نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه کوثر بجنورد

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

3 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد

10.30479/lm.2021.15272.3226

چکیده

زن و نقش آن در ادبیات یکی از موضوعاتی است که بسیار مورد توجه نویسندگان است. از عرصه‌های حضور زن می‌توان به ادبیات داستانی کودک اشاره نمود. بررسی طرح‌واره‌های زن در ادبیات کودک، از آن حیث که کودکان با خواندن داستان با جامعه و نقش‌ها و طرح‌واره‌های اجتماعی و واقعیت‌های اطرافشان آشنا شده و با شخصیت‌های داستان هم ذات پنداری کرده، اهمیت وافری دارد. داستان «أمیرة القصر الذَهَبی» اثر محمد عطیة الإبراشی، به‌عنوان نمونه‌ای از ادبیات داستانی کودک، با هدف بررسی طرح‌واره‌های زن مورد بررسی قرار گرفت. لذا بررسی توصیفی- تحلیلی این داستان نشان می‌دهد که زنان در متن حضور کمرنگی داشته و مردانه نویسی به ‌وضوح در متن دیده می‌شود و داستان حول شخصیت‌های مرد می‌چرخد. شخصیت‌های زن در داستان با طرح‌واره‌هایی منفی به تصویر کشیده شده‌اند؛ که می‌توان به طرح‌واره‌هایی چون زیبایی و دلربایی زن، شیء انگاری و به حاشیه راندن زن، نادیده انگاری و نگاه افراطی زن به طلا اشاره کرد. محمد عطیة الإبراشی با بیان عقاید قدیم و مردسالارانه در قالب طرح‌واره‌های منفی، عمداً یا سهواً طرح‌واره‌های ذهنی خود را به‌گونه‌ای غیرمستقیم به مخاطبان خود می‌آموزد و ازآنجایی‌که این طرح‌واره‌ها، غالباً منفی بوده، تأثیری سوء بر فکر و اندیشه کودک داشته که غیرقابل‌جبران خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

female schemas in children's stories "Princess of the Golden Palace" by Muhammad Atiyah al-Ibrashi

نویسندگان [English]

  • sahar dehghani 1
  • Hossein shamsabadi 2
  • omid izanloo 3

1 Kowsar University of Bojnourd

2 Associate Professor of Arabic Language and Literature Hakim Sabzevari University

3 Faculty member of Kowsar University of Bojnourd

چکیده [English]

Women and their role in literature is one of the topics that is very much considered by writers. Areas of female presence include children's fiction. The study of female schemas in children's literature is of great importance because children become familiar with society and social maps and schemes and the realities around them by reading the story, and identify with the characters of the story. The story "The Golden Palace Princess" by the Egyptian writer Muhammad Atiyah al-Ibrashi as an example of children's fiction literature, it was examined with the aim of of female schemas. Therefore, the descriptive-analytical study of this story shows that women have a small presence in the text and masculine writing is clearly seen in the text and the story revolves around male characters. The female characters in the story are portrayed with negative schemas; Which can be referred to schemas such as female beauty and charm, objectification and marginalization, neglect and extreme view of women in gold. Muhammad Atiyah al-Ibrashi, by expressing old and patriarchal ideas in the form of negative schemas, intentionally or inadvertently teaches his mental schemas to his audience indirectly. And since these schemas are often negative, they have an adverse effect on the child's mind that will be irreversible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children's literature
  • schema
  • woman
  • The Golden Palace Princess Muhammad Atiyah al-Ibrashi
  • منابع

    منابع عربی

    • الإبراشی، محمد عطیة. (د.ت). أمیرۀ القصر الذهبی؛ المکتبة الخِضراء للأطفال 29، الطبعة التاسعة، القاهره: دارالمعارف.
    • دومان، غنیة. (2009م). أدب الأطفال عند محمد ناصر، بحث مقدم لنیل شهادة الماجستیر، جامعة الحاج لخضر-باتنة، کلیة الآداب و العلوم الإنسانیة.
    • زلط، احمد. (1994م). أدب الأطفال اصوله و مفاهیمه و رواده؛ الطبعة الثانیة، القاهرة: الشرکة العربیة للنشر و التوزیع.
    • صدیق، فضیلة. (2010م). أدب الأطفال فی العالم العربی و وسائل الإعلام – مقاربة لدور وسائل الإعلام فی التنمیة اللغویة عند الطفل، مذکره مکملة لنیل شهادة دکتوراه، جامعة مستغانم: کلیة الآداب و الفنون
    • عثمان، علی. (1976م). المرأة العربیة عبر التاریخ، الطبعة الثانیة، بیروت: دار التضامن

