176. تمظهرات الإیکوفمینزم فی شعر الشاعرة اللبنانیة ناریمان علّوش

مینا غانمی اصل عربی؛ رسول بلاوی؛ ناصر زارع

دوره 10، شماره 35 ، بهار 1398، ، صفحه 95-81

چکیده

  تُعدّ النسویّة الإیکولوجیّة (البیئیّة) منحى حدیث فی إطار الدراسات النقدیة ولا سیّما الدراسات المهتمّة بالأدبِ النسوی، وبالرغم من جِدّتها إلّا أنّها لم تحظ باهتمام النقّاد. ومع أنّه لم یمض الکثیر من ...  بیشتر تُعدّ النسویّة الإیکولوجیّة (البیئیّة) منحى حدیث فی إطار الدراسات النقدیة ولا سیّما الدراسات المهتمّة بالأدبِ النسوی، وبالرغم من جِدّتها إلّا أنّها لم تحظ باهتمام النقّاد. ومع أنّه لم یمض الکثیر من دخولِ الإیکولوجیا فی حقل الأبحاث النسویّة إلّا أنّها استطاعت أنْ تُرسّخ أعمدتها من خلال التسمیة التی أطلقتها النسویّة علیها، تحت عنوان «الإیکوفمینزم»؛ فجمعَ هذا المصطلح بین القضیةِ النسویّة والقضیة البیئیّة بدافع توحّد المرأة مع الطبیعة أمام المجتمع الأبویّ المهیمن علیهما. ومن هذا المنظار فإنّنا نلاحظ تضامنَ الأدباء مع هذا الاتّجاه عبر نتاجاتهم الأدبیة وبخاصة الشعریة ومن ضمنِهم نشیرُ إلى الشاعرة اللبنانیة ناریمان علّوش التی سنسلّط الضوء على أشعارها.الغرضُ من هذا البحث وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی وعبر دراسةِ النماذج الشعریة المتواجدة فی دواوین الشاعرة، هو التطرّق إلى فرعٍ حدیث النمو فی الأدب النسوی وتناول الفوارق والقواسم بین الطبیعة والمرأة والأهمّ من هذا إدانة الرجل المستغل لکلتیهما ومن ثم ردع الإهانة الحاصلة تجاه المرأة والطبیعة. وأمّا الهدف من ذلک فهو استخلاص الفکرة الرئیسة التی تسعى الشاعرة ناریمان علّوش لإیصالها عبر تخصیص شعرها بعناصر الطبیعة؛ کما أنّنا تناولنا فی هذا البحث محاورَ تُمثّل الإیکوفمینزم فی شعر ناریمان، والتی لنا موقف الشاعرة من الأرض والنباتات والطیور بصورِها الإیجابیة والسلبیة. وفی ختام البحث توصّلنا إلى نتائج نشیر إلى بعضٍ منها: بعد دراسة أشعار الشاعرة ناریمان علّوش، تراءى لنا بأنّ نصوصها الشعریة قد تمتّعت بصبغة حدیثة مثّلت الإیکوفمینزم. کان موقف الشاعرة من الأرض والتربة ملفتاً للانتباه وإن البؤرة الأساسیة التی حاولت الشاعرة تبریزها هی صورة الأرض والتربة وقد ألبستها روح سلبیة تدل علی کیان المرأة المهمّش.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 619.43 K

177. بررسی تطبیقی معمای هستی در اندیشه‌ی عمرخیام نیشابوری و ایلیا ابو ماضی لبنانی بر پایه‌ی مکتب اروپای شرقی

سعید حسام پور؛ حسین کیانی

دوره 2، شماره 3 ، بهار 1390، ، صفحه 97-130

چکیده

  ادبیات تطبیقی دانشی نوین است که که از زمان پیدایش در اروپا و آمریکا، تعریف‌ها و مکتب-های گوناگونی داشته است. این دانش در کشور‌های اروپای شرقی در دهه‌ی شصت مورد توجه قرار گرفت. بر پایه‌ی این مکتب جامعه ...  بیشتر ادبیات تطبیقی دانشی نوین است که که از زمان پیدایش در اروپا و آمریکا، تعریف‌ها و مکتب-های گوناگونی داشته است. این دانش در کشور‌های اروپای شرقی در دهه‌ی شصت مورد توجه قرار گرفت. بر پایه‌ی این مکتب جامعه از یک زیر ساخت و یک روساخت شکل گرفته است. واقعیت‌های اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی زیرساخت و ادبیات و هنر روساخت آن هستند. پژوهش حاضر در پی تطبیق معمای هستی در اندیشه‌ی خیام و ایلیا ابوماضی بر پایه‌ی مکتب اروپای شرقی است؛ از همین‌رو نخست چارچوب نظری این مکتب تبیین می‌شود و پس از آن بر پایه‌ی اصول مکتب اروپای شرقی بسترهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه‌ی خیام و ایلیا بررسی و تحلیل می‌گردد تا دلایلی که سبب پیدایش معمای هستی در شعر دو شاعر، شده است، روشن شود. در پایان راهکارهای دو شاعر برای برون رفت از پرسش معمای هستی واکاوی شده است. پژوهش صورت گرفته در این مقاله نشان می‌دهد که جامعه‌ی خیام و ایلیا زیر ساخت‌های مشترکی داشته‌اند که سبب شده تا هر دو شاعر به این موضوع بپردازند. راهکار این دو شاعر برای برون رفت از این پرسش اغتنام فرصت است اما در چگونگی بهره‌گیری از فرصت دیدگاه آنان تا حدی متفاوت است؛ خیام به استفاده از می و معشوق تأکید می‌کند و ایلیا بیشتر بر استفاده از طبیعت و زیبایی‌های آن.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 328.76 K

178. تبیین عناصرادبیات روستایی در «نفرین زمین» و«الربیع العاصف»

سیده اکرم رخشنده نیا؛ فرهاد رجبی؛ نگار علی نژاد

دوره 6، شماره 19 ، بهار 1394، ، صفحه 97-76

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 499 K

179. تحولات الأفعال فی السیاق الشعری فی الأشعار المختارة لمحمود درویش وأثرها البلاغی فی المتلقی

