نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد
2 عضو هیات علمی دانشگاه یزد
3 گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه یزد
4 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات. دانشگاه یزد: ایران
چکیده
انسجام، پیوندی ارگانیک میان اجزای یک متن است که آن را به صورت یک گفتمان در می‌آورد. این نظریه را نخستین‌بار هالیدی و حسن در سال 1976م مطرح کردند. از دیدگاه این دو زبان‌شناس، ارجاع، حذف، جایگزینی، ادات پیوندی و انسجام‌واژگانی، عوامل ایجاد‌کننده انسجام هستند. انسجام‌واژگانی شامل دو گونة تکرار و هم‌آیی است. تکرار یک‌واژه به صورت‌های لفظی و معنایی علاوه بر ایجاد پیوستگی میان جمله‌های متن، سبب برجستگی آن واژه در متن می‌شود. این نوشتار به روش توصیفی-تحلیلی و با هدف بررسی کارکرد عامل انسجامی تکرار در ایجاد پیوند در متن رمان الجازیة و الدراویش و برجسته‌سازی موضوع آن، انجام‌شده و پس از تحلیل داده‌ها دریافته که نویسنده با کاربرد عنصر تکرار- 2.505 گره انسجامی- ضمن ایجاد پیوندی محکم میان الفاظ و معانی، ایدئولوژی مدنظرش را ابراز نموده‌است. بسامد بالای تکرار مستقیمِ واژگان محوریِ مجموعة رمان و هر قسمت از آن، موضوع اصلی الجزایر و اسلام و موضوع‌های فرعی نه به شرق و غرب و کناره‌گیری مهاجران بازگشته به وطن را برای رمان محوریت بخشیده و تکرار جزئی، ترادف و شبه‌ترادف در مرتبة بعدی علاوه بر ترسیم قدرت نویسنده در استفاده از واژگان متعدد، موضوعات جانبی ولی مؤثّر در فهم گفتمان رمان را برجسته‌نموده‌است. واژگان شامل در بروز گفتمان رمان نقش زیادی ندارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis of the discourse of "Aljazie wa Aldarawish" novel written by Abdul Hamid bin Hadduqa From the perspective of the cohesive element of repetition (based on the theory of Halliday and Hassan)
نویسندگان [English]
- hamideh morovati 1
- Fatemeh Ghaderi 2
- Reza Afkhami Aghda 3
- Vesal Meymandi 4
1 Uazd University
2 Arabic Language & Literature, Yazd University
3 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Foreign Languages, University of Yazd, Yazd, Iran
4 Yazd University
چکیده [English]
Cohesion is an organic link between the components of a text that turns it into a discourse.This theory was first proposed by Halliday and Hassan in 1976.From the point of view of these two linguists reference, omission, replacement, conjunctions and lexical coherence are the factors that create coherence.lexical coherence includes two types: repetition and homogeneity.repetition of a word in verbal and semantic forms, in addition to creating a connection between the sentences of a text, causes to standout that word in the text.This article has been done by descriptive_analytical method with the aim of investigating the function of the cohesive factor of repetition in creating a link in the text of "Aljazie va Aldarawish" novel and highlighting its subject.After data analysis it was found that using the element of repetition - 2.505 cohesive nodes-the author has expressed his ideology while creating a strong connection between words and meanings. The high frequency of direct repetition of the central vocabulary of the novel collection and each part of it focuses on the main theme of Algeria and Islam and sub-themes not east and west, and the withdrawal of repatriated immigrants for the novel.And partial repetition, synonyms and pseudo-synonyms in the next order,highlighted the author's power in using multiple words,that are effective in understanding the discourse of the novel. The role of vocabulary in the emergence of novel discourse is faint.
کلیدواژه‌ها [English]
- Cohesion
- Repetition
- Abdul Hamid Ibn Hadduqa
- Aljazie va Aldarawsh novel
منابع عربی
- قرآن کریم.
- بن‌جمعة، بوشوشة. (1998م). «الجازیة و الدراویش: جزائر الاستقلال و أسئلة المصیر»؛ مجلة التبیین، العدد12-13، صص103- 116.
- بن‌هدوقه، عبدالحمید. (1991م). الجازیة و الدراویش؛ روایة، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالآداب،.
- بورایــو عبــد الحمیــد. (1994م). منطــق الســرد، دراســات فــی القصــة الجزائریــة الحدیثــة؛ الجزائر، بن‌عکنون: دیــوان المطبوعات الجامعیة.
- بوقره، نعمان. (2009م). المصطلحات‌الأساسیة فی لسانیات النص و تحلیل الخطاب-دراسة معجمیة؛ عمان: جدارا للکتاب العالمی.
- خطابی، محمد. (1991م). لسانیات النص(مدخل إلی انسجام الخطاب)؛ بیروت: المرکز الثقافی العربی.
- دادة موسی، هناء. (2015م). الاتساق و الانسجام و مظاهرهما فی قصیدة«بطاقة هویة» لمحمود درویش؛ الجمهوریة الجزائریة الدیمقراطیة الشعبیة: جامعة قاصدی مرباح، قسم اللغة العربیة و آدابها.
