نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
3 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران
چکیده
استعاره مفهومی در رویکرى معناشناسی شناختی در پی آن است تا مفاهیم انتزاعی را در قالب مفاهیمی ملموس بیان کند. قرآن کریم با سرشت استعاری خود با ابزار استعاره مفهومی مفاهیم بسیار پیچیده از امور غیبی مانند مفهوم انتزاعی حیات آخرت را با زبانی ساده و قابل شناخت به بشریت عرضه کرده‌است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی با مفهوم‌سازی نام‌نگاشت «آخرت سفر است» در قرآن کریم براساس نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسن به تبیین نگاشت تناظرهای نظام‌مند حوزه مبدأ بر حوزه مقصد در این استعاره مفهومی میپردازد. این نام‌نگاشت از الگوهای استعاری بسیار مناسب برای به تصویر کشیدن «آخرت» به‌عنوان حوزه انتزاعی مقصد در ساختار ملموس «سفر» به‌عنوان حوزه مبدأ می‌باشد. نگاشت حوزه مبدأ بر حوزه مقصد چارچوب اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد. نام‌نگاشت «آخرت سفر است» با نگاهی نظام‌مند و الگوبرداری‌های خلاقانه مفهوم پیچیده و انتزاعی سرای وسیع و ناشناخته حیات اخروی را در ساختار مفهوم عینی و شناخته شده سفر قابل فهم و ملموس می‌نماید. مؤلفه‌های متناظر با ارکان سفر آخرت به چهار بخش تقسیم می‌شود. نگارندگان در این مقاله به شناسایی این تناظرهای مفهومی از حوزه مبدأ به مقصد و ترسیم نمودار نگاشت احکام قلمروی مبدأ بر مقصد می‌پردازند. وجود تناظرهای نظام‌مند میان دو حوزه «آخرت» و حوزه «سفر» علاوه براینکه تأییدی دیگر بر اعجاز قرآن کریم در بهره‌مندی از نظام مفهومی کاملاً ساختارمند و منسجم است؛ باعث درک بهتر مفهوم ماورائی آخرت در تصویر مفاهیم آشنا و تجربی در مخاطبان قرآنی برای تلاش در جهت تهذیب نفوس و اصلاح امورشان در دنیا می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Mapping the structural elements of the experimental field of "travel" on the structural elements of the transcendental realm of "hereafter" in the metaphorical pattern of "the hereafter is travel" in the Holy Quran
نویسندگان [English]
- zeinab feizi 1
- HOSSEIN MOHTADI 2
- farie shirazi syyed heidar 2
- HOSSEIN FAGHIH 3
1 graduate of Master of Arabic Language and Literature , Persian Gulf University, Bushehr, Iran
2 Associate Arabic Language and Literature Persian Gulf University, Bushehr, Iran
3 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Persian Gulf University, Bushehr, Iran
چکیده [English]
Conceptual metaphor in a cognitive semantic approach seeks to express abstract concepts in the form of tangible concepts. The Holy Qur’an, with its metaphorical nature, has presented to humanity a very complex concepts of the unseen, such as the abstract concept of the Hereafter, in a simple and recognizable language. The present study, with a descriptive-analytical approach, conceptualizes the systematic correspondences of the source realm on the destination realm in this conceptual metaphor based on the conceptual metaphor theory of Lakoff and Johnson with the conceptualization of the nomenclature of "The Hereafter is a journey" in the Holy Qur’an. This nomenclature is one of the most suitable metaphorical patterns to depict the "Hereafter" as the abstract sphere of destination in the tangible structure of "Journey" as the origin sphere.Mapping the source realm to the destination realm forms the main framework of the present study. The nomenclature "The Hereafter is a journey", with a systematic look and creative imitations, makes the complex and unknown concept of the vast and unknown abode of the afterlife understandable and tangible in the structure of the objective and known concept of journey. The components corresponding to the pillars of the journey to the Hereafter are divided into four parts. In this article, the authors identify these conceptual correspondences from the realm of origin to the destination and draw a mapping diagram of the provisions of the territory of origin to the destination.
کلیدواژه‌ها [English]
- Holy Qur’an
- Conceptual Metaphor
- Nomenclature
- Afterlife
- Journey
منابع
منابع عربی
- قرآن کریم.
- ابن عاشور، محمد طاهر. (۱۴۲۰ق). التحریر و التنویر؛ الطبعة الأولی، لبنان: موسسة التاریخ العربی.
- البوعمرانی، محمد الصالح. (2009م). دراسات نظریة و تطبیقیة فی علم الدلالة العرفانی؛ الطبعة الأولی، تونس- صفاقس: دار نهی.
- الحر العاملی، الشیخ محمد بن الحسن. ( 1416ق). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة؛ قم: مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث.
- الزمخشری، محمود بن عمر. (۱۴۰۷ ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل؛ بیروت: دارالکتب العربی.