فاطمه لطفی گودرزی؛ فابیه بنت الحاج مامینج؛ حمیدرضا مشایخی

دوره 6، شماره 18 ، زمستان 1393، ، صفحه 98-80

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 588.76 K

180. نقد روانکاوی شخصیت در رمان رقصة الجدیلة و النهر با تکیه بر نظریه سطوح شخصیت فروید

زهرا هاشمی تزنگی؛ علی خضری؛ خداداد بحری

دوره 10، شماره 36 ، تابستان 1398، ، صفحه 99-85

چکیده

  نقد و بررسی ساختار شخصیت از نظریه‌های مدرن نقد ادبی و مبتنی بر مبانی روان‌شناسی است که توسط فروید بنیان‌گذاری شد. وی فرایندهای ذهنی هر فرد در مراحل رشد را به سه ساختار شخصیتی نهاد، خود و فراخود تقسیم ...  بیشتر نقد و بررسی ساختار شخصیت از نظریه‌های مدرن نقد ادبی و مبتنی بر مبانی روان‌شناسی است که توسط فروید بنیان‌گذاری شد. وی فرایندهای ذهنی هر فرد در مراحل رشد را به سه ساختار شخصیتی نهاد، خود و فراخود تقسیم نمود و آن را شرح و گسترش داد. در پی این دریافت، ناقدان به آثار ادبی نگاه تازه‌ای افکندند و تحلیل‌گران تلاش کردند به بررسی این سطوح در شخصیت‎های آثار ادبی بپردازند. پژوهش حاضر به بررسی و بیان تعارضات و کشمکش‌های بین این سه ساختار و نمود آن در وجود شخصیت‌ اصلی رمان رقصة الجدیلة والنهر می‌پردازد. رمان رقصة الجدیلة والنهر رمانی رئالیسمی آمیخته با خیال و از جمله رمان‌های وفاء عبدالرزاق شاعر و رمان‌نویس عراقی است که پژوهشگران سعی دارند با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به روانکاوی شخصیت اصلی آن براساس سطوح شخصیت فروید بپردازند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که "خود" در شخصیت اصلی داستان همواره به سبب تعارضات بین "نهاد" که او را به لذت‎ها دعوت می‎کند و "فراخود" که او را به جهاد در اره وطن و دفاع از میهن در اضطراب بوده است و این اضطراب را می‌توان به وسیلۀ مونولوگ‌ها و دیالوگ‌هایی که بین او و دیگران بیان شده است، درک نمود. چنین اضطراب‌ها و استرس‌هایی فرد را به بهره‌گیری از برخی مکانیزم‌‎های دفاعی وا می‎دارد؛ همانگونه که قهرمان داستان برای دور شدن از این استرس به مکانیزم خیالبافی روی آورده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 885.73 K

181. طنز در آثار محمد الماغوط

حسن گودرزی لمراسکی؛ حسین مرتضایی

دوره 5، شماره 15 ، بهار 1393، ، صفحه 100-79

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 493.41 K

182. سبک شناسی مناجات التائبین امام سجاد (ع) برمبنای رویکرد ساختارگرایی

حسین چراغی وش؛ کبری خسروی؛ افتخار لطفی

دوره 4، شماره 11 ، بهار 1392، ، صفحه 101-82

چکیده

   مناجات رازگویی بنده و بیان عجز و نیاز او به پیشگاه خداوند است که با صفای قلب و رقت احساس انجام می‌‌شود. از آنجایی‌ که مناجات در بردارندة فعل و انفعالات درونی است، ماهیت غنایی دارد و چون با نکات آموزنده ...  بیشتر  مناجات رازگویی بنده و بیان عجز و نیاز او به پیشگاه خداوند است که با صفای قلب و رقت احساس انجام می‌‌شود. از آنجایی‌ که مناجات در بردارندة فعل و انفعالات درونی است، ماهیت غنایی دارد و چون با نکات آموزنده برای نوع بشر همراه است، آن را غنائی- تعلیمی می‌نامند. نام امام سجاد(ع) تداعی کنندة مناجات در اذهان است، ایشان از عنصر فرهنگی دعا برای نهادینه کردن و تثبیت تشیع و اسلام راستین بهره گرفت و در قالب زبان دعا فرهنگ سازی نمود. در این مقاله سعی شده است عناصر سبکی مناجات التائبین در سه سطح آوایی، نحوی، دلالتی (البته با نگاهی متفاوت به سطح دلالت) و میزان انسجام این سطوح با همدیگر به روشی توصیفی-تحلیلی در سایة سبک شناسی ساختارگرا تجزیه و تحلیل شود. در این مناجات، ایشان از سطح آوایی برای خلق موسیقی و تأثیر گذاری بیشتر کلام بهره گرفته است و در سطح نحوی در قالب الفاظی زیبا و با دقت در اسلوب بیان و چینش الفاظ و جملات لفظ و معنا را هماهنگ نموده و این سطح را در خدمت ساختار کلی متن قرار داده، در سطح دلالتی با دقت در انتخاب الفاظ متناسب در محور جانشینی لفظ را در محور همنشینی در خدمت معنای مورد نظر قرار داده است و در کنار القای مفاهیم به ادبیّت و جنبة زیبایی شناختی نیز توجه داشته است، همه سطوح فوق حول محور کلی متن(ارتباط با خدا) می‌چرخند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 239.9 K

