نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.

2 دانشیار گروه زبانشناسی،دانشکده ادبیات فارسی وزبانهای خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران.

3 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه لرستان

10.30479/lm.2024.18361.3498

چکیده

یکی از نظریات معناشناسی شناختی، نظریۀ آمیختگی مفهومی فوکونیه و ترنر (1992) است که تبیین جنبه‌هایی از استعارة مفهومی را نیز در بر می‌گیرد. بر این اساس استعاره مفهومی، حاصل نوعی آمیختگی مفهومی است. با توجه به اینکه شکل‌گیری استعاره‌های عشق در متون عرفانی فرایندی پیچیده و نیازمند تبیین معنایی است، جستار حاضر به تحلیل آمیختگی‌های مفهومی استعاریِ مفهوم عشق در کتاب «فقه‌العشق» اثر یوسف زیدان (نویسنده و رمان‌نویس مشهور مصری) در چهارچوب نظریۀ آمیختگی مفهومی می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در فقه‌العشق، نویسنده فضاهای دروندادی آتش، غذا، آب، نور، و گیاه را به دلیل پتانسیل مفهومی در شبیه‌سازی عشق عرفانی، انتخاب کرده تا با رابطة حیاتی قیاس ابعاد مورد نظر عشق را مفهوم‌سازی و منتقل کند. فضاهای ذهنی متعلق به مفهوم عشق در مقصدبا مؤلفه‌های موجود در دروندادهای مبدأ آتش، غذا، آب، نور و گیاه، انگیخته و فشرده و ترکیب شده است. فضاهای عام حاوی کنش، علیت، تغییر، حرکت و غیره نقش مدیریت این دو فضا را عهده‌دار می‌باشند. انتخاب فضاهای چندگانة مذکور مبتنی بر دانش پس‌زمینه‌‌ای و بافت موقعیتی و فرهنگی مفهوم‌ساز است. در این امتزاج استعاری، مؤلفه‌های خاصی چون پویایی عشق، تحول، حرکت، رنج، شادی، شناخت بر فضای آمیخته فرافکنی می‌شود؛ اما برخی مؤلفه‌های دیگر چون ویژگی‌های معشوق، شناور می‌مانند و به فضاهای آمیخته وارد نمی‌شوند. در مرحلۀ تکمیل، دانش مخاطب از عشق عرفانی به تکمیل خلأهای معنایی کمک می‌کند تا در موقعیت‌های گفتمانی معنا به‌طور کامل برساخته و اجرا شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Metaphorical Blends of Love in the Book Fiqh Al-Eshq [Understanding of Love] by Youssef Zidan: Fauconnier and Turner Conceptual Blending Theory

نویسندگان [English]

  • tayyebe fathiiranshahi 1
  • Shirin Pourebrahim 2
  • sayyed mirzaeialhosaini 3

1 Graduate phd Student. Arabic Language and Literature Department, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University,, Khorramabad, Iran.

2 Associate Professor, Linguistics Department, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages. Payame Noor University, Tehran, Iran.

3 Associate Professor, Arabic Language and Literature Department, Faculty of Literature and Humanities, Lorestan University, Khorramabad, Iran.

چکیده [English]

