نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه گیلان
2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.
چکیده
زبان شناسی شناختی رویکردی نوین در مطالعات زبانی است که رابطة زبان انسان و ذهن و تجارب فیزیکی و اجتماعی او را مورد بررسی قرار می دهد. مارک جانسون و جرج لیکاف از نظریه‌پردازان پیشگام در این حوزه شناخته می‌شوند و استعارة مفهومی از منظر آنها با تبیین و عینیت سازی مفاهیم انتزاعی جهت شناخت و تبادل تجربیات انسان نسبت به پدید‌ه‌های اطراف متمایز می‌گردد. از آنجا که پرداختن به تصوّرات متافیزیک و مفاهیم اخلاقی و ارتباط آن با تجربیات شناختی محسوس و روزمره زندگی، حضوری پررنگ در نوع زبان و بیان دینی دارد، بررسی طرحوارههای تصویری در استعاره‌های قرآن کریم، نظامی از ساختارهای مفهومی و لایه‌های پیچیده معنایی آیات قرآنی را هویدا می‌سازد. در این جستار تلاش شده تا با توجه به طرح نظریّة لیکاف و جانسون و ساخت‌های ذهنی استعاره‌های موجود در سورة آل عمران، سه نوع طرحوارة حرکتی، حجمی و قدرتی بر مبنای توصیف و تحلیل نمونه‌های قرآنی مورد بررسی قرار گیرد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در سورة آل عمران برخی مفاهیم به صورت استعارة مفهومی بیان شده و در میان این مفاهیم، انواع طرحوارههای حرکتی، حجمی و قدرتی جهت برجسته‌سازی برخی رخ‌دادها و تبیین و تقویت پیام‌های دینی به کار رفته‌اند. طرحوارة حرکتی در سورة آل عمران با درنظرگرفتن مفاهیم حسِّی، بیشتر بر حوزة مقصد به عنوان نتیجة حرکت تاکید دارد و طرحوارة حجمی در این سوره در حوزه‌های مثبت و منفی در قالب ظرف و مظروف و طرحوارة قدرتی در انواع انسداد، رفع مانع و تغییر مسیر متمایز می‌گردد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
image schemas in Surah Al-Imran from the point of view of Likaf and Johnson
نویسندگان [English]
- Omid Jahanbakht 1
- Hamed Poorheshmati 1
- Fateme Jafarpoor 2
1 University of Guilan
2 Master's student, Arabic Language and Literature, University of Guilan Guilan, Iran.
چکیده [English]
Cognitive linguistics is a modern approach in language studies that addresses the relationship between human language and mind, as well as physical-social experiences. Mark Johnson and George Lakoff are pioneer theorists in this field. They assume that conceptual metaphor is distinguished from surrounding phenomena by explaining and objectifying abstract concepts to identify and share human experiences. This kind of metaphor is manifested in different types of schemas based on the concepts formed in the human mind. Because metaphysic imaginations and ethical concepts and their connection with perceptible cognitive and daily life experiences have a bold presence in language type and religious expression, examination of image schemas in Holy Quran’s metaphors reveals a system of conceptual structure and sophisticated meaning layers of Quran verses. This study has tried to investigate three types of schemas: path, containment, and force based on the description and analysis of Quran samples based on the theory of Lakoff and Johnson and mental constructs available in Ali 'Imran Surah. The internal context of language and imaginary images expressed in Ali 'Imran Surah has been explained in a way that reader can touch their concepts based on their daily experiences and find clear truths by reviewing the available abstract issues in this Surah. Research findings indicate that path schema in Ali 'Imran Surah emphasizes destination as the result of the path considering the sensual concepts, while containment schema in this surah is distinguished in positive and negative scopes as container and contained,.
کلیدواژه‌ها [English]
- Likoff and Johnson
- Conceptual metaphor
- Image schemas
- Surah Al-Imran
Extended Abstract
Cognitive linguistics is a modern approach in language studies that addresses the relationship between human language and mind, as well as physical-social experiences. Mark Johnson and George Lakoff are pioneer theorists in this field. They assume that conceptual metaphor is distinguished from surrounding phenomena by explaining and objectifying abstract concepts to identify and share human experiences. This kind of metaphor is manifested in different types of schemas based on the concepts formed in the human mind. Because metaphysic imaginations and ethical concepts and their connection with perceptible cognitive and daily life experiences have a bold presence in language type and religious expression, examination of image schemas in Holy Quran’s metaphors reveals a system of conceptual structure and sophisticated meaning layers of Quran verses. This study has tried to investigate three types of schemas: path, containment, and force based on the description and analysis of Quran samples based on the theory of Lakoff and Johnson and mental constructs available in Ali 'Imran Surah. The internal context of language and imaginary images expressed in Ali 'Imran Surah has been explained in a way that reader can touch their concepts based on their daily experiences and find clear truths by reviewing the available abstract issues in this Surah. Research findings indicate that path schema in Ali 'Imran Surah emphasizes destination as the result of the path considering the sensual concepts, while containment schema in this surah is distinguished in positive and negative scopes as container and contained, and force schema is highlighted through various types of blockages, obstacle removal, and rerouting.