183. واقع‌گرایی اجتماعی در شعر نازک الملائکه

حامد صدقی؛ یوسف فضیلت

دوره 5، شماره 14 ، زمستان 1392، ، صفحه 101-83

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 430.17 K

184. تحلیل و بررسی تصاویر ( ایماژها ) در کودکانه در داستانهای طارق البکری

کبری قلی پور حقیقی؛ علی نظری؛ سید محمود میرزایی الحسینی

دوره 9، شماره 30 ، زمستان 1396، ، صفحه 101-81

چکیده

  تصویر یا (صورخیال) لفظی است که در زبان اروپایی از آن به ایماژ تعبیر شده است و یکی از مباحث بلاغی و عاملی مهم در پرورش تخیل است. زمینۀ اصلی آن را تشبیه، استعاره، مجاز و... تشکیل می‌دهد. تصویر‌پردازی به شیوه‌های ...  بیشتر تصویر یا (صورخیال) لفظی است که در زبان اروپایی از آن به ایماژ تعبیر شده است و یکی از مباحث بلاغی و عاملی مهم در پرورش تخیل است. زمینۀ اصلی آن را تشبیه، استعاره، مجاز و... تشکیل می‌دهد. تصویر‌پردازی به شیوه‌های بیانی گوناگون مانند مجاز، استعاره وغیره یکی از عوامل زیباشناسی است. طارق البکری یکی از نویسندگان کویتی حوزۀ ادبیات کودک است. وی بیش از پنج مجموعه داستان به چاپ رسانده است. این مقاله برآن است، تا به بررسی و ارزیابی جایگاه تصویر در قصه‌های کودکانه طارق البکری بپردازد، روش پژوهش، به شیوۀ توصیفی و تحلیلی و مطالعۀ کتابخانه‌‌ای و ارائۀ آمار و نمودار است. در این پژوهش، نخست عوامل تصویرساز تعریف شده، سپس با ذکر نمونه‌هایی به تحلیل و بیان زیبایی نهفته در آن پرداخته شده است. آگاه ساختن نویسندگان ادبیات کودک برخلق تصاویر هنری و خلاق، ضرورت پژوهش حاضراست. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، این نویسنده از دو زبان فاخر و فصیح، سرشار از تعابیر ادبی مانند استعارۀ مکنیه، مجاز و... که بسامد بالایی دارند بهره گرفته و پویایی را برای مخاطب به ارمغان آورده است، این امر با وضعیت گروه سنی هشت تا دوازده سال که هنوز از تخیُّل بهره‌مندند؛ متناسب است. هم‌چنین طارق البکری برای تجسم و عینیت بخشی به مفاهیم اخلاقی که مفاهیمی انتزاعی هستند، از آرایۀ تمثیل استفاده کرده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 456.86 K

185. تحلیل رمان "البحث عن ولید مسعود" با تکیه برکهن‌الگو‌های یونگ

مصطفی مهدوی آرا؛ زینب اسماعیلی

دوره 11، شماره 38 ، زمستان 1398، ، صفحه 102-85

چکیده

  یکی از اصطلاحات معروف در روانشناسی یونگ مفهوم کهن‎‌‎الگوها است. کهن‎‌‎الگو‎‌‎ها ‏همان تجربیات باستانی موجود در ناخودآگاه جمعی انسان‎‌‎ها هستند که به وسیله‎‌‎‏ الگو‎‌‎های ...  بیشتر یکی از اصطلاحات معروف در روانشناسی یونگ مفهوم کهن‎‌‎الگوها است. کهن‎‌‎الگو‎‌‎ها ‏همان تجربیات باستانی موجود در ناخودآگاه جمعی انسان‎‌‎ها هستند که به وسیله‎‌‎‏ الگو‎‌‎های تکرار شونده جلوه‎‌‎گر می‎‌‎شوند. قهرمان، سایه، آنیما، نقاب، نوزایی‎ ‎و... نمونه‎‌‎ای از ‏این کهن‎‌‎الگوها می‎‌‎باشند. رمان"البحث عن ولید مسعود" اثر جبرا‎‌‎‏ ابراهیم‎‌‎‏ جبرا، از جمله ‏رمان‎‌‎های مدرنی است که نویسنده با به کارگیری برخی از کهن الگوهای مذکور توانسته ‏به شیوه‎‌‎ی نمادین، مسأله فلسطین و تلاش انسان فلسطینی را برای بازگشت به سرزمین و ‏کسب هویت خود، تبیین نماید. ولید مسعود، قهرمان داستان است که به شیوه‎‌‎ی سندباد ‏بحری، سفر خود را از بغداد شروع می‎‌‎کند و با کنار زدن نقاب و ایجاد توازن بین ‏نیروهای درونی و متضاد، به جاودانگی و کمال دست می‎‌‎یابد. به عبارتی این همان ‏فرایند فردیت است که ولید در جهت حرکت به سوی کمال‎‌‎روانی و نوزایی در لباس ‏کهن‎‌‎الگو‎‌‎ها، بدان دست می‎‌‎یابد. هدف پژوهش مورد نظر، بررسی کارکرد کهن‎‌‎الگو‎‌‎ها‎‌‎ی ‏یونگ در این رمان و کمک به خواننده در جهت فهم بهتر محتوا است. پژوهشگران در ‏این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی کهن‎‌‎الگوها در رمان مورد نظر ‏پرداخته تا مسیر تکامل روانی «ولید» قهرمان داستان را تا مرحله‎‌‎ی (نوزایی) و سعادت ‏‏(مسعود)، تبیین سازند. نتایج تحقیق نشان می‎‌‎دهد، نویسنده با تسلط بر میراث تمدنی ‏غرب و ادبیات اروپا و دین مسیح‎ ‎توانسته از طریق کاربست کهن الگوهای یونگ، ‏مسأله فلسطین و مبارزات میهنی انسان فلسطینی را به گونه‎‌‎ای متفاوت و هنری جلوه‌گر ‏سازد.‏

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 875.53 K

186.  نقدکهن‌الگویانۀ قصیدۀ «المواکب»