Conceptual Blending Theory of Fauconnier and Turner (1992), in Cognitive Semantics, includes explanations for Conceptual Metaphors too. Accordingly, CM is the result of CB. Since the construction of LOVE metaphors in mystic texts involve complicated processes and requires semantic justification, this investigation aims at analysis of CM of LOVE in the book Fiqh Al- Eshq by Youssef Zidan, a famous Egyptian novelist. The results show that the author has selected input spaces including FIRE, FOOD, WATER, LIGHT, PLANT and FETUS to conceptualize mystic LOVE, because they have conceptual potentiality to simulate mystic LOVE and some of its related components through vital relation of analogy. The mental spaces of LOVE in one domain (i.e. Target) and the above sources spaces (i.e. Sources) are compressed and combined in another new space called the Blend. There are Generic spaces containing action, cause, change, motion etc. which manage the relation of input spaces. The selection of input spaces is based on background knowledge and situational-cultural context of the conceptualizer. Through this metaphorical integration, certain components such as the dynamics of love, its transformation, movement, suffering, joy, its knowledge are projected onto the blended space, and some other components, such as the characteristics of the beloved, remain floating. It seems that Zidan mostly focuses on the representation of love and the states of love. In the completion stage, the audience''s knowledge of mystical love helps him to fill out the semantic gaps, so the meaning can be fully run in the discourse situations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ognitive Semantics
  • Conceptual Blending Theory
  • Fauconnier and Turner
  • Love
  • Fiqh Al-Eshq
منابع
الف) منابع عربی
قرآن کریم
زیدان، یوسف. (2017)، فقه العشق؛ الرواق للنشر و التوزیع.
ب) منابع فارسی
افراشی، آزیتا. (1397). استعاره و شناخت؛ تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 الهی‌قمشه‌ای، مهدى.(1380)، ترجمه قرآن (الهی‌قمشه‌ای)؛ قم: فاطمه الزهرا.
اسودی، علی، آزمون علی‌آباد، سلمان.(1402). «بررسی شناختی طرح‌واره‌های تصویری در داستان
موسی (ع) و خضر (ع) در قرآن»؛ لسان مبین، 14(51)،.1-24
اصغرنژاد مرضیه، فقیه­ملک­مرزبان، نسرین. (1395).«آمیزۀ جنگ و شکار و عشق در غزلیات سعدی با تکیه‌بر نظریۀ «فوکونیه» و «ترنر»؛ پژوهش زبان و ادبیات فارسی» ش 42، 31- 59.
اورکی, غلام حسن، ویسی الخاص. (1396). «بررسی زبان‌شناختی ساختار معنایی نمونه‌هایی از آیات قرآن بر پایة نظریة آمیختگی مفهومی»؛ لسان مبین، (30)9، 1-24.
 اونز، ویوین. (1398). واژه­نامۀ توصیفی زبانشناسی شناختی؛ ترجمه: حدائق رضایی، قم: لوگوس.
انصاریان، شادی، داوری اردکانی، نگار. (1401). «استعاره و آمیختگی مفهومی در تحلیل انتقادی گفتمان کارتون‌های سیاسی ایران؛ فصلنامه علمی - پژوهشی زبان‌شناسی اجتماعی، (1)6، 38-25.
باوان پوری، مسعود و دیگران. (1398). «نشانه‌شناسی ارتباطات غیرکلامی در رمان «النبطی» اثر یوسف زیدان»؛ دو فصلنامه علمی تخصصی جستارهای ادب عربی، 2(1)، 26-1.
ترنر، مارک و فوکونیه، ژیل. (1399). «استعاره، مجاز و ادغام»؛  استعاره و مجاز با رویکردی شناختی؛ (گردآورنده آنتونیو بارسلونا)، برگردان فرزان سجودی، لیلا صادقی، تینا امراللهی، تهران: نقش‌جهان، صص 244-222.
حاجی قاسمی، فرزانه، عابدی جزینی، مهدی. (1398). «آمیزش مفهومیِ «مرگ» در نمونه‌هایی از شعر جاهلی؛ براساس نظریۀ آمیختگی مفهومی با الگوی چهار فضایی فوکونیه و ترنر»؛ ادب عربی،11(2) ، 151-166.
حسینی، سمیه سادات، (1390)، «بررسی موضوعی رمان عزازیل یوسف زیدان»؛ پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد زبان ‌و ‌ادبیات عرب، دانشگاه تربیت‌معلم سبزوار.
روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی. (1395). مقدمه‌ای بر معناشناسی شناختی؛ چاپ دوم، تهران: نشر علم.
شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1382). فرهنگ نمادها؛  ترجمه سودابه فضایلی. تهران: انتشارات جیحون.
طباطبایى، محمدحسین. (1374). تفسیر المیزان؛  ترجمه محمدباقر موسوى، قم‏: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامى‏.
فوکونیه، ژیل و ترنز، مارک (1399). چه­گونه می­اندیشیم، آمیزۀ مفهومی و پیچیدگی­های پنهان ذهن؛  ترجمه: جهان‌شاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
کرافت، ویلیام و کروز، آلن. (1397). زبانشناسی شناختی؛ ترجمه جهان‌شاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
کوچش، زولتان. (1398). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره؛ ترجمه شیرین پور ابراهیم، چاپ دوم، سمت.
لیکاف، جورج، (1390). «نظریۀ معاصر استعاره، ترجمه فرزان سجودی»؛ در کتاب استعاره مبنای تفکّر و ابزار زیبایی‌آفرینی، گروه مترجمان به کوشش فرهاد ساسانی، تهران: سوره مهر، صص 230-135.
مکارم شیرازى، ناصر .(1374). تفسیر نمونه؛ چاپ دهم، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
مظفری، سودابه، اسودی، علی، زریوند، نیلوفر. (1399). «تحلیل سوره «کهف» بر پایه رویکرد معنا‌شناسی شناختی»؛ لسان مبین.12(42), 41-57 .