپرویناعتصامی»؛ مجلةپژوهش­هایسیاسی، سال3، شمارة6، صص 8-36.

    3. احیایی، لاله و کبری خسروی. (1386ش). «عشق در آیینۀ اشعار پروین اعتصامی و نازک الملائکه»؛ مجلۀ سخن عشق، ویژۀ تعامل ادبی ایران و جهان، شمارۀ 33و34، صص119-134.

    4. اعتصامی، پروین. (1379ش). دیوان اشعار؛ به کوشش حسن احمدی گیوی، با مقدمۀ ملک الشعرای بهار، چاپ سوم، تهران: قطره.

    5. اعتصامی، ابوالفتح. (1388ش). «تاریخچه زندگانی پروین اعتصامی»؛ معجزة پروین: مجموعه مقالات، به اهتمام مجید قدمیاری، تهران: سخن، چاپ اول، صص17-25.

    1. افروغ، عماد. (1377ش). فضا و نابرابری اجتماعی؛ چاپ اول، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی.

    7. امیرقاسم خانی، پروین. (1376ش). «مایه­های زنانه در اشعار پروین»؛ یادمان پروین: مجموعه مقالات، گردآورنده سید محمود طباطبایی اردکانی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول، صص136-140.

    8. ثروتیان، بهروز. (1386ش). «باورها و اندیشه­های پروین اعتصامی»؛ مجلۀ کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شمارة 112 و113 و114 ، صص10-25.

    9. جمال الدین، محمد سعید. (1389ش). ادبیات تطبیقی: پژوهشی تطبیقی در ادبیات عربی و فارسی؛ ترجمة سعید حسام پور و حسین کیانی، چاپ اول، شیراز: انشارات دانشگاه شیراز.

    10. حسام، فرحناز، (1382ش). دولت و نیروهای اجتماعی در عصر پهلوی اول؛ چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    11. حسینی، مریم. (1386ش). «جلوه­های رومانتیسم در شعر پروین اعتصامی»؛ مجموعه مقالات کنگره نکوداشت پروین اعتصامی، به کوشش منوچهر اکبری، تهران: خانة کتاب، چاپ اول، صص117-132.

    12. خادم ازغدی، مریم. (1386ش). «زنانگی در شعر پروین»؛ نشریه فرهنگ و هنر(شعر)، شمارۀ 52، صص57-62.

    13. درودیان، ولی الله. (1388ش). «شعر و زندگی پروین اعتصامی»؛ معجزة پروین: مجموعه مقالات، به اهتمام مجید قدمیاری، تهران: سخن، چاپ اول، صص219-233.

    14. دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. (1390ش). کویت؛ چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.

    15. ذاکرحسین، عبدالرحیم. (1377ش). ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت؛ ج 2، چاپ اول، تهران: نشر علم.

    16. ذوالفقاری، ابوالفظل و مسلم میرزایی. (1390ش). «نابرابری جنسیتی و طبقاتی در اندیشۀ پروین اعتصامی»؛ نشریة زن در فرهنگ و هنر(پژوهش زنان)، دورۀ 2، شمارۀ 3، صص 19-35.

    17. رادپور، علی اکبر. (1377ش). شخصیت زن در دیوان پروین و سید محمد حسین شهریار؛ چاپ اول، تبریز: سیماذر.

    18. رهبری، مهدی. (1389ش). حکومت و جامعه در عصر پهلوی؛ چاپ اول، بابلسر: انتشارات دانشگاه مازندران.

    19. زرین­کوب، عبدالحسین. (1384ش). با کاروان حلّه؛ چاپ چهاردهم، تهران: علمی.

    20.---------------. (1373ش). نقد ادبی؛ ج 1و2، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.

    21. سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. (1387ش). راهنمای نظریة ادبی؛ ترجمة عباس مخبر؛ چاپ چهارم، تهران: نشر طرح نو.

    22. صادقی گیوی، مریم و بهاره پرهیزگاری. (1390ش). «مولفه­هایهویتسنتیومدرنزندرشعرپرویناعتصامی»؛  فصلنامةپژوهشزبانوادبیات فارسی، شماره20، صص 207-228.

    23. الصباح، سعاد.(1377ش). زنی بی­کرانه؛ ترجمۀ فرهاد فرامرزی، چاپ اول، تهران: دستان.