    منابع  فارسی

    • باختین، میخائیل. (1373). سودای مکالمه و خنده آزادی؛ ترجمۀ محمد پوینده، تهران: آرت.
    • حجازی، بنفشه. (1379). ادبیات کودکان و نوجوانان؛ ویژگی و جنبه‌ها؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات روشنگران مطالعات زنان.
    • دهقانی، سحر. (1399). بررسی جنسیتی زن در ادبیات کودکان شمال آفریقا (مطالعۀموردی محمد عطیة الإبراشی)، پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، رشته زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کوثر بجنورد.
    • رمضانی، افسانه. (1392). تحلیل و بررسی جنسیت و نقش‌های جنسیتی در داستان‌های فریبا کلهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند.
    • زارع­برمی، مرتضی. (1397). «نمودهای زنانگی و مردانگی در زنانه­نویسی و مردانه­نویسی»؛ ادبیات پارسی معاصر، سال هشتم، شماره 2، صص 39-56.
    • شاهسونی، مجتبی. (1395). تحلیل محتوایی رمان‌های هیفا باسیل بیطار، رسالۀ دکتری، رشته زبان و ادبیات عربی، دانشگاه حکیم سبزواری.
    • صدری افشار، غلامحسین و دیگران. (1388). فرهنگ­نامه فارسی: واژگان و اعلام؛ ج2، تهران: فرهنگ معاصر.
    • علوی لنگرودی، کاظم و افسانه رجایی. (1395). «تأثیر برنامه درسی قصه‌گویی و نمایش خلاق بر خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی در دروس انشاء و هنر»؛ پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، سال سیزدهم، دوره 2، شماره 24، صص 118-129.
    • قلزم، زهره. (1392). نقد و بررسی نقش‌های جنسیتی ده رمان نوجوان برگزیده دهه هشتاد بر اساس نظریه «جنسیت و نوع ادبی» از دیدگاه جان استیونز، پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز.
    • گروسی، سعیده. (1384). بررسی تأثیر باورهای قالبی بر نابرابری جنسیتی (مورد مطالعه شهر کرمان و روستاهای پیرامون آن)، رساله دکتری، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز.
    • گل­پرور، ابراهیم و حمید صمصام. (1392). «بررسی عناصر داستانی داستان‌های کوتاه احمد دهقان (بر اساس مجموعه داستان من قاتل پسرتان هستم)»، فصلنامه زبان و ادب فارسی، سال پنجم، شماره15، صص 85-110.
    • مطهری، شهلا. (1390). بررسی زبان جنسیتی در مطبوعات اجتماعی ایران، پایان‌نامه کارشناسی­ارشد، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز.
    • منفردان، الهام. (1394). بررسی و تحلیل ساختار و محتوای داستان‌های کودک و نوجوان در سال‌های 1357-1300، رساله دکتری، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تبریز.
    • میراحمدی، فرزاد. (1397). طرح‌واره‌های شخصیتی: رهایی از تله‌های ذهنی برای آفرینش شخصیت سالم‌تر؛ چاپ اول، تهران: ذهن موفق.
    • میرصادقی، جمال. (1394). عناصر داستان، چاپ نهم، تهران: سخن.
    • ولی­پور طیبی، افسانه. (1396). بررسی نقش‌های جنسیتی در رمان‌های برگزیده فرهاد حسن‌زاده (بر اساس نظریه «جنسیت و نوع ادبی» جان استیونز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد شیراز.

    منابع اینترنتی

    تاریخ دسترسی:   25/03/1400    ساعت 15:42