پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی
احسان ابراهیمی؛ پیمان صالحی؛ زهرا یاره
چکیده
استعاره، از فرایندهای زبانی برای انتقال معناست که درنگاه سنّتی، آرائهای بلاغی و خصیصهای مختص به زبان است؛ درنگاه نوین ورویکرد شناختی که زبان را بازتابدهنده ساختارذهنی انسان میداند، اصطلاح«استعاره مفهومی» مرتبط باحوزه اندیشه وعمل انسانهاست که سرتاسر زندگی روزمره آنها رادربرگرفته واقسامی مانند«استعاره جهتی»،«وجودی» ...
بیشتر
استعاره، از فرایندهای زبانی برای انتقال معناست که درنگاه سنّتی، آرائهای بلاغی و خصیصهای مختص به زبان است؛ درنگاه نوین ورویکرد شناختی که زبان را بازتابدهنده ساختارذهنی انسان میداند، اصطلاح«استعاره مفهومی» مرتبط باحوزه اندیشه وعمل انسانهاست که سرتاسر زندگی روزمره آنها رادربرگرفته واقسامی مانند«استعاره جهتی»،«وجودی» و«ساختاری» دارد. درنگرش زبانشناسان نوین همچون«جورج لیکاف» استعاره مفهومی مرتبط با«طرحوارههای تصویری» وبهدنبال انتقال مفاهیم انتزاعی ذهنی، درقالب معانی ملموس درزندگی روزمره است. ازسوی دیگر، قرآن نیزبهمثابه متنی بلیغ ودرتخاطب باعموم انسانها، ازاستعاره مفهومی نیزبرای انتقال بهتر مفاهیم داستانی خود، بهره برده است،بهویژه درداستان پُرتکرارحضرت موسی(ع) که بازگوکننده نحوۀ تعامل ایشان بامردم وبرخی چالشهای اجتماعی است. مسئله اصلی د این پژوهش، واکاوی استعارههای مفهومی داستان حضرت موسی(ع) بارویکرد زبانشناسی «لیکاف» باروش تحلیلی-توصیفی و بهدف شناخت دقیقتر مفاهیم انتزاعی(ذهنی) بهکار رفته در این داستان است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که در داستان قرآنی حضرت موسی(ع) و با در نظر گرفتن رویکرد زبانشناسی «لیکاف»، هر سه نوع استعاره «جهتی»، «وجودی» و «ساختاری» استفاده شده است. «استعارههای جهتی»، برای مفهومسازی مانند «تسلط» و «خیر و برکت» است. «استعارههای وجودی» نیز مفاهیمی ذهنی مانند محبت، رحمت و نعمتهای الهی را مفهومسازی میکند. «استعارههای ساختاری» نیز سه استعاره «لهو و لعب»، «زندگی به منزله سفر» و «دیدن برای دانستن» به مفهومسازی امور ذهنی همچون: غفلت انسان از آخرت یا مشکلات زندگی دنیا و... پرداخته است. نتایج کلان تحقیق نشان میدهد که قرآن کریم، بر اساس اصول محاوره عقلائی و به هدف انتقال پیامهای تربیتی در آیات قصص، بهویژه داستان حضرت موسی(ع)، انواع استعارههای مفهومی را به کار گرفته است