پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی
علی اسودی؛ فاطمه زارعی
چکیده
استخدمت لفظة الیم فی القرآن الکریم سبع مرات وجاء فی الآیات الشریفة التی تشیر إلى قصة موسى علیه‌السلام وقومه واعتبرها اللغویون من مادة «ی» و«م» و«م». بعد الرجوع إلى القوامیس العربیة کلسان العرب، وتاج العروس، والمجم الوسیط تبین أنه الفرق الذی ذکره کتاب القوامیس لهذه الکلمة و کلمة "بحر" هو العمق؛ وذکرت فی أکثر القوامیس ...
بیشتر
استخدمت لفظة الیم فی القرآن الکریم سبع مرات وجاء فی الآیات الشریفة التی تشیر إلى قصة موسى علیه‌السلام وقومه واعتبرها اللغویون من مادة «ی» و«م» و«م». بعد الرجوع إلى القوامیس العربیة کلسان العرب، وتاج العروس، والمجم الوسیط تبین أنه الفرق الذی ذکره کتاب القوامیس لهذه الکلمة و کلمة "بحر" هو العمق؛ وذکرت فی أکثر القوامیس أنه أعمق من البحر؛ هذا بینما أشار بعض مؤلفی المعاجم، بمن فیهم مؤلف لسان العرب، إلى أن کون هذه الکلمة، دخیلة بینما عند إمعان النظر إلی التراث التفسیری، نراها مرادفا لکلمة البحر وفسروها المفسرون البحر أو نهر النیل. بناء على ذلک تحاول هذه الدراسة البحث عن أصول هذه اللفظة فی اللغات العربیة والسریانیة والعبریة والآرامیة بمنهج وصفی تحلیلی ومقارن وبالنظر لعلم التأصیل واللسانیات المعرفیة و دراسة أمکانیة الاشتقاق لهذه المفردة وبعد التأکد من جذر اللفظة المشار إلیها تتم مقارنة التراث التفسیری للآیات المبارکة السبع التی استخدمها الله تبارک و تعالى فیها کلمة الیم وتبین أن معظم التفاسیر وضحت المفردة بحرا أو النیل على وجه الحصر وفی نهایة المطاف توصل هذا البحث إلى أن الیم لا ینتمی إلى أسرة لغویة عربیة مع أنه یطلق إلى البحر بشکل عام فی اللغة العربیة والعبریة والسریانیة بل إنها لفظة مستوردة أقرضتها العبریة من الآرامیة و ثم العربیة من العبریة و علیه استخدمت فی کتاب الله المنزل کلما کانت السورة عن قوم بنی إسرائیل و قصة موسى وفرعون وفی الحقیقة أتی الله تعالی بهذه المفردة فی القرآن و قصد «البحر الأحمر» بناء على السیاق القرآنی وما بقی من الآثار الدینیة الإسلامیة التی تثبت أن البحر الذی انفلق هو البحر الأحمر.
پژوهشهای زبان شناختی در زبان عربی
علی اسودی؛ سلمان آزمون علی آباد
چکیده
بررسی‌های شناختی در حوزه‌ی معنی‌شناسی در پژوهشهای زبانی جدید، یکی از زمینه‌های رایج در بررسی آثار ادبی و پی بردن به مفاهیم عمیق آن‌ها است. در این میان نظریۀ طرح‌واره‌های تصویری از یافته‌های معنی‌شناسی شناختی است که اساس ادراک مفاهیم انتزاعی را در تجربه‌های حسی و ساختارمند در ذهن، می-داند. در پرتو این نظریه، آثار زبانی-ادبی ...
بیشتر
بررسی‌های شناختی در حوزه‌ی معنی‌شناسی در پژوهشهای زبانی جدید، یکی از زمینه‌های رایج در بررسی آثار ادبی و پی بردن به مفاهیم عمیق آن‌ها است. در این میان نظریۀ طرح‌واره‌های تصویری از یافته‌های معنی‌شناسی شناختی است که اساس ادراک مفاهیم انتزاعی را در تجربه‌های حسی و ساختارمند در ذهن، می-داند. در پرتو این نظریه، آثار زبانی-ادبی فراتر از سطح معنای ظاهر بررسی می-شوند. در همین راستا، می‌توان از این رویکرد برای شناخت معانی فراظاهری قرآن کریم که یک معجزۀ زبانی است، استفاده نمود. از همین رو مقالۀ حاضر با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی با رویکردی زبان‌شناختی به بررسی داستان موسی و خضر علیهما السلام در قرآن بر اساس نظریۀ طرح‌واره‌های تصویری جانسون در سه سطح حجمی، قدرتی و حرکتی، برای پی بردن به معانی شناختی موجود در آیات، پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که طرح‌واره‌های تصویری بین مفهوم‌سازی و ادراک انسانی تناسب ایجاد کرده‌اند. از این میان طرح‌واره‌های حجمی درای بیشترین بسامد هستند و نمود بیشتری در حسی شدن مفاهیم انتزاعی دارند. همچنین شناخت طرح‌واره‌ها سبب می‌شود که مفاهیم انتزاعی در ذهن در سطح ملموس و گسترده-تری، درک شوند. علاوه بر این هماهنگی طرح‌واره‌ها با تجربیاتی که در راستای آن طرح شده‌اند، به نوبۀ خود دارای معنی می‌باشد.
