نقد و تحلیل روشمند متون ادب در زبان عربی رویکرد جدید نقدی
الهه ستاری؛ حسین شمس آبادی
چکیده
مفهوم «نیستی»، «فنا»، «هیچ‌انگاری» از مفاهیم اصیل و بنیادین در عرفان و تصوف از گذشته بوده است و امروزه نیز در قالب مفاهیم و اشکال دیگر بروز یافته است. فنا و نیستی در عرفان عالی‌ترین خصیصه یک انسان است که او را به درجات بزرگ و متعالی می‌رساند. در عرفان و فلسفه جدید این مقوله با وجود گسترش مباحث مادی‌گرایی و اومانیستی، همچنان با قوّت ...
بیشتر
مفهوم «نیستی»، «فنا»، «هیچ‌انگاری» از مفاهیم اصیل و بنیادین در عرفان و تصوف از گذشته بوده است و امروزه نیز در قالب مفاهیم و اشکال دیگر بروز یافته است. فنا و نیستی در عرفان عالی‌ترین خصیصه یک انسان است که او را به درجات بزرگ و متعالی می‌رساند. در عرفان و فلسفه جدید این مقوله با وجود گسترش مباحث مادی‌گرایی و اومانیستی، همچنان با قوّت در میان معنویت‌‌گرایان و نظریه‌پردازان عرفان و فلسفه مدرن کاربرد دارد. از جمله همین صاحبنظران مایستر اکهارت می‌باشد که در آثار مشهور خود همچون مکاشفات، مواعظ و غیره بر مقوله نیستی انسان توجه زیادی کرده است. او که یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های معنوی دوره معاصر است، در آراء و آثار خود بر مؤلفه‌هایی چون ترک خودپسندی، فقر، انقطاع، وارستگی و غیره اشاره کرده است. این مقاله با توجه به اهمیت این بحث و چگونگی بازتاب بارقه‌هایی از آن در متون شعری معاصر عربی، کوشیده است تا به تحلیل این مؤلفه‌ها در شعر ودیع سعاده شاعر نوپرداز و برجسته لبنانی بپردازد. ودیع که از مشارب عرفانی، سورئالیستی و همچنین نهیلیستی و فلسفه دکارتی تغذیه می‌کند در شعر خود به مفهوم نیستی در سطح وسیعی بها داده است و این مقاله تلاش می‌کند، با تطبیق مؤلفه‌های نظریه اکهارت به رابطه شعر ودیع با مقوله نیستی اکهارت بپردازد. نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که ودیع از نمودهای فنا همچون تواضع، نفی دانایی و ووارستگی بهره گرفته است و این نمودها را برای تجسم بهتر جهان‌بینی سورئالیستی، تبعید و پوچ‌گرایی به کار برده است.
پژوهشهای زبانشناسی کاربردی در حوزه زبان عربی
مریم علی یاری؛ ابوالحسن امین مقدسی
چکیده
اندیشۀ سلفی، به‌عنوان یک پدیدۀ رئالیستی، از مهم‌ترین موضوعاتی است که در صد سال اخیر در عرصۀ سیاسی اجتماعی و بالطبع در عرصۀ ادبی راه یافته و به یک گفتمان تبدیل شده است. این اندیشه در معنای اصطلاحی امروز، نتیجۀ جریانی در تاریخ اسلام است که در تمسک به دین، خود را تابع سلف صالح دانسته و در اعمال و اعتقادات از سلف، یعنی پیامبر اسلام (ص)، ...