The importance and necessity of this study on the one hand, and countless cognitive scopes of the Holy Quran on the other hand have made it an inspiring source for human life because Quran is full of spiritual concepts and contemplative images used to understand the life experiences of modern humans. Rhetorical and literary devices are required to investigate these concepts. Ali 'Imran Surah is the longest Surah of the Holy Quran followed by Al-Baqarah and An-Nisa surahs, and has a major role in the new perception of the metaphor concept. This surah is full of image schemas to prove God’s unity and realization of some objectives, such as unity, patience, and resistance against enemies, salvation from religious doubts and satanic temptations, and an explanation of God’s wisdom and will to overcome problems. This Surah also gives a metaphor essence to the process of human cognition and understanding of the surrounding world.
Ali 'Imran Surah has been selected and distinguished from other surahs of the Quran because this surah has paid great attention to spiritual constructs, and subjective and abstract ideas emphasized in conceptual metaphor as the destination scope. On the other hand, this Surah has matched these abstract ideas with objective and perceptible topics of the world as the original scope. This Surah indeed provides other outstanding features including an introduction to superstitious thoughts and evil concepts to know the truth of faith better and propose solutions for the realization of salvation through rewards and punishments available in imaginary images. Since image schemas play a significant role in better identification of mental imagination based on daily life’s truths, their expressions in conceptual metaphors of Ali 'Imran Surah allow examining abstract subjects and their relation with daily experiences regarding the cognition and action principle based on the perception of life details.
This study aims to discuss and examine three types of schemas: path, containment, and force from the view of Lakoff and Johnson in this Suran with a concentration on the image metaphors available in verses of Ali 'Imran Surah and relevant literary evidence.
The present study tends to answer the following questions:
- What is the most considerable image schema in Ali 'Imran Surah, and how it has been distinguished?
- How the image schemas have been used to identify the concepts existing in conceptual metaphors of Ali 'Imran Surah?
Lakoff and Johnson’s theory of conceptual metaphor is applied in the frame of image schemas of containment, path, and force in Ali 'Imran Surah to process abstract religious and ethical concepts and match them with daily life experiences and sensual-physical scopes. Sensual concepts of these three image schemas in Ali 'Imran Surah have been used as the cognitive scope of origin to express some verses as metaphors and make some vague mental concepts, such as mercy, worship, guidance, aberration, and return more perceptible for the audience because these concepts require more explanation.
Among image schemas used in Ali 'Imran Surah, force schema is more highlighted due to its function for strengthening cognitive and incentive systems and changing behavioral actions through ethical dos and don’ts. In this way, barriers to salvation are reminded, and suitable solutions are proposed not to face barriers in the guidance trajectory. In the opinion of Lakoff and Johnson, the path metaphor in Ali 'Imran Surah belongs to the path function of some abstract concepts, such as mercy, return, worship, etc. that cannot move to create new images that consist of origin, trajectory, and destination of path. According to the evidence, however, path destination in path schema is a more perceptible topic that has received greater attention in verses. The containment schema in Ali 'Imran Surah can be considered based on the abstract concepts in positive and negative scopes in the frame of the container and contained. From a positive view, the abstract concept of mercy is used as a container and an eternal resort for believers, while from a negative view, the abstract concept of aberration is a symbol of an explicit container that has contained the predecessors before the presence of the prophets.
Keywords: Lakoff and Johnson, Conceptual Metaphor, Image Schemas, Ali 'Imran
منابع
منابع عربی
- القرآن الکریم.
- أحمد، عطیة سلیمان. (2014م). الاستعارة القرآنیّة فی ضوء النظریّة العرفانیّة؛ القاهرة: الأکادیمیّة الحدیثة للکتاب الجامعی.
- سلیمی، سیدة فاطمة و کبری راستکو. (1438ق). المخطّطات التصوّریة ودورها فی فهم مضامین الصحیفة السجادیّة الأخلاقیّة (علی ضوء اللسانیات الإدراکیة)»؛ مجلّة اللغة العربیّة وآدابها، السنة 13، العدد 1، صص 61-37.
- لایکوف، جورج ومارک جونسن. (2009م). الاستعارات الّتی نحیا بها؛ ترجمة عبد المجید جحفة، الطبعة الثانیة، المغرب: دار توبقال للنشر.
