نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

     هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه‌های نقد فرمالیستهای روس است که در تعریفی ساده می‌توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره‌گیری از این ترفند بیانی به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می‌انجامد و در نهایت سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می‌گردد. شاعرانی که چیره دست‌ترند افزون بر اینکه می‌کوشند به مفاهیم و معانی تازه روی آورند، توجهی ویژه نیز به ساختار و زبان شعری خود دارند تا بتوانند ضمن دور شدن از زبان معمول، توانمندی بیانی خود را به رخ مخاطب بکشند، با این باور که اندیشه‌های تازه گرچه ممکن است در قالب زبان معمول و هنجار، گفتنی و دریافتنی باشند، با اینهمه ممکن است غبار عادت بر واژگان، تعابیر، تصاویر و ساختار شعری بنشیند و از توجه مخاطب به متن بکاهد.
شاعران پیشگام معاصر عرب با جریان نوگرایی، به نوآوری در مفاهیم و زبان شعری روی آوردند که در این میان صلاح عبدالصبور(1981-1931م) شاعر معاصر مصر از جملة آنان است. این شاعر علاوه بر اینکه در حوزة مفهومِ شعری برجستگی دارد، در حوزة زبان و بیان شعری نیز توجه منتقدان ادبی را به خود جلب کرده است. به تحقیق باید گفت که وی کوشش کرده است تا از فرایند خودکاری زبان شعری بپرهیزد و به تکرار مکرر زبان پیشینیان نپردازد تا از این رهگذر به هنری شدن سخن و تأثیرگذاری بیشتر آن بر خواننده کمک کند و شعری به او ارائه دهد که برجستگی زبانی و تأثیرگذاری مشخصة اصلی آن است. لذا بهره‌گیری از شگرد هنجارگریزی توسط شاعر، بُعد زیباشناختی متن را دوچندان کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deviation in Salah Abdulsabur's Poetry

نویسندگان [English]

  • Ali Najafi Ivaki
  • Taherh Tazeh Mard
منابع و مآخذ
الف) منابع فارسی و عربی
1.  آرلاتو، آنتونی. (1373ش). درآمدی بر زبان شناسی؛ ترجمة یحیی مدرسی، تهران: پژوهشگاه ادبیات و مطالعات فرهنگی.
2.  احمدی، بابک.(1370ش).ساختار و تأویل متن؛ چاپ دوازدهم، تهران: نشر مرکز.
3. التفتازانی، سعدالدین. (1416ق). مختصرالمعانی؛ قم: موسسة دارالفکر.
4. رضایی، عربعلی. (1382ش). واژگان توصیفی ادبیات؛ تهران: فرهنگ معاصر.
5. شایگان‌فر، حمیدرضا. (1380ش). نقد ادبی؛ تهران: انتشارات دستان.
6.  شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1381ش). موسیقی شعر؛ چاپ هفتم، تهران: آگاه.
7.  شمیسا، سیروس. (1381ش). نقد ادبی؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس.
8..  صفوی، کوروش. (1383ش). از زبان شناسی به ادبیات؛ تهران: سوره.
9. علوی مقدم، مهیار. (1377ش). نظریه‌های نقد ادبی معاصر؛ تهران: سمت.
10. علی پور، مصطفی. (1378ش). ساختار شعر امروز؛ تهران: فردوس.
11. کهنمویی پور، ژاله و همکاران. (1381ش). فرهنگ توصیفی نقد ادبی؛ چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران.
12. مقدادی، بهرام. (1378ش). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر؛ تهران: فکر روز.
ب)منابع عربی
1.  اسماعیل، عزالدین. (1988م). الشعر العربی المعاصر؛ بیروت: دارالعوده.
2. اعشی، میمون بن قیس. (1980م). دیوان؛ حققه فوزی عطری، بیروت: دار صعب.
3.  برکات، وائل و الآخرون. (2004م). اتجاهات نقدیه حدیثه و معاصره؛ سوریا: جامعه دمشق.
4.  الحاوی، ابراهیم. (بی‌تا). النقد الأدبی الحدیث و المعاصر فی الشعر العربی؛ بیروت : مؤسسه الرساله.
5.  راغب، نبیل.(بی‌تا). موسوعه النظریات الأدبیّه؛ القاهره: الشرکه المصریه العالمیه للنشر.
6.  سلیمان، محمد. (2007م). ظواهر اسلوبیه فی شعر ممدوح عدوان؛ الأردن: دار الیازوری.
7.  عبد الصبور، صلاح.(1977م). حیاتی فی الشعر؛ چاپ اول، بیروت: دارالعوده.
8.  ------------. (1986م). دیوان؛  بیروت: دارالعوده.
9. محمد ویس، احمد. (2002م). الإنزیاح فی التراث النقدی و البلاغیّ؛ دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
10.   ------------ . (2005م). الإنزیاح من منظور الدراسات الأسلوبیه؛ الطبعه الاولی، دمشق: وزارة الثقافه.
11.   المسدی، عبدالسلام.(2006م). الأسلوبیه و الأسلوب؛ بیروت: دارالکتاب الجدید المتحده.
12.   منصور، ابراهیم محمد.(1999م). الشعر و التصوف، الأثر الصوفی فی الشعر العربی المعاصر؛ الطبعـﮥ الاولی، القاهره: دار الأمین.
13. وهبه، مجدی. (1984م). معجم المصطلاحات العربیه فی اللغه و الأدب؛ الطبعـﮥ الثانی، لبنان.
ج) منابع لاتین:
1.Leech, GN.(1969).Alinguitic Guide to  English poetry; Newyork: Longman.
2.www.wikipedia.org.