عنایت الله شریف پور؛ طیّبه گلستانی حتکنی

دوره 7، شماره 22 ، زمستان 1394، ، صفحه 103-83

چکیده

  نقد کهن­الگویی از انواع نقد اسطوره­ای است که بیشتر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن­الگوها، آن دسته از صور ازلی و نوعی هستند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان­ها ...  بیشتر نقد کهن­الگویی از انواع نقد اسطوره­ای است که بیشتر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن­الگوها، آن دسته از صور ازلی و نوعی هستند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان­ها به صورت بالقوّه وجود دارند. این صور کهن و اساطیری، می­توانند در هنر و ادبیّات به صورت نمادین تجلّی یابند. با توجّه به نمود چند نماد جهان­شمول در قصیدۀ «المواکب» جبران خلیل جبران، نگریستن به قصیدۀ مذکور از منظر نقد کهن­الگویی علاوه بر خوانشی نو، یکی دیگر از علّل گیرایی و زیبایی آن را آشکار خواهد کرد. جستار حاضر، کهن­الگوی مادر مثالی، بهشت، دایرۀ ماندالا و سفر را در قصیدۀ «المواکب» بررسی خواهد کرد. در پایان مشاهده می­شود کهن­الگوهای جنگل، نی، دایره­ و سفر خیالی شاعر به جنگل، فطرت کمال طلب و مشتاق جبران را چنان آشکار می­کند که داغ دور ماندن از اصل و اشتیاق بازگشت را به زمان و مکان بی­گناهی، در مخاطب نیز تازه می­کند.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 542.02 K

187. بازیابی اسطورة رستخیز گیاهی در چکامة «مرحی غیلان» بدر شاکر السیاب

کلثوم صدیقی

دوره 9، شماره 29 ، پاییز 1396، ، صفحه 105-127

چکیده

  سوگباری‏های دسته جمعی برزیگران در میانرودان و فینیقیه به یاد دوموزی و مرگ او در ذهن مردمان مشرقِ عربی چنان بازتابی داشته که ژرفای آن هنوز هم چنان که بایسته بوده واکاوی نگشته است؛ بررسی این اسطوره- آیین‏ ...  بیشتر سوگباری‏های دسته جمعی برزیگران در میانرودان و فینیقیه به یاد دوموزی و مرگ او در ذهن مردمان مشرقِ عربی چنان بازتابی داشته که ژرفای آن هنوز هم چنان که بایسته بوده واکاوی نگشته است؛ بررسی این اسطوره- آیین‏ در ادبیات معاصر عربی و به‏ویژه در چکامة «مرحی غیلان» -که سیّاب آن را در سال 1957م به افتخار تولّد تنها پسرش یعنی «غیلان» سروده است- از آن رو ضرورت دارد که از یکسو مرور مصائب ایزد گیاهیِ قربانی در متن سروده‏ برای هریک از افراد بشر دارای خاصیّت تسلی بخشی است و از دیگرسوی بازخوانی این کهن‏اسطوره در ذهن انسان سرگشتة معاصر، گونه‏ای ایمان‏باوری به حتمی بودن رستخیز را درپی دارد. هدف اصلی نگارنده در این نوشتار، بازیابی عناصر بنیادین شکل‏دهندة اسطورة جفت گیاهی در ‏ چکامة «مرحی غیلان» سیّاب بوده است و شیوه‏ای که نگارنده برای تحقّق این هدف از آن بهره گرفته است شیوة نقد اسطوره‏شناختی می‏باشد. برآیند فرجامین جستار حاضر، نشان می‏دهد که سیّاب توانسته است در چکامة خویش، ژرف‏ساخت و سازه‏های بنیادین متون کهن اسطورة رستخیز گیاهی شامل ایزد گیاهی قربانی، ایزد-بانوی گیاهی، جهان فرودین، درخت و پیوند خون و آب را در رویکردی منسجم، متناسب با شرایط خویش و در پیوند با وضعیت سرزمینش بازآفرینی نماید؛ وی همچنین در این چکامه از نماد مسیح مصلوب در قالب ترسیم خویش در جایگاه تمّوزِ شهیدشوندة اسطورة رستخیز بهره گرفته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 685.41 K

188. جدلیة البحث عن الله فی روایة الطریق لنجیب محفوظ (عربی)

خلیل پروینی؛ کبری روشنفکر؛ علی گنجیان خناری؛ نعیم عموری

دوره 3، شماره 5 ، پاییز 1390، ، صفحه 106-120

چکیده

  بَحَثَ الإنسانُ من قدیم أیّامه و سالف دهره عن خالقه و مُوجده فی الوجود، و تساءل تساؤلات عدّة عن سبب وجوده فی هذه الدنیا و إلی أین یصیر به الأمر، تطرّق نجیب محفوظ فی روایة «الطریق» إلی البحث عن الله و التساؤلات ...  بیشتر بَحَثَ الإنسانُ من قدیم أیّامه و سالف دهره عن خالقه و مُوجده فی الوجود، و تساءل تساؤلات عدّة عن سبب وجوده فی هذه الدنیا و إلی أین یصیر به الأمر، تطرّق نجیب محفوظ فی روایة «الطریق» إلی البحث عن الله و التساؤلات العدیدة حول مصیر الإنسان الضعیف البائس فی هذا الوجود، واتخذ إسم «صابر» لبطل الروایة و الذی یرمز إلی الصبر و الاستقامة و رَمَزَ إلی الله –تبارک وتعالی- بإسم «سید سید الرحیمی» والد صابر، فالله هو السید وهو سید بنی الرحم أی: البشر، تأتی أحداث الروایة من منطلق رمزی و فی إطار التفکیر الفلسفی الذی تصدّی له محفوظ باستخدام التناص القرآنی. وفی مقالتنا هذه درسنا التناصّ القرآنی الخارجی والتناصّ القرآنی الداخلی فی محاولة لکشف ما یکمن وراء هذا التناصّ القرآنی من تلمیحات وإشارات ورموز حتی نصل إلی المفاهیم الماورائیة للتناصّ القرآنی فی جدلیة البحث عن الله فی هذه الروایة. و المنهج المتبع هو المنهج التوصیفی – التحلیلی الذی یقوم علی استحضار النص الغائب فی روایة «الطریق» ومِن ثَم بیان عملیات التناصّ.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 186.55 K