- الشریف الرضی، ابوالحسن محمد بن الحسین. (1431ق). نهج‌البلاغة(هو‌مجموع ما اختاره الشریف الرضی‌من کلام سیدنا أمیر المؤمنین علِیِ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِب (ع))، الطبعة الاولی، قم: موسسة الرافد للمطبوعات.
- الطباطبائی، محمدحسین. (1390 ق). المیزان فی تفسیر‌القران؛ الطبعة الثانیة، بیروت: موسسه الأعلمی للمطبوعات.
- الطبرسی، فضل بن حسن. (۱۴۱۲ ق). جوامع الجامع؛ قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1372 ش). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن؛ الطبعة الثالثة، طهران: ناصرخسرو.
- الطوسی، محمد بن الحسن. لاتاریخ. التبیان فی تفسیر القرآن؛ مصحح احمد حبیب عاملی، الطبعة الأولی؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- العروسی الحویزی، الشیخ عبد علی بن جمعه. (1415 ق). نور الثقلین؛ الطبعة الرابعة، قم: اسماعیلیان.
- الفخر الرازی، محمد بن عمر. (۱۴۲۰ ق). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)؛ الطبعة الثالثة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- القمی، علی بن ابراهیم. (۱۳۶۳ ش). تفسیر القمی؛ محقق طیب الموسوی الجزایری، الطبعة الثالثة، قم: دارالکتاب.
- الکلینی الرازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق. (۱۴۰۷ ق). الروضة من الکافی؛ مصحح محمد آخوندی، طهران: دارالکتب الإسلامیة.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1365 ش). الأصول من الکافی؛ طهران: دارالکتب الإسلامیة.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1407ق). الفروع من الکافی؛ طهران: دارالکتب الإسلامیة.
- المجلسی، محمدباقر. لاتاریخ. بحارالانوار؛ بیروت: موسسه الوفاء دارالحیاء الکبری.
- مغنیة، محمد جواد. (۱۴۲۴ ق). التفسیر الکاشف؛ الطبعة الأولی، قم: دارالکتاب الإسلامی.
- النوری الطبرسی، الحاج میرزا حسین. (۱۴۰۸ ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ بیروت: مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث.
- النیسابوری، محمد بن الفتال. (۱۳۷۵ش). روضة الواعظین؛ قم: منشورات الرضی.
منابع فارسی
- آنتونی، جی ان جاج. ) 1393ش(. «ظهور زبان استعاری مفهومی برای آینده»؛ ترجمه نگار داوری اردکانی و هاجر آقا ابراهیمی، مجموعه مقالات زبان استعاری و استعاره‌های مفهومی، چاپ دوم، تهران: هرمس، صص83-61.
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی. (بی‌تا). ترجمه اعتقادات شیخ صدوق، ترجمه سید محمد علی بن سید محمد الحسنی، تهران: علمیه اسلامیه.
- جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸1 ش). تفسیر موضوعی قرآن (معاد در قرآن)؛ قم: اسراء.
- ریکور، پل. (آذر 1386). «استعاره و ایجاد معانی جدید در زبان»؛ ترجمه حسین نقوی، مجله معرفت، سال۱۶، ش۱۲۰، صص 81-94.
- قمی، شیخ عباس. (۱۳۸۶ ش). منازل الآخره؛ چاپ پنجم، قم: موسسه انتشارات ائمه.
- کوچسس، زولتان. (1394 ش). استعاره در فرهنگ؛ ترجمه نیکتا انتظام، چاپ اول، تهران: انتشارات سیاهرود.
- مکارم شیرازی، ناصر. ( ۱۳۸6ش). پیام امام امیرالمؤمنین(ع) (تفسیر نهج‌البلاغه)؛ چاپ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
-
منابع انگلیسی
- Barcelona, Antonio. (2003). Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective; Berlin: Mouton de Gruyter.
- Evans, Vyvyan & Green, Melanie. (2006). Cognitive Linguistic: an introduction, Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Grady, Joseph E .2007 “Metaphor” in Geeraerts, D. and Cuyckens,H (ed); The Oxford Handbook of Cognitive Linguistics; New York: Oxford University Press, pp.188-213.
- Kövecses, (2010). Metaphor: A Practical Introduction; New York: Oxford Univercity Press, Second Edition.
- Lakoff, G. (1993). “The contemporary theory of metaphor”; In Geeraerts, Dirk (Ed.). (2006) Cognitive linguistics: basic readings (Cognitive linguistics research; 34). Mouton de Gruyter Berlin, New York, pp. 185-238.
- Lakoff, George & Johnsen Mark. (2003). Metaphors we live by; Chicago: The University Of Chicago Press.
- Lakoff, George & Mark Turner. (1989). More Than Cool Reason: A Field Guide To Poetic Metaphor; Chicago : The University Of Chicago Press.
)