بیشتر
اندیشۀ سلفی، به‌عنوان یک پدیدۀ رئالیستی، از مهم‌ترین موضوعاتی است که در صد سال اخیر در عرصۀ سیاسی اجتماعی و بالطبع در عرصۀ ادبی راه یافته و به یک گفتمان تبدیل شده است. این اندیشه در معنای اصطلاحی امروز، نتیجۀ جریانی در تاریخ اسلام است که در تمسک به دین، خود را تابع سلف صالح دانسته و در اعمال و اعتقادات از سلف، یعنی پیامبر اسلام (ص)، صحابه و تابعین پیروی می‌کنند. البته آنچه امروزه در عرصۀ سیاسی و اجتماعی مشاهده می‌شود، جریانات انحرافی سلفیه است که محصول تفسیر نادرست ابن‌تیمیه از مفاهیم توحید، شرک، سنت و بدعت است. این پژوهش، با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، به تحلیل گفتمان سلفی در اشعار احمد محرم، شاعر ناسیونالیست و اسلام‌گرای مصری پرداخته است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که اشعار سیاسی محرم متکی بر ایدئولوژی اسلامی در سه محور اسلام‌گرایی، ملی‌گرایی و گرایش‌های قومی و عربی تبلور می‌یابد. گفتمان سلفی اصلاح‌گرا در شعر احمد محرم متأثر از گرایش سلفی سیدجمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده به موضوعاتی مانند تشکیل جامعۀ اسلامی، بازگشت به اسلام اصیل و قرآن، حاکمان نالایق، جهل، غفلت و ضعف اراده در مردم و مبارزه با استعمار می‌پردازد. اشعار سیاسی محرم بیانگر یک هویت تکواره است که از نگرش اسلامی وی نشأت گرفته است. از سوی دیگر، تقابل با گفتمان عرفی و سکولار در جامعۀ مصر، رجوع به گذشته و جامعۀ آرمانی، مفاهیمی هستند که هویت مقاومت را در سلفی‌گری شاعر ایجاد و تقویت نموده‌اند.
احمد محمدی نژادپاشاکی؛ احمدرضا حیدریان شهری؛ کلثوم صدیقی؛ حسین سیدی
چکیده
نشانه‌شناسی به معنای امروزی، عمدتا تحت تاثیر نظریات پیرس، به رشته‌ای مستقل تبدیل شده است و به مثابه‌ی وجهی بین رشته‌ای در تحلیل متون مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیل نشانه شناسانه‌ی آثار ادبی و به ویژه ادبیات فلسطین می‌تواند زمینه ساز خوانشی تازه از این متون و هویت بخش گفتمان پایداری و مناسبات بیرونی و درونی آن باشد. در این جستار ...
بیشتر
نشانه‌شناسی به معنای امروزی، عمدتا تحت تاثیر نظریات پیرس، به رشته‌ای مستقل تبدیل شده است و به مثابه‌ی وجهی بین رشته‌ای در تحلیل متون مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیل نشانه شناسانه‌ی آثار ادبی و به ویژه ادبیات فلسطین می‌تواند زمینه ساز خوانشی تازه از این متون و هویت بخش گفتمان پایداری و مناسبات بیرونی و درونی آن باشد. در این جستار با استمداد از رهیافت‌های مختلف نشانه‌شناسی، لایه‌های فکری و نشانه‌هایی همچون: بینامتنیت، زمان، مکان، شخصیت، روایت، مولف، شگردهای کشف معانی اضافی به همراه رمزگانهای موجود بعنوان مطالعه مورد پژوهانه در سروده‌های‌هارون‌هاشم رشید و معین بسیسو، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا آفاق تازهای را در راستای تصویر هویت بخش فلسطینی در برابر مخاطب سرودههای آنان پدیدار سازد. بر اساس این رویکرد، رمزگانهای مربوط به خالق اثر، زیباشناسی کلام، روابط بینامتنی، زمان و مکان و فُرم این سروده‌ها نمایان می‌شود و در شعر آن دو، شماری از نقش‌ها و نشانه‌ها روایت می‌شوند که ارتباطی استوار با یکدیگر دارند و دنیای پرتلاطم یک زندگی را بازسازی می‌کنند و میان نشانه‌های دلپذیر و ناخوشایند در نوسان است. سروده های این سرایندگان در برخی نمونه ها افزون بر سازه ها و عناصر درون متنی بر عناصر فرامتن و سوانح زندگی مولف تکیه دارد که از پربسامدترین نشانه‌های متنی شعر آنها می‌توان به نشانه زمان، شخصیت و مکان اشاره کرد.
