نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

«عنتره بن ‌شداد» شاعر حماسه‌سرای عرب یکی از پهلوانان نامداری است که از طریق حضور در جنگ‌های متعدد ایران و اعراب در روزگار پیش از اسلام با ایران عهد ساسانی ارتباط داشت. او جلوه‌هایی از تعاملات اعراب را با ساسانیان به همراه مشاهدات خود از وقایع و حوادث در شعر حماسی خود منعکس کرده است. او علی‌رغم رویارویی‌های خصمانة دیرین، بسیاری از فضایل سلاطین ساسانی را بازگو و حقایقی متعدد از شکوه و عظمت فرهنگ اصیل و کهن ایرانی را در شعرش بیان کرده است. این مقاله با روش تحلیل محتوا در متن دیوان، برای نخستین بار انجام‌گرفته و درصدد پاسخگویی به این سؤال است که تحقیق در متن دیوان عنتره چه کمکی به اسناد تاریخی می‌تواند بکند و روایت عنتره از ایران قبل از اسلام چه تأثیر و ارزش تاریخی دارد؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد مندرجات دیوان عنتره نقشی مؤثر در تبیین برخی مجهولات مرتبط با آن دورة تاریخی ‌ایفا کرده است. گفتار و بیان واقع‌گرایانة وی لایه‌های پنهان و غیرقابل‌انکاری را از شوکت و عظمت فرهنگ ایرانی آشکار ساخته و اسباب غرور ملی را در برابر بیگانگان فراهم کرده است. همچنین اطلاعات حاصل شده به سبب روایت مستقیم و غیر ایرانی بودن شاعر جنبه استنادی یافته و بُعد فرامرزی و فراقومی مفاخرات را برجسته نموده است. این متن معتبر عربی دارای ارزش تاریخی است و قابلیت آن را دارد تا مورد استفاده و استناد پژوهشگران تاریخ ایران قبل از اسلام قرار بگیرد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Historical Content Analysis of Antarah ibn Shaddad’s Poems in Relation to Iran and pre-Islamic Arab Interaction

نویسنده [English]

  • Mohammad Shaikh

-      آذرنوش، آذر تاش. (1354). راه‌های نفوذ فارسی در فرهنگ و زبان عربی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- پروینی، خلیل و فضل الله میرقادری. (1393). انواع شعر عربی و سیر تطور آن؛ چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
ب) منابع عربی:
- ابن الأثیر، علی بن محمد. (1982م). الکامل فی التاریخ؛  بیروت: دار صادر.
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم. (1950م). الشعر و الشعراء؛ تحقیق محمد احمد شاکر، القاهرة: دار الحدیث.
- ابن مسکویه، احمد بن محمد. (2003م). تجارب الأمم و عواقب الهمم؛ بیروت: دار الکتب العلمیة.
- الاصفهانی، ابوالفرج. (1952م). الأغانی؛ القاهرة: دار الکتب المصریة.
 - البلاذری، احمد بن یحیی. (1959م). فتوح البلدان؛ القاهره: مطبعة لجنة التالیف.
- الجوهری، اسماعیل بن حماد. (1987م). الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة؛  بیروت: دار العلم للملایین.
- الزرکلی، خیرالدین. (2002م). الأعلام؛ بیروت: دارالعلم للملایین.
 - الشنتمری، الأعلم یوسف بن سلیمان. (لاتا). أشعار الشعراء الستة الجاهلیین؛ بیروت: دار الأفاق الجدیدة.
 - ضیف، شوقی. (1963م). تاریخ الأدب العربی (العصر الجاهلی)؛ القاهره: دار المعارف.
 - طبری، محمد بن جریر. (2002م). تاریخ الأمم و الملوک؛ بیروت: دارالمعرفة.
- عنترة بن شداد. (1992م). دیوان عنتره؛ بیروت: دار صادر.
- الفاخوری، حنّا. (1385ش). الجامع فی تاریخ الأدب العربی (الادب القدیم)؛ الطبعة الثالثة، قم: منشورات ذوی القربی.
- القیروانی، ابن رشیق. (2001م). العمدة فی محاسن الشعر و آدابه؛ تحقیق محمدعبدالقادر احمد، الطبعة الاولی، بیروت: دارالکتب العلمیة..
- المسعودی، علی بن حسین. (1991م). مروج الذهب و معادن الجوهر؛ تحقیق عبدالامیر مهنا، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.