189. طبقه بندی جمله‌های شرطی زبان عربی در بازتابی از آیات قرآن کریم

امیرحسین رسول نیا؛ مریم آقاجانی

دوره 4، شماره 12 ، تابستان 1392، ، صفحه 106-88

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 429.9 K

190. بن مایه ها ی ادب پایداری در شعر احمد فؤاد نجم

تورج زینی وند

دوره 8، شماره 28 ، تابستان 1396، ، صفحه 106-83

چکیده

   احمد فؤاد نجم، شاعر معاصر مصری یکی از چهره­های برجستۀ شعر پایداری است که همواره در شعرش، دردهای جامعۀ عربی ‌ویژه دردهای مردم مصر را بازگو کرده است. این شاعر مبارز و انقلابی به سبب اشعار انتقادی­اش، ...  بیشتر  احمد فؤاد نجم، شاعر معاصر مصری یکی از چهره­های برجستۀ شعر پایداری است که همواره در شعرش، دردهای جامعۀ عربی ‌ویژه دردهای مردم مصر را بازگو کرده است. این شاعر مبارز و انقلابی به سبب اشعار انتقادی­اش، بارها به زندان افتاد؛ اما هرگز از عقاید انقلابی و ادب پایداری دست نکشید. در این پژوهش، تلاش شده است تا جلوه­های ادب پایداری در شعر وی از نظر شکلی و محتوایی بررسی شود. یافته اساسی این جستار نیز در این است که ملّی­گرایی، فراخوانی مخاطبان به مبارزه علیه استبداد و استعمار، دعوت مردم به تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی ایرانوستایش امام خمینی (ره) و... از مضمون­های برجستۀ شعری اوست که در ساختارهایی همچون رمزگرایی، زبان عامیانه، بیان حماسی و خطابی، اسلوب طنز و تهکّم آمده­اند. البته، کاربرد زبان عامیانه، مشخّصۀ بارز سبک شعری اوست؛ و این، همان چیزی است که وی را از برخی معاصرانش متمایز می­سازد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.16 MB

191. واکاوی تکنیک های داستانی در رمان فمینیستیِ«بروکلین هایتس» اثر «میرال الطحاوی»

عبدالاحد غیبی؛ رویا بدخشان

دوره 7، شماره 24 ، تابستان 1395، ، صفحه 108-85

چکیده

  رال الطحاوی (1968م) یکی از نویسندگان فمینیست مصری است که به سبب سبک نوشتاری خاص خود، در میان رمان نویسان ادبیات معاصر مصر شهره گشته است و هنر داستان نویسی خود را با نگرشی فمینیستی، بیشتر در قالب نقد ...  بیشتر رال الطحاوی (1968م) یکی از نویسندگان فمینیست مصری است که به سبب سبک نوشتاری خاص خود، در میان رمان نویسان ادبیات معاصر مصر شهره گشته است و هنر داستان نویسی خود را با نگرشی فمینیستی، بیشتر در قالب نقد جامعة مردسالاری عرضه می دارد. رمان «بروکلین هایتس»، یکی از برجسته ترین اثر الطحاوی است که نویسنده در این اثر به جهانی فراتر از جهان عرب گام نهاده است و از پس سیمای زنی مهاجر، از آمال و آلام مهاجران عرب بویژه زنان مهاجر در غرب پرده برمی دارد و عقاید اصول گرایانة خود را با انواع تکنیک های داستانی (زمان، مکان، شخصیت و...)، هنرمندانه به نمایش می گذارد. هرچند رمان بروکلین هایتس اثری است که جنبة فمینیستی دارد، بررسی و تحلیل عناصر و تکنیک های سازندة موجود در آن، بیان کنندة ذوق هنری الطحاوی در عرصة داستان نویسی است. جستار حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و بررسی شواهد درون متنی به واکاوی و تبیین تکنیک های سازندة رمان بروکلین هایتس پرداخته است. نتیجة آن مبین آن است که نویسنده، همة عناصر را در خدمت محتوا و درون مایة داستان- که همان نقد فمینیستیِ دو فرهنگ متضاد (شرق و غرب) است- به کار گرفته که از میان این عناصر، عنصر مکان نمودی برجسته دارد. نویسنده با پررنگ جلوه دادن عنصر مکان، از یک سوی تقابل دو فرهنگ شرق و غرب را نشان می دهد و از دیگر سوی، با حضور قهرمان داستان در هر یک از مکان های مذکور در رمان، نوعی حس نوستالژیک را در او بر می انگیزد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 246.06 K