- دی‌بوجراند، روبرت. (1998م). النص و الخطاب و الإجراء؛ ترجمه تمّام حسّان، القاهرة: عالم الکتب.
- رواق، عثمان. (بی‌تا). «قراءة فی عناوین روایات عبدالحمید بن‌هدوقة (برؤیة تناصیة)»؛ کتب و قراءات، benhedouga.com.
- شنو، رجاء عبدالعزیز و ابراهیم، جودت. ( 2019م). «الاتّساق»؛ جامعة البعث، المجلّد41، العدد69.صص129-161.
- عاصم شحادة، علی. (2009م). «مظاهر الاتساق و الانسجام فی تحلیل‌الخطاب: الخطاب النبوی فی رقائق صحیح البخاری نموذجاً»؛ دراسات، العلوم الإنسانیة و الإجتماعیة، المجلّد 36، العدد2، صص 360-
- عفیفی، احمد. (2001م ). نحو النص اتجاه جدید فی الدرس النحوی؛ القاهره: مکتبة زهراء الشرق.
- فرج، حسام أحمد. (2007م). نظریة علم النصّ؛ قاهرة: مکتبة الآداب.
- فرع‌شیرازی، سید‌حیدر و محمّدی، فاطمة. (1396ش). «التکرار الهندسی فی شعر عبدالرحیم محمود»؛ فصلیة اللسان المبین، العدد 27، صص117-135.
- محمد،عزه شبل. (2009م). علم اللغة النص النظریة و التطبیق؛ القاهره: مکتبة الآداب.
- مرتاض، عبدالملک. (1991م). «الواقع الأدبی(تجربة نقدیة): خصائص الخطاب السردی لدی نجیب محفوظ(دراسة فی «زقاق المدق»)»؛ مجلة فصول، العدد 35و 36، صص205-220.
منابع فارسی
- ایشانی، طاهره. (1393). «تحلیل مقایسه‌ای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدی و تأثیر آن بر انسجام متن»؛ فصلنامه زبانپژوهی، شمارة10، صص9-36.
- آقاگل‌زاده، فردوس. (1390). «توصیف و تبیین ساخت‌های زبانی ایدئولوژیک در تحلیل‌گفتمان انتقادی»؛ فصلنامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، شمارة 2، (پیاپی 10)، صص1-19.
- ___________. (1385). ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﻔﺘﻤﺎن اﻧﺘﻘﺎدی؛ ﺗﻬﺮان: ﻋﻠﻤـﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ.
- پالمر، فرانک. (1374). نگاهی تازه به معناشناسی؛ ترجمۀ کورش صفوی، تهران: نشر نو.
- پروینی، خلیل و علی نظری. (1393). «ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻘﺶ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﯼ ﻧﻬﺞﺍﻟﺒﻼﻏﻪ، ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ ﻫﻠﯿﺪﯼ ﻭ ﺣﺴﻦ»؛ ﺯﺑﺎﻥﭘﮋﻭﻫﯽ، شمارة10، صص26-73.
- عباسی، محمود، عبدالعلی اویسی کهخا و فاطمه ثواب. (1395). «انسجام واژگانی در متن سورئالیستی بوف کور بر پایۀ نظریۀ هالیدی و حسن»؛ دو ماهنامۀ جستارهای زبانی، شمارة 6 (پیاپی 34)، صص 283- 308.
- عبدالتواب، رمضان. (1367). مباحثی در فقه‌اللغة و زبانشناسی عربی؛ ترجمۀ حمیدرضا شیخی، مشهد: انتشارات آستان قدس.
- فاضلی، محمد. (1383). «گفتمان و تحلیل‌گفتمان انتقادی»؛ پژوهش‌نامۀ علومانسانی و اجتماعی، ش14، صص81-106.
- فالر، راجر و دیگران. (1394). زبانشناسی و نقد ادبی؛ ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده، چاپ پنجم، ویراست دوم، تهران: نشر نی.
- فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان؛ ترجمۀ فاطمه شایسته پیران و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- طاهری‌نیا، علی‌باقر و حسین الیاسی. (1396). «گفتمان‌کاویِ شعر «بشری بستانی» بر اساس رویکرد «نورمن فرکلاف» (مطالعة موردی: دو قصیدة الحرکات و مکابدات لیلی فی العراق)»؛ فصلنامة لسان مبین، شمارة 30، صص51-80.
- مرآت، مرجان. (1390). «انسجام واژگانی در قرآن»؛ پژوهشهای قرآنی، شمارة 65و 66، صص296-333.
- نظری، علیرضا. (1389 ). ﻛﺎرﻛﺮد ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺴﺠﺎم ﻣﺘﻨﻲ در ﺧﻄﺒﻪﻫﺎی ﻧﻬﺞاﻟﺒﻼﻏﻪ (ﺑﺮ اﺳﺎس اﻟﮕﻮی ﻧﻘﺶﮔﺮای ﻫﺎﻟﻴﺪی): داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس، دانشکده علوم انسانی، رساله دکتری زبان و ادبیات عربی.
منابع لاتین
- M. A. K & Hasan. Ruqaiy. (1976). Cohesion in English. London. Longman.
)