فرهاد رجبی؛ امیر فرهنگدوست
دوره 9، شماره 29 ، آبان 1396، ، صفحه 81-104
چکیده
شعر معاصر، برای برقراری ارتباطی مؤثرتر با مخاطب و به منظور تقویت زمینه‌های انتقال بهتر معنا می‌کوشد از امکانات موجود در هنرهای جدید، بهره‌برداری کند. از جمله این امکانات، دستاوردها و امکانات هنر سینماست که به طور خاص در شعر فاطمه ناعوت مصری (1952- ) مورد توجه است. او بر آن است تا با بهره‌گیری از زبان تصویر و با توجه به اقبال مخاطبان ...
بیشتر
شعر معاصر، برای برقراری ارتباطی مؤثرتر با مخاطب و به منظور تقویت زمینه‌های انتقال بهتر معنا می‌کوشد از امکانات موجود در هنرهای جدید، بهره‌برداری کند. از جمله این امکانات، دستاوردها و امکانات هنر سینماست که به طور خاص در شعر فاطمه ناعوت مصری (1952- ) مورد توجه است. او بر آن است تا با بهره‌گیری از زبان تصویر و با توجه به اقبال مخاطبان امروزی به هنر سینما از تکنیک‌های موفق به کار گرفته شده در این عرصه سود برد؛ لذا ضمن حفظ اصالت زبان شعر، شیوههای روایت سینمایی را انتخاب کرده و علاوه بر آن از تکنیکهایی چون؛ میزانسن، دکوپاژ، تدوین و... استفاده می‌کند. این نوشته کوشیده است تا از این زاویه به شعر ناعوت نگریسته، موارد و کیفیت بهکارگیری از این دستاوردها را به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار دهد. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد شعر ناعوت در اثر به کارگیری امکانات موجود، ضمن توسعه و تنوع دایره حضور خود، در ایجاد رابطهای مناسبتر با مخاطب نیز توفیق یافته است.
عنایت الله شریف پور؛ محمدحسن باقری
دوره 2، شماره 4 ، شهریور 1390
چکیده
روابط متقابل ادبی و فرهنگی میان ملل عالم، به خصوص ملل همجوار، از دیرباز مرسوم و متداول بوده است . در این میان رابطه فرهنگی، زبانی و ادبی ملّت ایران و عراق درطول تاریخ بیش از هر ملّت دیگری بوده است.
فرّخی یزدی ،شاعر معاصر ایرانی، متوفای1318ه.ش و صدقی زهاوی،شاعر معاصر عراقی، متوفای 1936 م. هریک در ادبیّات کشور خویش به خاطر رواج ادبیّات کارگری ...
بیشتر
روابط متقابل ادبی و فرهنگی میان ملل عالم، به خصوص ملل همجوار، از دیرباز مرسوم و متداول بوده است . در این میان رابطه فرهنگی، زبانی و ادبی ملّت ایران و عراق درطول تاریخ بیش از هر ملّت دیگری بوده است.
فرّخی یزدی ،شاعر معاصر ایرانی، متوفای1318ه.ش و صدقی زهاوی،شاعر معاصر عراقی، متوفای 1936 م. هریک در ادبیّات کشور خویش به خاطر رواج ادبیّات کارگری و دفاع از محرومین، جایگاهی ویژه دارند.
در این مقاله سعی شده است، تا با بررسی زندگی، آثار و تطبیق اندیشه ها وآرمان های این دو شاعر بزرگ، مطالبی بیان گردد و توانمندی¬های ایشان در پیشبرد اهداف ادبیّات کارگری، در زبان وادب فارسی و عربی، تا حدّ¬ ¬امکان، نشان داده شود و همچنین میزان تأثیرگذاری اندیشه های کارگری انقلاب بلشویکی در آثار قلمی و فکری هر دو شاعر ترسیم گردد و نشان داده-شودکه آبشخور اصلی اندیشه¬های هر دو شاعر علاوه بر ادبیّات قدیم، ادبیّات ودیدگاه¬های اندیشمندان سوسیالیستی کارگری است.
به نظر می رسد، مضامین اصلی ادبیّات کارگری که این دو شاعر به آن پرداخته اند، تقریباً مشابه است و دیدگاه¬های آنها نیز در مورد آن، شباهت¬های زیادی دارد.