192. موتیف القدس و دلالاته فی شعر الجواهری

صادق فتحی دهکردی؛ ناصر قاسمی؛ یدالله ملایری؛ عبدالرسول الهایی

دوره 9، شماره 31 ، بهار 1397، ، صفحه 108-89

چکیده

  إن مدینة القدس الشریف تتمتع بمکانة خاصّة فی شعر الجواهری وقد تکررت هذه المفردة ذاتها وأسماؤها الأخری مثل «أورشلیم» و«بیت المقدس» و«مهبط الرسل» عدة مرات فی دیوانه مما یعنی أنّها أصبحت ...  بیشتر إن مدینة القدس الشریف تتمتع بمکانة خاصّة فی شعر الجواهری وقد تکررت هذه المفردة ذاتها وأسماؤها الأخری مثل «أورشلیم» و«بیت المقدس» و«مهبط الرسل» عدة مرات فی دیوانه مما یعنی أنّها أصبحت موتیفاً وإن اختلفت الأحداث والقضایا التی تطرق شاعرنا من خلالها إلی القدس الشریف. والموتیف هو لفظة أو جملة أو فکرة أو موضوع متکرّر فی النتاج الأدبی من أجل تطویر فکرة النص، وهذا التکرار یمنحه قیمة ومعنی ودلالة. ویعد من الظواهر التی تستخدم لفهم النتاج الأدبی من خلال ما یترکه هذا التکرار من أثر انفعالی فی نفس المتلقی وما یحمل فی ثنایاه من دلالات نفسیة وانفعالیة. وتحولت الأمکنة الواقعیة بأبعادها التاریخیة والدینیة إلی علامات مرجعیة فی فلسطینیات الجواهری وأصبحت محطات وعلامات تحمل دلالات رمزیة ترتبط بالوجود الفلسطینی فی هذه البقعة الإسلامیة فباتت القدس رمزاً للمسلوب والمنکوب، وأصبحت للإنسان العربی والإسلامی مرشدة توجّهه إلی الطریق الصواب وتحرضه علی الأخذ بالثأر لفلسطین ودحر المحتل. ومن النتائج التی توصل إلیها البحث هی أن الجواهری تناول صوراً عدیدة للقدس الشریف لتسلیط الضوء علی معاناة الفلسطینیین من جراء الاحتلال الصهیونی وذلک لتثویر الشعوب العربیة والإسلامیة، وتحریضهم علی مقارعة العدو الصهیونی، مستخدماً مختلف الصور البیانیة الموحیة بما فیها التشبیه والاستعارة والمجاز، ورموزاً ذات دلالات إسلامیة وعربیة وشتی أسالیب الإنشاء والتعبیر مثل الاستفهام الانکاری والتکرار. کما أنه رسم عبر تکراره موتیف القدس لوحات فنیّة وجعل المتتبّع لشعره یعیش الأحداث التأریخیة التی مرت بالمدینة. وتهدف هذه الدراسة التی اعتمدت الأسلوب الوصفی التحلیلی، إلی رصد ودراسة استدعاء مدینة القدس ودلالاتها فی تجربة الجواهری والمضامین التی جاء بها فی شعره بما فیها تمجید النضال والمقاومة، وتبیین أسباب الهزائم العربیة.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 367.58 K

193. ابعاد دلبستگی مکانی در رمان «سوئیس، وطن و تبعیدگاه» (سویسرا الوطن والمنفی) از سناء أبوشرار

نسرین کاظم زاده؛ کبری روشنفکر؛ فرامرز میرزائی

دوره 11، شماره 37 ، پاییز 1398، ، صفحه 108-89

چکیده

  دلبستگی مکانی به عنوان یکی از سطوح حس مکان به معنای ارتباط عاطفی مثبت میان شخص و مکان تعریف شده است. این پیوند حاصل تعاملات عاطفی، شناختی و رفتاری عمیق افراد با مکان می‌باشد که در طول زمان، عمق و گسترش ...  بیشتر دلبستگی مکانی به عنوان یکی از سطوح حس مکان به معنای ارتباط عاطفی مثبت میان شخص و مکان تعریف شده است. این پیوند حاصل تعاملات عاطفی، شناختی و رفتاری عمیق افراد با مکان می‌باشد که در طول زمان، عمق و گسترش می‌باید. از آنجا که مکان یکی از عناصر مهم و تأثیرگذار رمان به شمار می‌رود، دلبستگی به مکان می‌تواند به عنوان شاخصی مهم برای بررسی مکان و نقش آن در دلبستگی شخصیت‌ها مورد بررسی قرار گیرد. رمان «سوئیس وطن و تبعیدگاه» سناء أبوشرار دارای قابلیت‌های مکانی فراوانی برای بیان دلبستگی مکانی می‌باشد. هدف از این پژوهش آن است تا به شیوه تحلیلی- توصیفی ابعاد دلبستگی مکان و به تبع آن مراحل حضور فرد در مکان را که منجر به ایجاد دلبستگی می‌شود با استفاده از متون ارائه شده در روان‌شناسی محیطی مورد کنکاش قرار دهد. نتایج نشان می‌دهد دلبستگی به مکان در این رمان متأثر از ابعاد کالبدی، اجتماعی، فردی و زمانی شکل گرفته است، همچنین حضور افراد در مکان طی مراحلی از حضور فیزیکی تا تعهد کامل به مکان در دراز مدت منجر به دلبستگی می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 841 K

194. بررسی مضامین پایداری در شعر اسد محمد قاسم

نعیم عموری؛ سمیرا احمد زاده

دوره 7، شماره 21 ، پاییز 1394، ، صفحه 109-90

چکیده

  ادبیات مقاومت بیان­کنندة اعمال و احساسات مردمی است که در برابر تعدی متجاوزان قرار گرفته­اند و هدف از آن وحدت گروه‌های مختلف اجتماعی برای ایستادگی در برابر این تهاجم است. شاعرانی که در این زمینه شعر ...  بیشتر ادبیات مقاومت بیان­کنندة اعمال و احساسات مردمی است که در برابر تعدی متجاوزان قرار گرفته­اند و هدف از آن وحدت گروه‌های مختلف اجتماعی برای ایستادگی در برابر این تهاجم است. شاعرانی که در این زمینه شعر سروده‌اند با نوآوری‌ به بیان عواطف جمعی؛ از جمله حس تمرد در برابر دشمن،‌ شهادت طلبی و امید پرداخته­اند. چنانکه با ستایش از استقامت مردم در سروده‌های خویش، آنان را از پذیرش ذلت برحذر داشته و به قیام و ایستادگی دعوت کرده‌اند. اسد محمد قاسم از جمله شاعران فلسطینی است که به طور گسترده­، از اشعار خویش برای ایجاد روحیة مقاومت بهره گرفته است. وی علی رغم شهرت و اقبال بیش از پنج دهه به سرایش اشعار مقاومتی، کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، لذا به  نظر می‌رسد، این جستار در پرداختن به این شاعر از این منظر، پیشگام باشد. شاعر برای بیان دیدگاه‌های خود از قالب‌های شعر نو و شعر کلاسیک به تناسب موضوع بهره گرفته، و موسیقی شعر را متناسب با اوضاع عاطفی حاکم بر آن اشعار انتخاب کرده است. اسلوب‌های مورد استفاده وی اسلوب تهکم، استفهام و خطاب است که با موضوعات اجتماعی تناسب بیشتری دارد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 427.61 K

195. تحلیل ظاهرة " الحوار" و خصائصها فی مسرحیّة «مغامرات رأس المملوک جابر» سعدالله ونّوس

