نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مریم علی یاری ¹
• ابوالحسن امین مقدسی ²

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

² استاد دانشگاه تهران

چکیده

اندیشۀ سلفی، به‌عنوان یک پدیدۀ رئالیستی، از مهم‌ترین موضوعاتی است که در صد سال اخیر در عرصۀ سیاسی اجتماعی و بالطبع در عرصۀ ادبی راه یافته و به یک گفتمان تبدیل شده است. این اندیشه در معنای اصطلاحی امروز، نتیجۀ جریانی در تاریخ اسلام است که در تمسک به دین، خود را تابع سلف صالح دانسته و در اعمال و اعتقادات از سلف، یعنی پیامبر اسلام (ص)، صحابه و تابعین پیروی می‌کنند. البته آنچه امروزه در عرصۀ سیاسی و اجتماعی مشاهده می‌شود، جریانات انحرافی سلفیه است که محصول تفسیر نادرست ابن‌تیمیه از مفاهیم توحید، شرک، سنت و بدعت است. این پژوهش، با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به تحلیل گفتمان سلفی در اشعار احمد محرم، شاعر ناسیونالیست و اسلام‌گرای مصری پرداخته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اشعار سیاسی محرم متکی بر ایدئولوژی اسلامی در سه محور اسلام‌گرایی، ملی‌گرایی و گرایش‌های قومی و عربی تبلور می‌یابد. گفتمان سلفی اصلاح‌گرا در شعر احمد محرم متأثر از گرایش سلفی سیدجمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده به موضوعاتی مانند تشکیل جامعۀ اسلامی، بازگشت به اسلام اصیل و قرآن، حاکمان نالایق، جهل، غفلت و ضعف اراده در مردم و مبارزه با استعمار می‌پردازد. اشعار سیاسی محرم بیانگر یک هویت تکواره است که از نگرش اسلامی وی نشأت گرفته است. از سوی دیگر، تقابل با گفتمان عرفی و سکولار در جامعۀ مصر، رجوع به گذشته و جامعۀ آرمانی، مفاهیمی هستند که هویت مقاومت را در سلفی‌گری شاعر ایجاد و تقویت نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل گفتمان انتقادی
• فرکلاف
• سلفی‌گری
• احمد محرم
• شعر معاصر

موضوعات

• پژوهشهای زبانشناسی کاربردی در حوزه زبان عربی

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of Salafi Discourse in Contemporary Arab poetry based on Fairclough's Critical Discourse Model (A case study of Diwan Al-Siasiyat by Ahmed Muharram)

نویسندگان [English]

• maryam aliyari ¹
• abolhasan amin moghadasi ²

¹ PHD student in Tehran University

² Professor Department of Arabic language and literature, Tehran university, Tehran

چکیده [English]

One of the most significant subjects to have entered the social-political sphere, as well as the literary sphere, in the past100 years is the ideaof Salafismasa realist phenomenonthat hassince developed intoadiscourse.This concept understood idiomatically, is the outcomeofa historicaltrend in Islamthatviews itselfassubmissivetothe virtuous predecessor(Salaf-e-Saleh) interms of religious observanceandemulates the Prophet of Islam(pbuh), his companions, and subordinates indeeds and beliefs.The Salafi movements however,whicharethe result of IbnTaymiyah's misinterpretations ofthe ideas of monotheism, polytheism, tradition, and heresy, are what we witnesstoday in the political andsocial spheres.the current study examined the Salafi discours in AhmedMuharram's political court, an Egyptian nationalist and Islamist poet using Fairclough's critical discourse as a guide.The study's findings suggest that the threeaxes of Islamism, nationalism, and ethnic-Arabictendencies are consolidated in Muharram political poems based onIslamic philosophy.Thesethree axes have beenused t guide theselection ofwords and expressions at the levelof description.The reformist Salafi discourse in Ahmed Muharram's poetry is influenced bythe Salafi inclination of Seyed Jamaluddin Asadabadi and Muhammad Abdo toward issues like the establishment of the Islamic society, returning to true Islam andthe Qur'an, inept rulers, ignorance, neglect, and a lack of willpowerin the people, as well as the struggle againstcolonialism. The solitary identity found in this poetry hasonly one significant source: Islam. This sense of identity segregation demonstrates the poet's mentality tobe heavily influenced by Islamic thought. On the other hand, opposition to the traditional andsecular discourse of Egyptian society, as well as references to thepast and the ideal society, are ideas thathave cultivated and developed the poet's Salafi identityof resistance.

کلیدواژه‌ها [English]

• critical discourse analysis
• Fairclough
• Salafism
• Ahmed Muharram
• Modern poetry