    24.---------. (1378ش). رازهای یک زن؛ ترجمۀ حسن فرامرزی، چاپ اول، تهران: دستان.

    25.---------.(1383ش). بانوی ماسه و ماه؛ترجمۀ وحید امیری، چاپ اول، تهران: دارینوش.

    26.---------.(1391ش). عشق سروده­ها؛ ترجمة آمنه جهانگیر اصفهانی، چاپ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.

    27. غفار، قمر.(1386ش). «پروین شاعری با افکار و احساسات زنانه»؛ مجموعه مقالات نکوداشت پروین اعتصامی، به کوشش منوچهر اکبری، تهران: خانه کتاب، چاپ اول، صص 233-244.

    28. قانون­پرور، محمدرضا. (1368ش). «دنیای آرمانی پروین اعتصامی»؛ مجلۀ ایران شناسی، سال 1، شمارة 2،صص310-320.

    29. مباشری، محبوبه. (1386ش). «در آرزوی صحبت خورشید درخشان: بررسی و تحلیل ساختار و محتوای شعر پروین»؛ مجموعه مقالات نکوداشت پروین اعتصامی، به کوشش منوچهر اکبری، تهران: خانه کتاب، چاپ اول، صص260-288.

    30. محمدی، ابراهیم.(1389ش). مبانی نظری ادبیات تطبیقی؛ چاپ اول، بیرجند: انتشارات قهستان.

    31. محمدی، فاطمه. (1387). «پروین اعتصامی شاعر فضیلت و انسانیت»؛ فصلنامۀ بانوان شیعه، سال 5، شمارۀ 15، 7-36.

    32. مدنی، نسرین.(1385ش). در کوچه­های خاکی معصومیت: نقد تطبیقی فروغ فرخ زاد و غادة السمان شاعر معاصر عرب؛ چاپ اول، تهران: چشمه.

    33. مهدی­پور، محمد. (1386ش). «درونمایه­های شعر پروین اعتصامی»؛ مجموعه مقالات نکوداشت پروین اعتصامی، به کوشش منوچهر اکبری، تهران: خانه کتاب، صص309-328.

    34. ­هاشم­پور سبحانی، توفیق. (1386ش). تاریخ ادبیات ایران؛ چاپ اول، تهران: زوّار.

    35. یوسفی، غلامحسین. (1383ش). چشمۀ روشن؛ چاپ دهم، تهران: علمی.

    ب) منابع عربی

    1. أبوحاکمة، أحمد مصطفی. (د.ت). تاریخ شرقی الجزیرة العربیة، نشأة و تطور البحرین و الکویت؛ ترجمة محمد امین عبدالله، بیروت: منشورات دارمکتبة الحیاة.
    2. حسین العفیف، فاطمة. (2011م). لغة الشعر النسوی العربی المعاصر: نازک الملائکة، وسعاد الصباح، ونبیلة الخطیب، نماذج؛ الطبعة الأولی الأردن: عالم الکتب الحدیث للنشر و التوزیع.
    3. راغب، نبیل.(1993م). عزف علی أوتار مشدودة-دراسة فی شعر سعاد الصباح-؛ الطبعة الأولی القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
    4. الرشید، عبدالعزیز. (1987). تاریخ الکویت؛ الطبعة الأولی بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة.
    5. صادق، عبدالرضا. (2009م). فی أدب العراق الحدیث؛ الطبعة الأولی بیروت: دارالفارابی.
    6. الصانع، راشد مزید و آخرون. (2003م). العلاقات الکویتیة الإیرانیة و سبل تطویره؛ الطبعة الأولی، الکویت: مرکز البحوث و الدراسات الکویتیة.
    7. الصباح، سعاد. (1997الف). فی البدء کانت الأنثی؛ الطبعة السادسة، الکویت: دارسعاد الصباح للنشر و التوزیع.
    8. --------. (1997ب). فتافیت امرأة؛ الطبعة التاسعة، الکویت: دارسعاد الصباح للنشر و التوزیع.
    9. --------. (د.ت). امرأة بلاسواحل؛ الکویت: دارسعاد الصباح للنشر و التوزیع.
    10. المعوش، سالم. (2011م). الأدب العربی الحدیث، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالنهضة العربیة.
    11.  النابلسی، شاکر. (1990م). فی ذاکرة امرأة(دراسه فی ادب غادة السمان)؛ الطبعة الاولی، بیروت: الموسسة للدراسات و النشر.