- لیکوف، جورج. (2014م). النظریّة المعاصرة للاستعارة؛ ترجمة طارق النعمان، مصر: مکتبة الاسکندریة.
منابع فارسی
- اسودی، علی و سلمان آزمون علی‌آباد. (1402ش). بررسی شناختی طرحوارههای تصویری در داستان موسی (ع) و خضر (ع) در قرآن؛ فصلنامة لسان مبین، سال 14، شمارة 51، صص 24-1.
- باقری خلیلی، علی‌اکبر و منیره محرابی کالی. (1392ش). «طرحوارة چرخشی در غزلیات سعدی و حافظ شیرازی»؛ فصلنامه نقد ادبی، سال 6، شمارة 23، صص 148-125.
- بهنام، مینا. (1389ش). «استعاره مفهومی نور در دیوان شمس»؛ فصلنامه نقد ادبی، سال 3، شمارة 10، صص 114-91.
- جانسون، مارک. (1398ش). بدن در ذهن، مبنای جسمانی معنا، تخیل و استدلال، ترجمة جهانشاه میرزابیگی، تهران: انتشارات آگاه.
- جمشیدی، فرشته و مجید محمدی. (1399ش). «بررسی طرحوارههای تصویری و استعاره‌های مفهومی در جزء سی‌ام قرآن کریم»؛ نشریه مطالعات ادبی متون اسلامی، خراسان رضوی، شمارة 18، صص 89-67.
- دریس، فاطمه؛ الخاص ویسی؛ بهمن گرجیان و ساسان شرفی. (1395ش). «بررسی کاربست طرحوارههای تصویری جانسون در قرآن کریم، با تکیه بر اشاره‌های تربیتی و آموزه‌های اخلاقی در کلام وحی»؛ فصلنامة آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، سال 2، شمارة 2، صص 76-59.
- صباحی‌گراغانی، حمید؛ احمدرضا حیدریان شهری و عبدالرضا محمد حسین‌زاده. (1395ش). «بررسی استعاره مفهومی در سوره بقره (رویکرد زبان‌شناسی شناختی)»، نشریة نثرپژوهی ادب فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 19، شمارة 39، صص 108-85.
- صبوری، نرجس بانو و آسیه ذبیح‌نیا. (1397ش). «پیوند استعاری دل با دیگر اعضای بدن در غزلیات حسن دهلوی (پژوهشی بر اساس نظریة معاصر استعاره)»؛ نشریة مطالعات شبه قاره، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 10، شمارة 35، صص 120-99.
- صفوی، کوروش. (1379ش). درآمدی بر معناشناسی؛ تهران: حوزه هنری.
- .......................... (1384ش). «بحثی درباره طرح‌های تصویری از دیدگاه معنی‌شناسی شناختی»؛ نامه فرهنگستان، شمارة 21، صص 85-65.
- عموزاده، محمّد و فاطمه بهرامی. (1391ش). «ساخت افعال سبک بر اساس زبان‌شناسی شناختی»؛ مجلة جستارهای زبانی، دورة 3، شمارة 4، صص 191-169.
- فتحی ایرانشاهی، طیّبه، سید محمود میرزایی الحسینی و شیرین پورابراهیم. (1400ش). «بازتاب طرحوارههای تصوّری مفهوم‌سازِ مرگ و بیماری در رمان «لا طریق إلى الجنّة» حسن داوود»؛ فصلنامة لسان مبین، سال 13، شمارۀ 46، صص 74-55.
- فتوحی، محمود. (1390ش). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها؛ تهران: نشر سخن.
- قائمی، مرتضی و اختر ذوالفقاری. (1395ش). «طرحوارههای تصویری در حوزة سفر زندگی دنیوی و اخروی در زبان قرآن»؛ فصلنامة پژوهشهای ادبی - قرآنی، دانشگاه اراک، سال 4، شمارة 3، صص 22-1.
- کریمی بروجنی، مدینه و مرتضی قائمی و شیرین پورابراهیم. (1396ش). «بازنمایی طرحوارة نیرو در گزاره‌های دینی و اخلاقی زبان قرآن»؛ مجلّة پژوهشهای زبان‌شناسی، سال 9، شمارة 2، صص 94-77.
- لیکاف، جورج و مارک جانسون. (1394ش). فلسفه جسمانی: ذهن جسمانی و چالش آن با اندیشه غرب؛ ترجمة جهانشاه میرزابیگی، تهران: انتشارات آگاه.
- محمّدی آسیابادی، علی و معصومه طاهری. (1391ش). «بررسی طرحواره حجمی معبد و نور در مثنوی مولوی»؛ نشریة پژوهشهای ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال 6، شمارة 3، صص 124-95.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1387ش). تفسیر نمونه؛ جلد 2، چاپ 36، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
)