جواد گرجامی؛ نعیمه ربانی

دوره 7، شماره 23 ، بهار 1395، ، صفحه 109-93

چکیده

  بی شک نمایشنامه یکی ازگونه های ادبی است که اززمان پیدایش آن تاکنون دوره های تاریخی مختلفی را پشت سرگذاشته است.این قالب هنری به عنوان یکی از هنرهای تجسّمی با بهره گیری ازعناصری چون:متن ،ایماء واشارات ،موسیقی ...  بیشتر بی شک نمایشنامه یکی ازگونه های ادبی است که اززمان پیدایش آن تاکنون دوره های تاریخی مختلفی را پشت سرگذاشته است.این قالب هنری به عنوان یکی از هنرهای تجسّمی با بهره گیری ازعناصری چون:متن ،ایماء واشارات ،موسیقی وصدا به همراه دیگرعناصر نمایش همچون :کارگردانی، بازیگری ،دکور وغیره داستان ها ومتون ادبی را به مخاطب های خود عرضه می دارد.ولی با این وجود منتقدین چهارعنصر اساسی را برای این گونه ی ادبی برشمرده اند که عبارتند از: حادثه(Event) ،شخصیت(Character) ،ایده(Idea) وگفتگو(Dialogue) . این محصول هنری که درقالب یک گفتگوی ادبی توسط هنرمندان ارائه می شود؛ دارای عناصرمشترک ساختاری فراوانی با داستان می باشد. دراین میان الگوی عنصر گفتگو یکی از تفاوت های عمده ی نمایشنامه با داستان به شمار می آید.چرا که عنصریادشده به عنوان یکی ازعناصر اساسی نمایشنامه نقش ارتباطی میان هنرمند ومخاطب را برعهده دارد.امری که به موجب آن قدرت آفرینش هنری نویسنده ی نمایشنامه نمایان می شود.پژوهش حاضرسعی برآن دارد تا با اتخاذ رویکرد تحلیلی وتوصیفی وبااستناد به منابع ارزشمند کتابخانه ای به تحلیل عنصر «گفتگو» ومشخصه های متعدد آن درنمایشنامه"مغامرات رأس المملوک جابر" سعدالله ونّوس بپردازد.بنابراین انتظار می رود خواننده بامطالعه ی آن بتواند به نتایج ارزشمندی دراین زمینه دست یابد.نتایجی که برتوانایی ونّوس درپردازش گوناگون این عنصراساسی نمایشنامه(گفتگو) اشاره دارد.بنابراین درنهایت خواننده به ویژگی های منحصر به فرد ونّوس درپردازش عنصر"گفتگو" صحّه می نهد.ویژگی هایی چون:گفتگوی دوسویه،گفتگوی پنهان،کنش مندی گفتگوو... بی شک نمایشنامه یکی ازگونه های ادبی است که اززمان پیدایش آن تاکنون دوره های تاریخی مختلفی را پشت سرگذاشته است.این قالب هنری به عنوان یکی از هنرهای تجسّمی با بهره گیری ازعناصری چون:متن ،ایماء واشارات ،موسیقی وصدا به همراه دیگرعناصر نمایش همچون :کارگردانی، بازیگری ،دکور وغیره داستان ها ومتون ادبی را به مخاطب های خود عرضه می دارد.ولی با این وجود منتقدین چهارعنصر اساسی را برای این گونه ی ادبی برشمرده اند که عبارتند از: حادثه(Event) ،شخصیت(Character) ،ایده(Idea) وگفتگو(Dialogue) . این محصول هنری که درقالب یک گفتگوی ادبی توسط هنرمندان ارائه می شود؛ دارای عناصرمشترک ساختاری فراوانی با داستان می باشد. دراین میان الگوی عنصر گفتگو یکی از تفاوت های عمده ی نمایشنامه با داستان به شمار می آید.چرا که عنصریادشده به عنوان یکی ازعناصر اساسی نمایشنامه نقش ارتباطی میان هنرمند ومخاطب را برعهده دارد.امری که به موجب آن قدرت آفرینش هنری نویسنده ی نمایشنامه نمایان می شود.پژوهش حاضرسعی برآن دارد تا با اتخاذ رویکرد تحلیلی وتوصیفی وبااستناد به منابع ارزشمند کتابخانه ای به تحلیل عنصر «گفتگو» ومشخصه های متعدد آن درنمایشنامه"مغامرات رأس المملوک جابر" سعدالله ونّوس بپردازد.بنابراین انتظار می رود خواننده بامطالعه ی آن بتواند به نتایج ارزشمندی دراین زمینه دست یابد.نتایجی که برتوانایی ونّوس درپردازش گوناگون این عنصراساسی نمایشنامه(گفتگو) اشاره دارد.بنابراین درنهایت خواننده به ویژگی های منحصر به فرد ونّوس درپردازش عنصر"گفتگو" صحّه می نهد.ویژگی هایی چون:گفتگوی دوسویه،گفتگوی پنهان،کنش مندی گفتگوو...  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 3.32 MB

