نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
الهه ستاری؛ حسین شمس آبادی
چکیده
مفهوم «نیستی»، «فنا»، «هیچانگاری» از مفاهیم اصیل و بنیادین در عرفان و تصوف از گذشته بوده است و امروزه نیز در قالب مفاهیم و اشکال دیگر بروز یافته است. فنا و نیستی در عرفان عالیترین خصیصه یک انسان است که او را به درجات بزرگ و متعالی میرساند. در عرفان و فلسفه جدید این مقوله با وجود گسترش مباحث مادیگرایی و اومانیستی، همچنان با قوّت ...
بیشتر
مفهوم «نیستی»، «فنا»، «هیچانگاری» از مفاهیم اصیل و بنیادین در عرفان و تصوف از گذشته بوده است و امروزه نیز در قالب مفاهیم و اشکال دیگر بروز یافته است. فنا و نیستی در عرفان عالیترین خصیصه یک انسان است که او را به درجات بزرگ و متعالی میرساند. در عرفان و فلسفه جدید این مقوله با وجود گسترش مباحث مادیگرایی و اومانیستی، همچنان با قوّت در میان معنویتگرایان و نظریهپردازان عرفان و فلسفه مدرن کاربرد دارد. از جمله همین صاحبنظران مایستر اکهارت میباشد که در آثار مشهور خود همچون مکاشفات، مواعظ و غیره بر مقوله نیستی انسان توجه زیادی کرده است. او که یکی از تأثیرگذارترین شخصیتهای معنوی دوره معاصر است، در آراء و آثار خود بر مؤلفههایی چون ترک خودپسندی، فقر، انقطاع، وارستگی و غیره اشاره کرده است. این مقاله با توجه به اهمیت این بحث و چگونگی بازتاب بارقههایی از آن در متون شعری معاصر عربی، کوشیده است تا به تحلیل این مؤلفهها در شعر ودیع سعاده شاعر نوپرداز و برجسته لبنانی بپردازد. ودیع که از مشارب عرفانی، سورئالیستی و همچنین نهیلیستی و فلسفه دکارتی تغذیه میکند در شعر خود به مفهوم نیستی در سطح وسیعی بها داده است و این مقاله تلاش میکند، با تطبیق مؤلفههای نظریه اکهارت به رابطه شعر ودیع با مقوله نیستی اکهارت بپردازد. نتیجه تحقیق نشان میدهد که ودیع از نمودهای فنا همچون تواضع، نفی دانایی و ووارستگی بهره گرفته است و این نمودها را برای تجسم بهتر جهانبینی سورئالیستی، تبعید و پوچگرایی به کار برده است.