سودابه مظفری؛ علی اسودی؛ نیلوفر زریوند
چکیده
معنا‌شناسی شناختی، از شاخه‌های اصلی زبان‌شناسی شناختی بوده که به تحلیل معنا بر پایة شناخت می‌پردازد. این نگرش می‌تواند با استفاده از مبانی نظری خود همچون مبحث توسعة حقیقی و شمولی با استعاره‌های مفهومی و طرح‌واره‌های تصویری، در تحلیل معنای سوره‌های قرآن نقش مهمی ایفا کند. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، ابژه‌های معنایی سورة ...
بیشتر
معنا‌شناسی شناختی، از شاخه‌های اصلی زبان‌شناسی شناختی بوده که به تحلیل معنا بر پایة شناخت می‌پردازد. این نگرش می‌تواند با استفاده از مبانی نظری خود همچون مبحث توسعة حقیقی و شمولی با استعاره‌های مفهومی و طرح‌واره‌های تصویری، در تحلیل معنای سوره‌های قرآن نقش مهمی ایفا کند. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی، ابژه‌های معنایی سورة «کهف» را با رویکرد معنا‌شناسی شناختی بررسی کرده تا معانی نهفته و یا متعدد آن‌ها را آشکار سازد. ازاینرو در این جستار مشخص گردید که واژة «الکتاب» به صفت انحراف ناپذیری و انسجام آگاهیهای رسیده به پیامبر اشاره دارد، واژة «الفتیة» اشاره به صفت جوانمردی و قدرت ایمان یاران غار دارد، معانی کنشی در پی آگاه کردن بازتاب نیات خیر و شر انسان میباشند، واژة «ذی القرنین» در پی تأکید بر قدرت و جنگاوری پادشاهی بزرگ و واژة «السبب» به علم و معرفت ذی القرنین که چون راهنمایی برای او بوده اشاره دارد، و درنهایت، واژگان «یأجوجومأجوج» نیز بر میزان شرارت و فساد این قوم دلالت دارند.
سید عدنان اشکوری؛ علی اسودی
دوره 3، شماره 5 ، آذر 1390، ، صفحه 82-105
چکیده
تتناول هذه الدراسة مبحث التبریر النحوی لدى علماء اللغة العربیة والاختلاف بینه وبین واقعه وبین الوصف الإعرابی، حیث نعرّج على التقدیرات النحویة عند سیبویه وذلک لتقریب المعنى من ذهن المخاطب، حیث یبدو أنّ کثیراً من النحاة یخلطون بین الإعراب والوصف الإعرابی من جهة والتبریر النحوی من جهة أخرى. وذلک جرّاء ما وصلوا إلیه من تبریرات من أجل ...
بیشتر
تتناول هذه الدراسة مبحث التبریر النحوی لدى علماء اللغة العربیة والاختلاف بینه وبین واقعه وبین الوصف الإعرابی، حیث نعرّج على التقدیرات النحویة عند سیبویه وذلک لتقریب المعنى من ذهن المخاطب، حیث یبدو أنّ کثیراً من النحاة یخلطون بین الإعراب والوصف الإعرابی من جهة والتبریر النحوی من جهة أخرى. وذلک جرّاء ما وصلوا إلیه من تبریرات من أجل الخروج من مأزق التعارض مع القواعد الإعرابیة. وممّا یدلّل على ذلک وجود مواقف نقدیة لسیبویه فی کتابه من التبریر النحویّ.
سید محمد میرحسینی؛ علی اسودی
دوره 3، شماره 5 ، آذر 1390، ، صفحه 217-239
چکیده
یعدّ أبو تمام من أعلام أدب العصر العباسی و تحتوی أشعاره بین أضافیره علی إضاءات دلالیة عن تواجد العنصر الإیرانی و تأثیره فی شعر أبی تمام و لتداخل الإیرانیات فی شعره ثلاثة مصادر:
أولها: تواجده فی إیران طلباً للوصول إلی عبدالله بن طاهر ما جعله أن یدخل العنصر الإیرانی فی شعره.
ثانیها: تعرّفه علی الثقافة الإیرانیة.
ثالثها: وقعة نشبت فی ...
بیشتر
یعدّ أبو تمام من أعلام أدب العصر العباسی و تحتوی أشعاره بین أضافیره علی إضاءات دلالیة عن تواجد العنصر الإیرانی و تأثیره فی شعر أبی تمام و لتداخل الإیرانیات فی شعره ثلاثة مصادر:
أولها: تواجده فی إیران طلباً للوصول إلی عبدالله بن طاهر ما جعله أن یدخل العنصر الإیرانی فی شعره.
ثانیها: تعرّفه علی الثقافة الإیرانیة.
ثالثها: وقعة نشبت فی مناطق إیرانیة و «هی وقعة» بابک الذی صدّ فی وجه الخلیفة المعتصم بعد أن أشاع بثورته واتساع حکمه، الزعر و الخوف فی البلاط العباسی و وصف الشاعر الطائی هذه الوقفة، مستشهدا بأماکن ایرانیة فی تصویرها تصویرا واقعیا.
وقد قمنا فی الدراسة بضبط ملامح الحضور الإیرانی فی شعر أبی تمام. مستشهداً بنماذج من شعر أبی تمام قسمّنا هذه الملامح نظراً لأنواعها إلی محاور عدّة تمّ التطرق إلیها فی البحث.
