نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
زینه عرفت پور
چکیده
یوسف السباعی (1917-1978) یکی از داستان نویسان معاصر مصری است. او در داستان‌ها و رمان‌های خود، معضلات جامعۀ مصر را ترسیم‌کرده‌است. از آن‌جا که السباعی در رمان أرض النفاق معضلات و مفاسد اخلاقی- اجتماعی جامعۀ خود را در ژانر فانتزی از‌رهگذر یک قهرمان پروبلماتیک به‌خوبی به‌تصویر‌کشیده‌است؛ لذا بر آن شدیم که با روش توصیفی- تحلیلی، این ...
بیشتر
یوسف السباعی (1917-1978) یکی از داستان نویسان معاصر مصری است. او در داستان‌ها و رمان‌های خود، معضلات جامعۀ مصر را ترسیم‌کرده‌است. از آن‌جا که السباعی در رمان أرض النفاق معضلات و مفاسد اخلاقی- اجتماعی جامعۀ خود را در ژانر فانتزی از‌رهگذر یک قهرمان پروبلماتیک به‌خوبی به‌تصویر‌کشیده‌است؛ لذا بر آن شدیم که با روش توصیفی- تحلیلی، این قهرمان را بر‌اساس رویکرد جامعه‌شناختی لوسین گلدمن مورد واکاوی قرار‌دهیم. نتیجۀ این پژوهش بیانگر این‌است که نویسنده خود به‌عنوان یک شخصیت مسئله‌مندی که در جامعۀ تباه خود برای احیای ارزش‌ها و فضایل اخلاقی راهی نمی‌یابد، از میان قشر متوسط جامعه، در بستری مشابه بستر جامعۀ خود، قهرمانی مثبت می‌آفریند که دچار نارضایتی درونی و اشتیاقِ عاطفی به-دستیابیِ مستقیم به‌ارزش‌های کیفی فرافردی است؛ لذا مشکلات اجتماعی و راذیل اخلاقی به‌ویژه نفاق و ریاکاری را در طبقات مختلف جامعۀ ارزش‌باختۀ خود رصدمی‌نماید و به‌شکل تنزل‌یافته‌ای یعنی با مصرف اکسیرهای اخلاق با مسائل حل-نشدنی جامعه مقابله می‌کند، ولی با تمام تلاش‌هایش در جهت اصلاح این جامعۀ دچار شئ‌وارگی، با شکست مواجه می‌شود و از جامعه طرد‌می‌شود؛ از این‌رو ناچار-می‌شود به‌شکل تنزل‌یافته‌ای، راهی غیر معمول برای این معضل بیابد و اکسیر اخلاق را در رود نیل می‌ریزد تا آحاد افراد جامعه از آن بنوشند و از هرگونه نفاق و تزویر و دروغ و فریب‌کاری رهایی‌یابند و مردم آسوده و راحت زندگی‌کنند.
نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
ربیع امیری؛ تورج زینی وند؛ جهانگیر امیری
چکیده
نقد ساختارگرایی تکوینی ارتباط معنادار میان ساختار ادبی و ساختار جامعه‌ای را بررسی می‌کند که اثر ادبی در آن تولید می‌شود. لوسین گلدمن از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان این گونۀ نقدی جایگاه ویژه‌ای برای مقولۀ آگاهی طبقاتی قائل است و آگاهی جمعی طبقۀ اجتماعی را منبع الهام اثر ادبی می‌داند و با استفاده از آن، جهان‌بینی این طبقه را در ...
بیشتر
نقد ساختارگرایی تکوینی ارتباط معنادار میان ساختار ادبی و ساختار جامعه‌ای را بررسی می‌کند که اثر ادبی در آن تولید می‌شود. لوسین گلدمن از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان این گونۀ نقدی جایگاه ویژه‌ای برای مقولۀ آگاهی طبقاتی قائل است و آگاهی جمعی طبقۀ اجتماعی را منبع الهام اثر ادبی می‌داند و با استفاده از آن، جهان‌بینی این طبقه را در اثر خود بیان می‌کند. شعر عربی معاصر به خاطر اثرپذیری از اتفاقات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که در کشورهای عربی رخ داد، از لحاظ جامعه‌شناختی دارای ارزش فراوانی است و توصیفی از احساسات، جهان‌بینی و آگاهی جمعی مشارکان اجتماعی کشورهای عربی است. سلیمان العیسی شاعر ملی‌گرای سوری در اشعار مقاومتش به مقولۀ آگاهی طبقاتی توجه ویژه‌ای داشته و با مضمون‌های مقاومتش در بیداری ملی جهان عرب نقش بسزایی داشته‌است. پژوهش حاضر می‌کوشد با شیوۀ توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر نظریۀ ساختارگرایی تکوینی لوسین گلدمن به بررسی بازتاب آگاهی طبقاتی در شعر العیسی بپردازد و نقش جهان‌بینی طبقۀ اجتماعی که بدان وابسته بوده را در سرودن اشعارش بیان کند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که العیسی در اشعار مقاومتش با تأکید بر فرهنگ ایثار، شهادت‌طلبی، جهاد و مبارزه و تقویت احساسات ملی‌گرایانه عربی و روحیۀ استکبارستیزی، آگاهی طبقاتی مشارکان اجتماعی در کشورهای عربی را پویا و سرزنده می‌کند و نقش سازنده‌ای در تغییر آگاهی واقعی آن‌ها به آگاهی ممکن ایفا می‌کند و نگاهشان را از گذشتۀ پر از شکست به آینده‌ای روشن و پر از تغییرات مثبت سوق می‌دهد.
