نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه مازندران

چکیده

استعاره مقوله­ای است که امروزه بیش از گذشته، نگاه نظریه­پردازان مختلف را بویژه در حیطة شناختی به خود معطوف ساخته است. آنچه در استعاره مهم است، تعیین الگویی است که بتواند در درک معنای آن به وضوح مؤثر باشد. در این پژوهش، استعاره از نگاه نو، با تأکید بر استعاره مفهومی- که نخستین بار جورج لیکاف و مارک جانسون مطرح کردند- بررسی شده است و طرح­واره­های تصوری آن؛ یعنی ساخت­های مفهومی که بر اساس تجربیات مختلف شکل می­گیرد، در قصیدة «علی بساط الریح» از فوزی معلوف، یکی از شاعران اثر گذار ادبیات مهجر تحلیل ­و این نتیجه حاصل شد که شاعر در بخش­هایی متعدد در این قصیده، از استعاره بهره گرفته است و با استفاده از طرحواره­های مختلف تصوری از جمله حرکتی، قدرتی، حجمی و جهتی یا استعاره فضا مدار به برجسته­سازی بخش­هایی از شعر که مورد توجه او بوده، پرداخته است.   

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Metaphorical study of Fawzi Maalouf’s “Ali BasatAlrih” and its Manifestation

نویسندگان [English]

  • Hasan Goodarzi Lemraski
  • Fatemeh Khoramian

اردبیلی، لیلا. (1391). مقدمه­ای بر انسان­شناسی شناختی: تاریخ تکوین مفاهیم و نظریه­ها؛ چاپ اول، تهران: نشر علم.
- اکو، امبرتو.(1383). استعاره بر مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی؛ ترجمة ساسانی و گروه مترجمان، چاپ اول، تهران: نشر سوره مهر.
- بیابانی، احمدرضا و یحیی طالبیان. (1391). «بررسی استعاره جهت­گیرانه و طرحواره­های تصویری در شعر شاملو»؛ پژوهشنامة نقد ادبی، دورة 1، شمارة1، صص 99-126.
- پورابراهیم، شیرین و دیگران. (1390). «بررسی مفهوم بصیرت در زبان قرآن در چارچوب معنی­شناسی شناختی»؛ مجلة پژوهش­های زبان شناسی، سال سوم، شمارة2، صص 77-99.
- تجلیل، جلیل. (1369). معانی و بیان؛ چاپ چهارم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- خسروی، زهرا و امیر گوهر رستمی. (1392). «زندگی و مرگ در اشعار فوزی معلوف و احمد شاملو»، مجلة ادبیات تطبیقی، سال هفتم، شمارة 25، صص 7-35.
- راکعی، فاطمه. (1388). «نگاهی نو به استعاره (تحلیل استعاره در شعر قیصر امین­پور)»، فصلنامة پژوهش­های ادبی، سال هفتم، شمارة26، صص 77-99.
- روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی. (1392). مقدمه­ای بر معناشناسی شناختی؛ چاپ اول، تهران: نشر علم.
- سیفی، محسن. (1384). «شرح افکار و بررسی اشعار فوزی معلوف با تکیه بر قصیده علی بساط الریح»؛ پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران.
- شمیسا، سیروس. (1390). بیان؛ چاپ اول، تهران: نشرمیترا.
- صادقی فیروزآبادی، مصطفی. (1393). «زبان در اندیشة نیچه»؛ مجلة اطلاعات حکمت و معرفت، 27خرداد93.
- صفوی، کوروش. (1382). «بحثی دربارة طرحواره­های تصویری از دیدگاه معنی­شناسان شناختی»؛ فصلنامة فرهنگستان، شمارة 21، صص 65-85..
------------. (1379). درآمدی بر معنی­شناسی؛ چاپ اول، تهران: نشر سوره مهر.
- عسکری، طیبه. (1382). «بررسی انگاره­های تصوری در غزلیات سعدی»؛ پایان نامة کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات.
- گندم­کار، راحله. (1388). «بررسی معنایی افعال مرکب اندام بنیاد در زبان فارسی رویکردی شناختی»؛ پایان­نامة کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی دانشگاه علامه طباطبایی.
- -----------.  (1391). «نگاهی تازه به چگونگی درک استعاره در زبان فارسی»؛ مجلة ادب پژوهی، شمارة 19، صص 151-167.
- محمدی آسیابادی، علی و معصومه طاهری. (1391). «بررسی طرحواره حجمی معبد و نور در مثنوی مولوی»؛ فصلنامة پژوهش­های ادب عرفانی(گوهر گویا)، سال ششم، شمارة سوم، صص 95-124.
- منتظمی، علی و دیگران. (1389). «اندیشة آرمانشهر در قصیدة علی بساط الریح فوزی معلوف»؛ مجلة زبان و ادب عربی، شمارة 2، صص 147-172.
- موسی نتاج، الهام. (1392). «تکرار در اشعار فوزی معلوف»، پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه مازندران.
- نادر زاده، هدی. (1392). «بررسی و تحلیل تشاؤم در شعر فوزی معلوف»، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و زبان­های خارجی دانشکاه کردستان.
- هاشمی، زهره. (1390). «نظریة استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»؛ فصلنامة ادب پژوهی؛ شمارة 12، صص 119-140.
- هاوکس، ترنس. (1380).  استعاره؛ ترجمة فرزانه طاهری، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
- هوشنگی، حسین و محمود سیفی. (1388). «استعاره های مفهومی در قرآن از منظر زبان شناسی شناختی»؛ پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال اول، شمارة 3، صص 9-34.
ب) منابع عربی
- ابن معتز، عبدالله. (1402ق).  البدیع؛ الطبعة الثالثة، بیروت: دار المسیرة.
- أنیس، ابراهیم و الغیر. (1416ق).  المعجم الوسیط؛ الطبعة الخامسة، الجزء الأول و الثانی، مکتب نشر الثقافة الإسلامیة.
- جاحظ. (1960م).  البیان و التبیین؛ به شرح عبد السلام محمد هارون، ج1، الطبعة الثانیة، قاهره: مرجعة التألیف و الترجمه و النشر.
- الجرجانی، عبدالقاهر. (1988م). اسرار البلاغة فی علم البیان؛ الطبعة الأولی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- الفاخوری، حنا. (1986م). الجامع فی تاریخ الدب العربی (الادب الحدیث)؛ الطبعة الأولی، بیروت: دار الجیل.
- القزوینی، جلال الدین. (دون تا). « الإیضاح فی علوم البلاغة»؛ مأخوذ من:al-mostafa.com
- معلوف، فوزی. (2008م). الأعمال الکاملة؛ الطبعة الأولی، بیروت: دار العودة.
ج) منبع لاتین:
- Lakoff,G&Jonson,M,(1980). Metafors we live,Chicago:univ.of chicagopress.