نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
چکیده
مناجات رازگویی بنده و بیان عجز و نیاز او به پیشگاه خداوند است که با صفای قلب و رقت احساس انجام می‌‌شود. از آنجایی که مناجات در بردارندة فعل و انفعالات درونی است، ماهیت غنایی دارد و چون با نکات آموزنده برای نوع بشر همراه است، آن را غنائی- تعلیمی می‌نامند. نام امام سجاد(ع) تداعی کنندة مناجات در اذهان است، ایشان از عنصر فرهنگی دعا برای نهادینه کردن و تثبیت تشیع و اسلام راستین بهره گرفت و در قالب زبان دعا فرهنگ سازی نمود. در این مقاله سعی شده است عناصر سبکی مناجات التائبین در سه سطح آوایی، نحوی، دلالتی (البته با نگاهی متفاوت به سطح دلالت) و میزان انسجام این سطوح با همدیگر به روشی توصیفی-تحلیلی در سایة سبک شناسی ساختارگرا تجزیه و تحلیل شود. در این مناجات، ایشان از سطح آوایی برای خلق موسیقی و تأثیر گذاری بیشتر کلام بهره گرفته است و در سطح نحوی در قالب الفاظی زیبا و با دقت در اسلوب بیان و چینش الفاظ و جملات لفظ و معنا را هماهنگ نموده و این سطح را در خدمت ساختار کلی متن قرار داده، در سطح دلالتی با دقت در انتخاب الفاظ متناسب در محور جانشینی لفظ را در محور همنشینی در خدمت معنای مورد نظر قرار داده است و در کنار القای مفاهیم به ادبیّت و جنبة زیبایی شناختی نیز توجه داشته است، همه سطوح فوق حول محور کلی متن(ارتباط با خدا) می‌چرخند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Stylistics of Imam Sajjad's Monajat Altaebeen in the Light of Structuralism
نویسندگان [English]
- Hossein Cheraghivash
- Kobra Khosravy
- Eftekhar Lotfy
- ابن‌جنی، ابی‌الفتح عثمان.(بی‌تا).الخصائص؛ تحقیق محمد علی النجار، الجزء الاول، مصر: دار الکتب المصریة: المکتبة العلمیة.
- ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب؛ الجزء الاول، الطبعة الثالثة، بیروت : دار صادر.
- احمد بدوی، احمد. (2005م). من بلاغة القران؛ مصر: الطباعة و النشر و التوزیع: نهضة مصر.
- انیس، ابراهیم.(بی تا). الاصوات اللغویـﮥ؛ مصر: ملتزم النشر: مکتبـﮥ نهضـﮥ مصر
- البستانی، محمود. (1381ش). مختصر تاریخ الادب العربی فی ضوء المنهج الاسلامیّ؛ مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
- الشرتونی، رشید. (1381ش). مبادی العربیـﮥ؛ الجزء الثالث، الطبعـﮥ التاسعـﮥ، تهران: انتشارات اساطیر.
- الهاشمی، احمد. (1383ش). جواهرالبلاغة؛ ترجمة حسن عرفان،چاپ ششم، قم: بلاغت.
- رضا، مهیار. (بی تا). فرهنک ابجدی (عربی-فارسی)؛ بی جا.
- زرقه، احمد. (1993م). اسرار الحروف اصول اللغـﮥ العربیـﮥ؛ الطبعـﮥ الاولی، دمشق: دار الحصاد للنشر و التوزیع.
10.زیتون، علی مهدی. (1992م). اعجاز القران و اثره فی تطور انقد الادبی؛ طبعـﮥ الاولی، بیروت: دار المشرق.
11. سلمان‌پور، محمدجواد.(1384). «فرهنگ سازی امام سجاد(ع) با زبان دعا»؛ فصلنامة اندیشة دینی، دوره 5، شماره 17، پیاپی 17، صص 85 تا106
12. شمیسا،سیروس. (1380ش).کلیات سبک‌شناسی؛ چاپ ششم، تهران: انتشارات فردوس
13.عباس، حسن.(1998م). خصائص الحروف العربیة و معانیها، دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
14.عکاشـﮥ، محمود. (2006م). علم اللغة مدخل النظری فی اللغة العربیة؛ القاهرة: دار النشر للجامعات.
15.فتحی احمد کتانة، نهیل.(1999-2000م). دراسة الاسلوبیة فی شعر ابی الفراس الهمدانی؛ باشراف خلیل عودة، جامعة النجاح الوطنیة، کلیة الدراسات العلیا.
- فتوحی رود معجنی، محمود. (1390ش). سبک شناسی نظریه ها، رویکردها و روشها؛ تهران: انتشارات سخن.
- فضل، صلاح. (1992م). بلاغة الخطاب و علم النص؛ الکویت: سلسلة کتب ثقافیة شهریة یصدرها المجلس الوطنی للثقافة و الفنون و الاداب.
- ---------. (1998م). علم الاسلوب مبادئه و اجراءاته؛ الطبعة الاولی، قاهرة: دار الشروق.
19.قلعه قوند، فرهنگ. (1379ش). ادب و عرفان در مناجات خمس عشره؛ پایان نامة کارشناسی ارشد رشتة زبان و ادبیات عرب، به راهنمایی امیر محمود انوار، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
20.الملائکة، نازک. (2000م). قضایا الشعر المعاصر؛ الطبعه الحادی عشر، بیروت: دار العلم للملایین.
21. موسوی، معصومه.(1389ش). «بررسی جنبه های زیبایی شناختی توابع در صحیفه سجادیه»؛ پایان نامة کارشناسی ارشد رشتة زبان و ادبیات عرب، به راهنمایی محمود آبدانان مهدیزاده، اهواز: دانشگاه شهید چمران.
22.میرقادری، فضل الله.(1384). «ادبیات سخنان امام سجاد و صحیفة سجادیة»، فصلنامةاندیشةدینیدانشگاهشیراز، شمارة 15: صص 119-134.
)