196. بررسی مولفه‌های اگزیستانسیالیستی در رمان «أنا أحیا» اثر لیلی بعلبکی

میترا علی شاهی؛ مصطفی مهدوی آرا؛ سید محمد کاظم علوی

دوره 10، شماره 34 ، زمستان 1397، ، صفحه 112-93

چکیده

  امروزه ادبیات و به ویژه ادبیات فمینیستی، تحت تأثیر مکتب فلسفی- ادبی اگزیستانسیالیسم، بر هویت برجسته‌ی زنان تأکید می‌کند. این مکتب، دغدغه‌های انسان را، با تمرکز بر اصل تقدم وجود بر ماهیت تحلیل می‌کند ...  بیشتر امروزه ادبیات و به ویژه ادبیات فمینیستی، تحت تأثیر مکتب فلسفی- ادبی اگزیستانسیالیسم، بر هویت برجسته‌ی زنان تأکید می‌کند. این مکتب، دغدغه‌های انسان را، با تمرکز بر اصل تقدم وجود بر ماهیت تحلیل می‌کند و با نفی هرگونه ماهیت از پیش‌تعیین‌شده‌ای بشر را تنها عامل سازنده‌ی سرنوشت خود معرفی می‌نماید. لیلی بعلبکی از فعالان ادبی جنبش فمینیسم و از برجسته‌ترین داستان‌نویسان اگزیستانسیالیست جهان عرب است. او در سرآغاز جوانی با نگارش رمان «أنا أحیا» به شهرت رسید. وی در اثر خود که بازتابی از ایدئولوژی‌هایش در دفاع از جایگاه زنان است از هویت‌یابی، استقلال‌طلبی و تمرد دختر جوانی سخن گفته که با مشاهده‌ی واقعیت-های خانواده و جامعه، در پی شکستن قیود و اثبات استقلال خویش است و می‌کوشد تا هویت خویش را که ناخواسته گرفتار سنت‌هاست، بازیابد. تحقیق حاضر در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی مولفه‌های اگزیستانسیالیستی این رمان بپردازد. نتایج تحقیق گویای آن است که لیلی بعلبکی تحت ‌تأثیر فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم و به ویژه افکار ژان پل سارتر و سیمون دوبوار، توانسته از آن در جهت انعکاس مسائل زنان در ابعاد مختلف، بهره گیرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 822.19 K

197. تحلیل جامعه شناختی القابِ شاعران عربی بر اساس نظریه «داغ ننگِ» گافمن

منصوره زرکوب؛ محمد رحیمی خویگانی؛ فاطمه گلی

دوره 5، شماره 16 ، تابستان 1393، ، صفحه 127-106

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 440.83 K

198. گواه نمایی در خطبه قاصعه

مرتضی قائمی؛ اکرم ذوالفقاری

دوره 8، شماره 26 ، زمستان 1395، ، صفحه 128-103

چکیده

  گواه­نمایی، مقوله­ای دستوری است که وظیفۀ آگاهی از منبع اطلاعات را برای پشتیبانی از گزاره بر عهده دارد و شامل دو حوزۀ منبع اطلاعات و تأثیر بر مخاطب است. عناصر دستوری در بیان گواه­نمایی در هر زبان ...  بیشتر گواه­نمایی، مقوله­ای دستوری است که وظیفۀ آگاهی از منبع اطلاعات را برای پشتیبانی از گزاره بر عهده دارد و شامل دو حوزۀ منبع اطلاعات و تأثیر بر مخاطب است. عناصر دستوری در بیان گواه­نمایی در هر زبان بر اساس امکانات زبانی موجود، متفاوت است. در مواردی که امکان بیان گواه­نمایی در دستور وجود نداشته باشد، عناصر واژگانی در بررسی آن، تحلیل می­شود. در این جستار، مسائل خاص مربوط به این پدیدۀ زبانی در خطبة «قاصعه» به هدف درک چگونگی تأثیرگذاری سخنان امام علی(ع) بر اساس ذکر شواهد و منبع اطلاع بررسی‌شده و به روش توصیفی- تحلیلی نشان داده می­شود که نشانگرهای دستوری و غیردستوری چگونه مستعد انتقال گواه­نمایی در سخن امام علی (ع) هستند. درنهایت این نتیجه حاصل می­شود که عناصر واژگانی و راهبردهای گواه­نمایی با استناد به آیات قرآن و استدلال منطقی بیشترین میزان شهودیت و گواه­نمایی را بیان می­کنند.    

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.13 MB

199. بررسی تطبیقی زبان‌های عربی و انگلیسی با استناد به شیوه های زبانشناسی مقابله ای و مؤلّفه های آموزشی

اعظم کریمی؛ نرگس انصاری

دوره 6، شماره 17 ، پاییز 1393، ، صفحه 133-110

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 473.04 K

200. تحلیل و بررسی توان مندی سنایی غزنوی در بکارگیری هنری قرآن

محمد شفیع صفاری

دوره 2، شماره 4 ، تابستان 1390

چکیده

  ادبیات تعلیمی و غنایی ما، بویژه در بخش عرفانی، از سرچشمه¬ی فیّاض انوار تجلّی حق و سخنان پیام¬آور راستین که: «و مایَنطِقُ عَنِ¬الهَوی» بهره¬ها گرفته است؛ چنانکه مطالعه¬ی آن آثار، پس از گذشت قرن¬ها، تاریکی ...  بیشتر ادبیات تعلیمی و غنایی ما، بویژه در بخش عرفانی، از سرچشمه¬ی فیّاض انوار تجلّی حق و سخنان پیام¬آور راستین که: «و مایَنطِقُ عَنِ¬الهَوی» بهره¬ها گرفته است؛ چنانکه مطالعه¬ی آن آثار، پس از گذشت قرن¬ها، تاریکی را از دل¬ها می¬زداید و به انوار حق منوّر می¬گرداند؛ از این رو، آثار سنایی، عطّار، مولوی، سعدی، حافظ و ... که از این آب حیات برخوردار شده-اند، زندگی جاوید یافته¬اند. سنایی، پدر شعر عرفانی فارسی، یکی از این بزرگان آسمان ادب ایران می باشد. او در قصیده ای، مهارت و هنرمندی خود را در بکارگیری قرآن کریم و احادیث نشان داده است. موضوعی که نگارنده در این گفتار قصد بررسی و تحلیل دقیق تر آن را دارد. سنایی غزنوی، در این قصیده¬ی جذّاب و دلنشین، از روی تفنّن و هنرنمایی و به شیوه¬ی التزام، تمام بیت¬ها را با زیور آیات و احادیث زینت بخشیده است؛ بویژه اینکه این زیورهای نورانی را، علاوه بر مصراع نخست بیت¬ها، در مصراع دوم در جایگاه قافیه به طریق اقتباس، تلمیح، ترجمه، حلّ، عقد، درج و تضمین به کار برده است. لازم به یادآوری است سنایی از شعر و ادب عرب اطلاع و آگاهی های فراوانی داشته است. چیزی که در لابه لای آثار او به خوبی مشهود است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 253.48 K