نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهره بهروزی ¹
• ناصر زارع ²

¹ دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه خلیج فارس.بوشهر. ایران

² هیأت علمی/ دانشگاه خلیج فارس

چکیده

قدرت و ایدئولوژی دو مفهوم کلیدی در رویکرد گفتمان انتقادی هستند که با هدف حفظ یا تغییر روابط اجتماعی به کلام معنا می‌بخشند. ایدئولوژی به مثابۀ مجموعه‌ای از باورها است که نقش تعیین کننده‌ای در مناسبات قدرت دارد و از منظر گفتمان انتقادی، ابزار برقراری روابط نابرابر قدرت در جامعه است و به آن مشروعیت می‌بخشد. سودمندی بررسی مناسبات قدرت و ایدئولوزی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی در این است که تحلیل‌گر تلاش می‌کند تا سازوکار نابرابری اجتماعی نهفته در لایه‌های زیرین گفتمان را کشف کند. رمان «بیروت 75» نوشتۀ غادة السمان نمونۀ یک رمان با لایه‌های فراوانی است که نویسنده فاصلۀ طبقاتی، توزیع ناعادلانۀ قدرت و ایدئولوژی اقتدارطلب را به انتقاد می‌گیرد. هدف از این پژوهش، بررسی عدم توازن قدرت در بافت‌های موقعیتی و واکاوی ایدئولوژی نهفته در گفتمان‌ است. نتایج نشان می دهد که برخی از ویژگی‌های زبانی مانند واژگان، قید‌های حالت، زمان، و تشبیه نقش مؤثری در برجسته‌سازی نابرابری توزیع قدرت و تثبیت تقابل طرفین گفتمان دارد. گفتمان دو بافت موقعیتی دارد که از لحاظ سطح طبقه اجتماعی، فرهنگی، و نوع جهان‌بینی متفاوت هستند، گفتمان با تکیه بر ایدئولوژی اقتدار‌طلب روابط اجتماعی را با هدف رسیدن به منفعت شخصی و با شعار خدمت در مقابل خدمت پایه‌گذاری می‌کند؛ از سوی دیگر ایدئولوژی و ارزش‌های آزادی‌خواهانه سنت‌های پوچ و جامعۀ زن‌ستیز را نمایش می‌دهد و بیانگر تلاشی نافرجام برای آزادی است که در چارچوب ثروت، شهرت، و قدرت تعریف می‌شود. این تقابل، نابرابری قدرت، و تبعیض جنسیتی، از بیروت سرزمینی خشن می‌سازد که در کلام شخصیت‌ها انعکاس می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

• گفتمان انتقادی
• ایدئولوژی
• قدرت
• بیروت 75
• غادة السمان

عنوان مقاله [English]

A Study of Relations between Power and Ideology in the Novel "Beirut 75 Based on Critical Discourse Analysis

نویسندگان [English]

• zohreh behroozi ¹
• naser zare ²

¹ prsian gulf university. boushehr. iran

² Academic personnel, Persian Gulf university

چکیده [English]

Power and ideology are two key concepts in the critical discourse approach, making discourse meaningful to maintain or change social relations. Ideology covers a set of beliefs and values that play a decisive role in power relations. It is an instrument for establishing unequal power relations in society and giving it legitimacy in critical discourse. The usefulness of examining power relations and ideology via critical discourse analysis is that the analyst seeks to discover the mechanism of social inequality at the substrates of the discourse. The novel Beirut '75 by Ghada al-Samman is an example wit many many underpinnings via which the writer critically criticizes class distance, the unfair power distribution, and authoritarianism. The present study aims to investigate the imbalance of power in situational contexts and to analyze the ideology behind the discourse. The results suggest that some linguistic features such as vocabulary, conditional clauses, tense, and simile play a significant role in highlighting the inequality of power distribution and establishing the opposition of the parties to the discourse. The discourse has two contexts that are different in terms of social, cultural, and worldview classes. Discourse, based on the ideology of authoritarianism, establishes social relations with the aim of achieving personal gain and with the slogan of service for service. Moreover, liberal ideology and values represent absurd traditions and anti-woman society. It represents a failed attempt to achieve freedom, defined in terms of wealth, fame, and power.

کلیدواژه‌ها [English]

• Critical Discourse
• Ideology
• Power
• Beirut 75
• Ghada al-Samman